مروری بر اتفاقات از زمان خروج امریکا از برجام تا اکنون

عصراسلام: ترامپ در ۱۸ اردیبهشت به طور رسمی اعلام کرد که به مشارکت در برجام خاتمه داده است.‏ نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل اسفند ۹۶ گفته بود: اگر ما از توافق خارج شویم، ایران خارج نخواهد شد چراکه آنها خواهان منافع تجارت با اروپا هستند. روحانی بلافاصله در کنفرانس خبری گفت: یک ‎موجود مزاحم از برجام خارج شد. اگر ببینیم منافع ما تضمین نخواهد شد بزودی من با مردم صحبت خواهم کرد و تصمیمات نظام را در آن شرایط به اطلاع مردم می‌رسانم. 

اگر منافع ملت ما در برجام تامین باشد این روند را ادامه خواهیم داد و اگر برجام بخواهد ‎کاغذی باشد بدون اینکه منافع کشور را تضمین کند آنگاه راه بسیار روشنی پیش روی خود داریم. 

ظریف هم در توئیتر نوشت: در پاسخ به نقض مداوم و خروج غیر قانونی آمریکا از توافق هسته‌ای، همانطور که توسط رئیس جمهور روحانی مشخص شد، من تلاش دیپلماتیکی را انجام خواهم داد تا ببینم باقی ماندن در برنامه جامع اقدام مشترک می‌تواند منافع کامل ایران را تضمین کند. نتایج پاسخ ما را مشخص خواهد کرد. 

در آن زمان بارها از سوی دولتمردان و خصوصا آقای ظریف بیان شد که اروپایی‌ها به ایران قول داده‌اند، جای آمریکا را پر کنند. اول قرار شد چند هفته وقت داده شود، اگر به نتیجه رسید که هیچ، در غیر اینصورت ایران اقدام متقابل انجام دهد. 

اروپایی‌ها وعده‌های ۱۲ گانه‌ای به ایران دادند. از جمله تکمیل و بازاجرایی کردن قانون مسدودسازی، راه‌اندازی کانال مالی و البته همان زمان منتقدان گفتند که اروپا توان ایستادگی مقابل آمریکا را ندارد. چرا که از نظر اقتصادی مستقل نیست و صرفا در حال بازی دادن ایران و جلوگیری از کاهش تعهدات هسته‌ای توسط ایران است. اما دولت تمایلی به شنیدن نداشت. 

‏یک سال به همین منوال گذشت و ایران تمام تعهداتش را طبق برجام انجام داد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز آن را راستی آزمایی می‌کرد و گزارش هم می‌داد. حتی در همین دوره و در بهمن ۹۷ ایران به آژانس اجازه داد انبار تورقوزآباد را بازرسی کند که بعداً آژانس ادعا کرد در آنجا مواد پیدا کرده است. این همکاری در راستای تنش‌زدایی و جلوگیری از امنیتی شدن پرونده ایران و بازگشایی مجدد PMD انجام شد. اما نتوانست مانع صدور قطعنامه شورای حکام در خرداد ۹۹ شود. 

بعد از یکسال دولت ایران تصمیم به شروع گام‌های کاهش تعهد گرفت. چرا؟ چون اروپایی‌ها به حتی یک تعهد از ۱۲ تعهد خود عمل نکردند. 

ظریف در آبان ۹۸ در واکنش به بیانیه اتحادیه اروپا ، آنان را به وقت‌کشی و عدم پایبندی به تعهدات برجامی متهم کرد و گفت فقط یک تعهد را نشان دهید که در ۱۸ ماه گذشته به آن عمل کرده‌اید. 

همتی هم بهمن ۹۸ گفت: ‎اینستکس فقط حرف است. همتی اخیرا هم در کلاب هوس گفت که اینستکس ‎فیک بود. در اواخر سال ۹۹ نیز رهبر انقلاب اینگونه به این موضوع اشاره کرد: جمهوری اسلامی تا مدّت طولانی‌ای به همه‌ی آنچه تعهّد کرده بود، بر اساس تعلیم اسلام که باید به تعهّدات عمل کرد، عمل کرد؛ بعد وقتی دید که آنها این جوری عمل می‌کنند، آن یکی که خارج شد، دیگران هم با او همراهی کردند. «فَانبِذ اِلَیهم عَلیٰ سَواٰء»؛ (۱۳) این هم قرآن است، [می‌گوید] خب تو هم رها کن. حالا در عین حال دولت محترم ما رها نکردند…» 

این یک تجربه از ‎تدبیر دولت روحانی در قضیه برجام بود. 

مسعود براتی