با مراجعه به سیره پیامبر (ص) در مییابیم که بیشتر اقدامات آنحضرت برای گسترش دین اسلام، فرهنگی بوده است. مورخان و تحلیل گران مسائل اسلامی، عواملی را برای گسترش سریع دین مبین اسلام در جزیرة العرب و بعد از آن در سایر کشورها، شمردهاند. از جمله:
1. غنی بودن محتوای دین اسلام و فرهنگ انسان دوستانه و ضد تبعیض و عدالت محور آن.
2. حضور صحابه بزرگ پیامبر اکرم(ص) در جنگها و فتوحات و قبول مسئولیت فرمانداری در نواحی مختلف.
3. ارتباط غیر مسلمانان با جامعه اسلامی که شاهد حکومتی بدون اشرافیگری و جامعه طبقاتی گذشته بودند.
ضمن اینکه پیامبر(ص) دستور حمله و کشور گشایی به هیچ جایی را به کسی نداده، بلکه جنگهای آنحضرت جنبه تدافعی داشته است و فتوحات مذکور، پس از رحلت پیامبر انجام گرفته است.