سيرت مسافران سه گانه مسير سعادت، در بيان اميرالمومنين(ع)

امام علي(ع) در خطبه 16 نهج البلاغه نخست مردم را در مسير سعادت و نجات به سه گروه تقسيم مى كنند، و مى فرمايند: «كسانى كه سخت مى كوشند و به سرعت پيش مى روند، آنها اهل نجاتند و گروهى كه به كندى گام بر مى دارند، باز اميد نجات دارند. امّا آنان كه كوتاهى مى كنند و در اين راه مقصّرند، (در كام بدبختى و آتش دوزخ) سقوط مى كنند» (شُغِلَ مَنِ الجَنَّةُ وَ النّارُ اُمامَهُ! ساع سَريع نَجا، و طالِب بَطيء رَجا، وَ مُقَصِّر فِى النّارِ هَوى).

به عقيده بعضى اين گروه هاى سه گانه همانها هستند كه در قرآن مجيد در سوره فاطر، به آنها اشاره شده است و مى فرمايد: «ثُمَّ اَوْرَثْنَا الْكِتابَ الَّذينَ اصْطَفَيْنَا مِنَ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِاِذْنِ اللهِ؛ سپس اين كتاب (آسمانى) را به گروهى از بندگان برگزيده خود به ميراث سپرديم؛ از ميان آنها عدّه اى برخود ستم كردند و عدّه اى ميانه رو بودند و گروهى به اذن خدا در نيكي ها (از همه) پيشى گرفتند».(1).

گاه گفته شده اشاره به گروه هاى سه گانه اى است كه در سوره واقعه آمده:«وَكُنْتُم ازْوَاجاً ثَلاثَةً فَاَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا اَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ وَ اَصْحَابُ الْمَشْئَمَةِ مَا اَصْحَابُ الْمَشْئَمَةِ وَ السَّابِقُونَ السّابِقُونَ اُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ; و شما سه گروه خواهيد بود سعادتمندان و خجستگان، چه سعادتمندان و خجستگانى! (گروه ديگر)شقاوتمندان و شومانند، چه شقاوتمندان و شومانى! و(گروه سوّم)پيشگامان پيشگامند و آنها مقرّبانند».(2)

به هر حال، وجود گروه هاى سه گانه در جامعه بشريّت هميشه مطرح بوده و به هنگامى كه بازار امتحانات داغ مى شود(همانند زمان خلافت على(عليه السلام)) تمايز اين صفوف سه گانه آشكارتر مى شود، جمعى (هر چند غالباً اندك) راه حق را بدون هيچ ترديد و تزلزل و دغدغه پيش گرفته و به سرعت به سوى مقصد مى تازند، گروه ديگرى كه از ايمان ضعيف ترى برخوردارند گاه با ترديد و تزلزل و گاه با اطمينان خاطر، لنگ لنگان گامى بر مى دارند و به پيش مى روند و اعمال صالح و ناصالحى را به هم آميخته، ولى اميدوارند كه دست لطف خدا، دست آنان را بگيرد و سرانجام آنها را به مقصد برساند; امّا گروه سوّم كه هواى نفس بر آنها چيره شده و با ايمان و تقوا وداع گفته اند در بيراهه ها سرگردان گشته و در كام بدبختى ها سقوط مى كنند.

منبع:

(1) . سوره فاطر، آيه 32.
(2) . سوره واقعه، آيات 7 ـ 11.
پيام امام علي(ع)،آيت الله مكارم شيرازي. جلد1، ص556.