آيا جمله «أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيطَانِ الرَّجِيمِ» آيه‌ قرآن است؟

عبارت «أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيطَانِ الرَّجِيمِ» عين آيه قرآن نيست بلكه از يكي از آيات قرآن گرفته شده است. توضيح اينكه خداوند متعال در سوره‌ي نحل، آيه‌ ۹۸ مي‌فرمايد: ﴿«فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيطَانِ الرَّجِيمِ»﴾: «وقتي كه قرآن را قرائت مي‌كني، از شيطان رانده شده به خدا پناه ببر»؛ يعني آيه با عبارت «فاستعذ» امر مي‌كند كه «پناه ببر»، و متكلم در مقام گفتن مي‌گويد: «اعوذ» پناه مي‌برم. لذا تعبير (أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيطَانِ الرَّجِيمِ) از اين آيه گرفته شده است و در معنا و مقصود تفاوت چنداني نمي‌كند. در حقيقت اين آيه‌ شريفه اشاره مي‌كند به رانده شدن شيطان.

اما اينكه چرا شيطان از درگاه الهي رانده شد، موضوعي است كه قبلا نيز مورد اشاره قرار گرفت؛ «شيطان» در مقابل آدم تكبر ورزيد و سجده نكرد. او نژادپرست بود و مي‌گفت: (من از آتش خلق شدم و انسان از خاك خلق شده است) و به مقام انسان حسادت ورزيد. و بعد از اين همه سرپيچي باز توبه نكرد و به دشمني خود ادامه داد و آدم را فريب داد تا از بهشت اخراج شد. حال خداوند مي‌فرمايد: (وقتي مي‌خواهيد قرآن بخوانيد از اين شيطان رانده شده پرهيز كن و به خدا پناه ببر) و اين پيام را هم براي ما دارد كه شيطاني كه تكبر ورزيد و از فرمان من سرپيچي كرد مواظب باشيد كه شما اينگونه نباشيد.

پي نوشت:

سايت مفتاح. مركز تحقيقات قرآن كريم المهدي.