«ذبيح الله»، لقب كدام پيامبر است؟

اما آنچه با ظواهر آيات مختلف قرآن هماهنگ است اين است كه ذبيح اسماعيل بوده است،زيرا:

 

اولا: در يكجا مى خوانيم: «و بشرناه باسحاق نبيا من الصالحين»؛ (ما او را بشارت به اسحاق داديم كه پيامبرى بود از صالحان) [صافات/ 112].

اين تعبير به خوبى نشان مى دهد كه خداوند بشارت به تولد اسحاق را بعد از اين ماجرا و به خاطر فداكاري هاى ابراهيم به او داد. بنابراين ماجراى ذبح مربوط به او نبود. به علاوه هنگامى كه خداوند نبوت كسى را بشارت مى دهد، مفهومش اين است كه زنده مى ماند، و اين با مساله ذبح در كودكى سازگار نيست.

 

ثانيا: در آيه 71 سوره هود مى خوانيم : «فبشرناه باسحق و من وراء اسحاق يعقوب»؛ (ما او را به تولد اسحاق بشارت داديم و نيز به تولد يعقوب بعد از اسحاق). اين آيه نشان مى دهد كه ابراهيم مطمئن بود اسحاق مى ماند و فرزندى همچون يعقوب از او به وجود مى آيد، بنابراين نوبتى براى ذبح باقى نخواهد ماند. كسانى كه ذبيح را اسحاق مى دانند در حقيقت اين آيات را ناديده گرفته اند.

 

ثالثا: روايات بسيارى در منابع اسلامى آمده است كه نشان مى دهد ذبيح اسماعيل بوده است. به عنوان نمونه :

– در حديث معتبرى كه از پيامبر گرامى اسلام نقل شده مى خوانيم: انا ابن الذبيحين؛ من فرزند دو ذبيحم. و منظور از دو ذبيح يكى پدرش عبدالله است كه عبدالمطلب جد پيامبر(صلى اللّه عليه و آله و سلّم) نذر كرده بود او را براى خدا قربانى كند سپس يكصد شتر به فرمان خدا فداء او قرار داد و داستانش مشهور است و ديگر اسماعيل بود، زيرا مسلم است كه پيامبر اسلام (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) از فرزندان اسماعيل است، نه اسحاق.

– در دعائى كه از على (عليه السلام) از پيامبر گرامى (صلى اللّه عليه و آله و سلّم) نقل شده مى خوانيم : «يا من فدا اسماعيل من الذبح»؛ اى كسى كه فدائى براى ذبح اسماعيل قرار دادى .

– در احاديثى كه از امام باقر و امام صادق (عليهماالسلام) نقل شده، مى خوانيم : هنگامى كه سؤ ال كردند ذبيح كه بود فرمودند: اسماعيل .

– در حديثى كه از امام على بن موسى الرضا (عليهم السلام) نقل شده نيز مى خوانيم : لو علم الله عزوجل شيئا اكرم من الضان لفدا به اسماعيل : اگر حيوانى بهتر از گوسفند پيدا مى شد، آنرا فديه اسماعيل قرار مى داد.

در برابر اين روايات فراوان كه هماهنگ با ظاهر آيات قرآن است روايت شاذى بر ذبيح بودن اسحاق دلالت دارد كه نمى تواند مقابله با روايات گروه اول كند، و نه با ظاهر آيات قرآن هماهنگ است.

از همه اينها گذشته اين مسأله مسلم است كودكى را كه ابراهيم او را با مادرش به فرمان خدا به مكه آورد و در آنجا رها نمود و سپس خانه كعبه را با كمك او ساخت و طواف و سعى با او بجا آورد اسماعيل بود و اين نشان مى دهد كه ذبيح نيز اسماعيل بوده است، زيرا برنامه ذبح مكمل برنامه هاى فوق محسوب مى شده. البته آنچه از كتب عهد عتيق (تورات كنونى) بر مى آيد اين است كه ذبيح، اسحاق بوده است.

و از اينجا چنين به نظر مى رسد كه بعضى از روايات غير معروف اسلامى كه اسحاق را ذبيح معرفى مى كند تحت تأثير روايات اسرائيلى است و احتمالا از مجعولات يهود است، يهود چون از دودمان اسحاق بودند مايل بودند اين افتخار را براى خود ثبت كنند و از مسلمانان كه پيامبرشان زاده اسماعيل بود سلب كنند، هر چند از طريق انكار واقعيات باشد!

 

به هر حال آنچه براى ما از همه محكمتر است ظواهر آيات قرآن است كه به خوبى نشان مى دهد كه ذبيح اسماعيل بوده است، گر چه براى ما تفاوتى نمى كند كه ذبيح اسماعيل باشد يا اسحاق؛ هر دو فرزند ابراهيم و پيامبر بزرگ خدا بودند، هدف روشن شدن اين ماجراى تاريخى است.

 

منبع: