در وضو، شستن دست و صورت برای مرتبه سوم چه حکمی دارد؟ منظور از مرتبه اول و دوم چیست؟

1. شستن صورت و دستها در وضو، برای مرتبۀ اوّل واجب و مرتبۀ دوّم جایز[1] و مرتبۀ سوّم و بیشتر از آن، حرام مى‌باشد.[2]

حال اگر برای مرتبه سوم اعضای وضو را بشوید، درباره صحت یا بطلان وضو باید گفت:

در دو صورت وضو باطل است، اول آنکه به قصد تشریع و بدعت[3] این عمل را انجام دهد. دوم، در شستن دست چپ؛ چون شستن بار سوم دست چپ، باعث می‌شود مسح سر و پا با آب غیر وضو انجام شود. اما با شستن صورت و دست راست برای بار سوم، وضو صحیح است.[4]

2. “منظور از سه بار یا دو بار شستن این است که عضو مورد نظر یک بار کاملا شسته شود، سپس بار دوّم را شروع کند و کامل بشوید و امّا ریختن آب بر عضوى دو بار یا بیشتر تا زمانى که از شستن کامل آن فارغ نشده است، اشکال ندارد.”[5]
3. خاطرنشان می‌شود، دلیل حکم فقها در مورد دفعات شستشو در وضو، برخی روایات معصومین(ع) است، از جمله:

الف. امام کاظم(ع): «اغْسِلْ وَجْهَک مَرَّةً فَرِیضَةً- وَ أُخْرَى إِسْبَاغاً».[6]

[برای انجام وضو] صورتت را یک‌بار به عنوان واجب بشوی و برای بار دوم به عنوان اتمام و اکمال آن.

ب. امام صادق(ع): «الْوُضُوءُ وَاحِدَةٌ فَرْضٌ ….الثَّالِثَةُ بِدْعَةٌ».[7]

[شستن اعضا] در وضو برای بار اول واجب بوده …. و برای بار سوم بدعت است.

در هر حال، پاسخ آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) نسبت به قسمت دوم سؤال، چنین است:

هر وقت یک عضو از اعضای وضو مثلا صورت شسته شود، یعنی آب به همه نقاط لازم برسد، یک بار شستن محقق شده است.   لینک به سایت استفتائات

 

---

[1]. حضرات آیات عظام: خوئی، اراکی، گلپایگانی، صافی، سیستانی، بهجت، تبریزی: (مرتبۀ دوّم مستحب).

[2]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ‌1، ص 155، م 248. ، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.

[3]. یعنی با این قصد که، دین گفته است باید برای بار سوم اعضای وضو شسته شود.  

[4]. گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج‌1، ص 58 ، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه‍ ق.

[5]. مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جدید، ج ‌1، ص 35، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب (ع)، قم، دوم، 1427 ق؛ برگرفته از نمایه 13257.

[6]. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج ‌1، ص 445، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، اول، 1409 ه‍ ق.

[7]. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج ‌1، ص 71، دار الکتب الإسلامیة، تهران، اول، 1390 ه‍ ق.

“منظور از سه بار یا دو بار شستن این است که عضو مورد نظر یک بار کاملا شسته شود، سپس بار دوّم را شروع کند و کامل بشوید و امّا ریختن آب بر عضوى دو بار یا بیشتر تا زمانى که از شستن کامل آن فارغ نشده است، اشکال ندارد.”
[1]

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

هر وقت یک عضو از اعضای وضو مثلا صورت شسته شود، یعنی آب به همه نقاط لازم برسد، یک بار شستن محقق شده است.   لینک به سایت استفتائات