چرا مكان عبادت را «محراب» ناميده اند؟

سوره آل عمران، آيه 37: («…كُلَّما دَخَلَ عَلَيْها زَكَرِيَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً…‏»)[1]

كلمه «محراب»، به معناي جائي است كه مخصوص عبادت باشد، حال چه در مسجد باشد و چه در خانه. اما در آيه 37 سوره آل عمران، محراب محل ويژه‏ اى است كه در معبد براى امام آن معبد يا افراد خاصى در نظر گرفته مى ‏شود، و براى نامگذارى آن به اين اسم جهاتى ذكر كرده‏ اند كه از همه بهتر، سه جهت زير است:
1. اين كه از ماده «حرب» به معنى جنگ گرفته شده است چون مؤمنان، در اين محل به مبارزه با شيطان و هوس هاى سركش بر مى ‏خيزند.

2. اينكه محراب، اصولا به معنى بالاى مجلس است و چون محل محراب را در بالاى معبد قرار مى ‏دهند به اين نام ناميده شده است. در ضمن بايد توجه داشت كه وضع محراب در ميان بنى اسرائيل چنان كه گفته ‏اند با وضع محراب هاى مسلمانان تفاوت داشت؛ آنها محراب را از سطح زمين بالاتر مى ‏ساختند به طورى كه چند پله مى‏ خورد و اطراف آن مانند ديوارهاى اطاق، آن را محفوظ مى‏ كرد به طورى كه افرادى كه در داخل محراب بودند، از بيرون كمتر ديده مى ‏شدند.
3. اينكه محراب به معنى تمام معبد است كه جايگاه مبارزه با هواى نفس و شيطان بوده است.
 

منبع:

[1] («فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً وَ كَفَّلَها زَكَرِيَّا كُلَّما دَخَلَ عَلَيْها زَكَرِيَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ يا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ‏»): «پس پروردگارش او را به پذيرشى نيكو پذيرفت و به رويشى نيكو روياند و سرپرستى او را به زكريّا سپرد. هرگاه زكريّا در محراب عبادت بر مريم وارد مى‏ شد، خوراكى (شگفت‏ آورى) نزد او مى ‏يافت. مى‏ پرسيد: اى مريم اين (غدا و خوراك تو) از كجاست؟! مريم در پاسخ مى‏گفت: آن از نزد خداست. همانا خداوند به هركس كه بخواهد بى ‏شمار روزى مى‏ دهد.»

تفسير نمونه، ج 2، ص 539.