نزول تدريجي قرآن چه فايده اي در بر داشت

نزول تدريجي قرآن حكمت ها و فوايد بسياري دارد كه در ادامه به چند مورد اشاره مي شود:
1. بهترين و مهم ترين علت و فايده نزول تدريجي قرآن همان است كه قرآن خود به آن اشاره كرده است: كافران براي خرده گيري به قرآن مي گفتند چرا اين كتاب مانند تورات و انجيل يك جا بر پيامبر نازل نمي شود. «وَ قالَ الَّذينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً»[1] خداوند براي پاسخ به سوال آنها فرمود: «كَذَلِكَ لِنُثَبِّت‌َ بِه‌ِ فُؤادَكَ ورَتَّلنـَه‌ُ تَرتيلا» اين نزول تدريجي‌ به خاطر آن است كه قلب تو را محكم داريم و آن را تدريجاً بر تو خوانديم‌.[2] بنابراين قرآن در بيان فايده اين كار به محكم نمودن قلب پيامبر به اين وسيله اشاره كرده است. نزول تدريجى آيات، مخصوصا در موقعيت‏ هاى بحرانى و در هنگامه ‏ها و جنگ‏ها و تنگناها، بهترين دلگرمى و پشتوانه براى پيامبر بود و قلب مبارك آن حضرت را قوت مى‏ بخشيد. بدون شك آياتى كه به آن حضرت توصيه به صبر و پايدارى مى‏ كردند، اگر همه يكباره نازل مى ‏شدند، تأثير نزول همان آيات را به هنگام خطر و مواجهه نداشتند؛ مثلا وقتى كه گفتار گمراهان ممكن بود، خاطر پيامبر را آزرده گرداند، آيه‏ اى نازل مى‏ شد و به ايشان دلداري مي داد.
2. فايده ديگر اينست كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و مسلمانان احساس كنند همواره مورد عنايت خاص پروردگار قرار دارند و پيوسته رابطه آنان با حق‏ تعالى استوار است و اين تداوم نزول باعث دل‏گرمى و تثبيت آنان را فراهم مي شود.[3] 3. بي‌شك اگر مطالب به طور تدريجي براساس نيازها  هم از نظر تلقّي و هم از نظر ابلاغ به مردم پياده شود و براي هر مطلبي شاهد و مصداق عيني وجود داشته باشد، بسيار مؤثرتر است‌.  در اينصورت مردم آهسته اما پيوسته زندگى فردى و اجتماعى خويش را با آن هماهنگ كرده و به مرحله كمال خويش مي رسند.
4. يكى ديگر از رازهاى نزول تدريجى قرآن را مى‏ توان «تحريف ناپذيرى» آن دانست. نزول تدريجى قرآن اين امكان را فراهم مى‏ ساخت تا اصحاب آيات قرآن را حفظ كنند. فصاحت و بلاغت قرآن از يك سو، و اهتمام و عنايت مسلمانان از سوى ديگر وقتى با نزول تدريجى آيات همراه مى‏ گشت، صيانت و حفاظت از وحى الهى را قطعى مى ‏ساخت.
5. نزول بسيارى از آيات قرآن ارتباط و پيوستگى كامل با حوادث و رويدادهاى زمان پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله داشته و چون اين حوادث تدريجا به وقوع مى‏ پيوسته، آيات نيز همزمان با آن يا متعاقب آن نازل مى‏ گشته ‏اند. اين حوادث و وقايع را كه منجر به نزول آيات مى‏ شده‏ اند، «سبب نزول» يا «شأن نزول» ناميده ‏اند.[4] پي نوشت:
[1] . و كافران گفتند: «چرا قرآن يك جا بر او نازل نمى ‏شود؟! فرقان،32
[2] . فرقان‌، 32
[3] . علوم قرآنى، محمد هادي معرفت، موسسه فرهنگى التمهيد،قم،1381،  ص: 61
[4] . درسنامه علوم قرآنى، حسين جوان آراسته‏، بوستان كتاب قم‏،1380،ص: 93-90