با توجه به این که یکی از شرائط مرجع تقلید در فقه شیعه، “زنده بودن”، شخص مرجع است، اگر مرجع تقلید وفات یافت، انسان باید برای بقاء بر تقلید میت، به مجتهد زنده رجوع کند و در صورتی که ایشان اجازه دهد می تواند بر تقلید ایشان باقی بماند. پس در اصل، انسان مکلف، از مجتهد زنده تقلید می کند و به اجازه ایشان بر تقلید میت باقی می ماند.[1]
اما همین مکلف در همین مسائلی که از مجتهد میت تقلید می کند ( مانند رویت هلال) می تواند به مجتهد زنده رجوع کند.[2]
بحث استهلال ماه با چشم مسلح یا غیر مسلح یک بحث کاملاً فقهی و تخصصی است. با توجه به برداشتهایی که فقهاء بزرگوار از مجموعه ادله فقاهتی و اجتهادی دارند، دیدگاه هایشان در این باب متفاوت است. عده ای، فقط روءیت (دیدن) ماه را با چشم غیر مسلح، برای ثبوت اول ماه لازم می دانند، و عده دیگر، دیدن با چشم مسلح را نیز جایز می دانند.[3] پس اگر یکی از فقهاء بنا برا ین مبنا،( ثبوت ماه با چشم مسلح) اول ماه را ثابت بداند، فقط نظر فقهی خودش را به کار گرفته است و هرکس که به فتوای مجتهد خودش عمل کند بری الذمه است. در همین حین که اختلاف بین بینه های ثبوت ماه پیدا شود، اگر حاکم شرع، حکم به اول ماه کند، حکم وی حجت شرعی برای همه مکلفین است.[4]
ولی اگر حکم نکند مقلدین دیگر مجتهدان باید به وظیفه خود عمل کنند، البته این وقتی است که انسان مطمئن شود اعلام اول ماه توسط مقام معظم رهبری بر اساس همین مبنا باشد و ماه به چشم غیر مسلح دیده نشده باشد.
[1] همه مراجع محترم می فرمایند بعد از وفات مجتهد، اگر مکلف به مجتهد زنده رجوع نکند، در حکم کسی است که بدون تقلید کردن، اعمال شرعی را انجام داده است. نک: تبریزى، استفتاءات، س 10، دفتر حضرات آیات خامنهاى ، وحید، صافى ؛هدایة العباد، ج 1، التقلید ، م 15 ، آیت الله بهجت؛ وسیلة النجاة، ج 1، التقلید ، م 15 حضرات آیات امام، فاضل، نورى، مکارم، سیستانى، تعلیقات على العروة الوثقى، التقلید، م 52.
[2] آیت الله خامنه ای، اجوبه الاستفتاءات، ص 9.
[3] همان، ص 186.
[4] همان، ص188.