وجوه نام گذاري ليلة القدر به اين نام

1. چون شب شريفى است به آن ليلة القدر مى گويند؛ يعنى شبى كه صاحب قدر و منزلت و شرافت است و از همين باب است (و ما قدروا الله حق قدره) قدر خدا را چنان كه در خور اوست نشناختند. چنان كه عرب ها مى گويند: فلان له قدر، يعنى فلانى داراى شرافت و عظمت است. 

2. چون در اين شب، فرشتگان بسيارى به زمين مى آيند زمين تنگ مى گردد، لذا آنرا شب قدر ناميدند، زيرا قدر به معناى ضيق و تنگى است؛ آيه شريفه (و من قدر عليه رزقه)روزى او تنگ شده است شاهدى بر مدعاى ماست. 

3. يكى از معانى قدر، تقدير و سرنوشت است و در اين شب، امور بندگان تا سال آينده مقدر مى گردد؛ و اين وجه را بسيارى از مفسران از جمله علامه طباطبائى استوار دانسته اند.

تفسير برهان از امام باقر (عليه السلام) روايت مى كند كه:

يقدر فى ليلة القدر كل شى ء يكون فى تلك السنه الى مثلها من قابل، من خير و شر، طاعه و معصيه، و مولود و اجل، او رزق فما قدر فى تلك السنه و قضى فهو المحتوم و لله (عزوجل) فيه المشيئه؛

(در شب قدر، هر امرى از امور بندگان تا شب قدر سال آينده معين مى گردد، از خير و شر، طاعت و معصيت، ولادت و مرگ و روزى موجودات و هر آن چه در آن سال مقدر گشته حتمى است و خداوند را در آن مشيت است.)

بعضى هم تعيين مقدرات را به معناى اندازه گيرى بودجه سالانه زندگى تفسير كرده اند كه در نتيجه، اختيار مصرف – در راه صحيح يا ناصحيح – به دست خود انسان است.

برخى آن را به شب امتحان دانش آموزان تشبيه كرده اند كه اگر آن شب را به مطالعه دقيق بگذرانند، موفقيت يك سال خود را تامين نموده اند و اگر به سهل انگارى و بى اعتنايى گذرانند، با دست خود، مقدرات يك سال خويش را به خسران و بدى رقم مى زنند و در آن سال در جا خواهند زد.

هم چنين اگر فردى شب قدر را با توبه و تصميم بر ترك گناه و عزم بر اجراى احكام نورانى قرآن سپرى كرد، مقدرات سال آينده اش به نيكى رقم خواهد خورد، وگرنه در جا خواهد زد و طعم تلخ خسران را خواهد چشيد. 

امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد:

يفرق الله فى ليلة القدر، ما كان من شده او رخاء او مطر؛ بقدر ما يشاء الله (عزوجل) ان يقدر الى مثلها من قابل. 

خدا در شب قدر آنچه از سختى يا خوشى يا باران است به مقدارى كه تا سال آينده خواهد، معين فرمايد.

محقق عالى قدر، مرحوم آيت الله حاج ميرزا ابوالحسن شعرانى مى نويسد:

بايد دانست كه مقدرات مردم، كه علم خدا بدان تعلق گرفته است، از ازل مبيّن بود، چون علم خدا ازلى است و آنچه خداوند به سبب دعا و اسباب ديگر محو و اثبات مى كند، در همه وقت است، زيرا كه به تواتر معلوم گرديده است كه در همه ايام سال، دعاها مستجاب شده و خداوند وعده اجابت را منحصر به شب قدر نساخته و اين كه تقدير مقدرات در شب قدر خواهد بود، از مشكلاتى است كه معناى آن بر ما معلوم نيست، مگر آن كه بگوييم: دعا در اين شب به اجابت نزديكتر است. 

4. گفته شده است كه علت نامگذارى اين شب به (قدر) آن است كه انزل فيها كتاب ذوقدر، الى رسول ذى قدر، لاءجل امة ذات قدر، على يدى ملك ذى قدر. قرآن با قدر و منزلت بر پيامبر والاقدر و براى امت باقدر و ارزش، به واسطه ملكى صاحب قدر، نازل گرديده است 

5. گاه نيز گفته اند: شبى است كه مقدر گرديده تا (قرآن) در آن نازل شود.

6. يا از آن رو كه هر كس اين شب را زنده بدارد و احيا نگه دارد صاحب قدر و منزلت مى گردد، به ليلة القدر معروف شده است.

ناگفته پيداست كه جمع بين اين وجوه نيز امكان دارد. 

منبع: