منظور از سائق و شهيد كه در روز قيامت انسان را همراهي مي كنند

«سائق» انسان را به سوى دادگاه عدل الهى مى راند، و «شهيد» بر اعمال او گواهى مى دهد. درست همچون دادگاه هاى اين جهان كه مامورى همراه شخص متهم است و شاهدى بر اعمال او، شهادت مى دهد.

بعضى احتمال داده اند كه «سائق»، آن كسى است كه نيكوكاران را به سوى بهشت «سوق» مى دهد و بدكاران را به سوى دوزخ ، ولى با توجه به كلمه شهيد، شاهد و گواه است. معنى اول يعنى سوق به دادگاه عدل الهى مناسبتر است .

در اينكه اين سوق دهنده و شاهد از فرشتگان است يا غير آنها؟ تفسيرهاى گوناگونى كرده اند.

بعضى گفته اند سائق، فرشته نويسنده حسنات است و شهيد، فرشته نويسنده سيئات و به اين ترتيب آنها فرشتگانى هستند كه در آيات گذشته اشاره شده .

از روايتى چنين استفاده مى شود كه سائق ، فرشته مرگ است و شهيد، پيامبر اسلام (صلى اللّه عليه و آله ) اما اين روايت با توجه به لحن آيات ، ضعيف به نظر مى رسد.

بعضى نيز گفته اند: سائق، فرشته اى است كه هر انسانى را سوق مى دهد، و شهيد عمل انسان است .

و نيز گفته شده سائق، فرشته است و شهيد، اعضاى تن انسان ، و يا نامه اعمال او كه به گردنش آويخته مى شود.

اين احتمال نيز داده شده كه سائق  و شهيد يك فرشته بيش ‍ نيست ، و عطف اين دو بر يكديگر به خاطر مغايرت اين دو وصف است ، يعنى فرشته اى همراه او است كه هم او را به دادگاه الهى سوق مى دهد، و هم گواه بر اعمال او است.

ولى غالب اين تفسيرها خلاف ظاهر آيه است و ظاهر آيه چنانكه غالب مفسران نيز فهميده اند اين است كه دو فرشته با هر انسانى مى آيد يكى او را سوق مي دهد و ديگرى گواه اعمال او است. ناگفته پيداست كه گواهى بعضى از فرشتگان منافاتى با وجود گواهان ديگر در صحنه قيامت ندارد، گواهانى همچون انبياء، اعضاى بدن ، نامه اعمال و زمان و مكانى كه گناه در آنجا انجام گرفته است. به هر حال، فرشته اول در حقيقت مانع از فرار است، و فرشته دوم مانع از انكار و به اين ترتيب هر انسانى در آن روز گرفتار اعمال خويش است و راه گريزى از جزاء و كيفر آنها وجود ندارد.

 

منبع: