اینکه این رعب و وحشت که از مشاهده اصحاب کهف سراسر وجود بیننده را پر مى کرد به خاطر ظاهر جسمانى آنها بود، یا یک نیروى مرموز معنوى در این زمینه کار مى کرد؟ در آیات قرآن سخن صریحی از آن نیامده، هر چند مفسران بحثهایى در این زمینه دارند.
به نظر می رسد رعب و فرار مذکور که از دیدن حالت اصحاب کهف(آن جوانان حق جو و حق خواه) و سگشان که در آیات شریفه سوره مبارکه کهف(1) آمده است از ترس عظمت خدا، اراده و فعل او است نه از چیز دیگر؛ به هر حال هنگامى که اراده خدا به چیزى تعلق گیرد از ساده ترین راه، مهمترین نتیجه را پدید مى آورد.
در مورد طرف خطاب در آیات دو احتمال دارد:
اول این که، طرف خطاب به ظاهر پیامبر(ص) باشد ولی به واقع کسان دیگر مراد باشند از باب «ایاک اعنی و اسمعی یا جاره؛ به تو می گویم همسایه تو گوش کن».
دوم این که، مراد پیامبر(ص) هم باشد که در این صورت نسبت به آن حضرت رعب و وحشت مذکور از دیدن آیات خدا ، و ترس عظمت خدا، اراده و فعل او است نه از چیز دیگر، و این با مقام پیامبری(ص) منافات ندارد که هیچ، بلکه بهترین دلیل بر خدا ترسی او است و نیز دلیل است بر حریم نگهداری خدا از بندگان خود که در اینجا اصحاب کهف می باشد(2).  
 
پاورقی:
1-    سوره الکهف (18): آیات 17 تا 18:
« وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ تَتَزاوَرُ عَنْ کَهْفِهِمْ ذاتَ الْیَمِینِ وَ إِذا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ وَ هُمْ فِی فَجْوَةٍ مِنْهُ ذلِکَ مِنْ آیاتِ اللَّهِ مَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ یُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِیًّا مُرْشِداً (17) وَ تَحْسَبُهُمْ أَیْقاظاً وَ هُمْ رُقُودٌ وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْیَمِینِ وَ ذاتَ الشِّمالِ وَ کَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَیْهِ بِالْوَصِیدِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَیْهِمْ لَوَلَّیْتَ مِنْهُمْ فِراراً وَ لَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْباً (18) »
ترجمه:
خورشید را مى دیدى که به هنگام طلوع به ظرف راست (غار) آنها متمایل مى گردد، و به هنگام غروب بطرف چپ، و آنها در محل وسیعى از غار قرار داشتند، این از آیات خدا است، هر کس را خدا هدایت کند، هدایت یافته واقعى او است، و هر کس را گمراه کند ولى و راهنمایى هرگز براى او نخواهى یافت. (17)
  (اگر به آنها نگاه مى کردى) مى پنداشتى بیدارند، در حالى که در خواب فرو رفته بودند، و ما آنها را به سمت راست و چپ مى گرداندیم (تا بدنشان سالم بماند) و سگ آنها دستهاى خود را بر دهانه غار گشوده بود (و نگهبانى مى کرد) اگر به آنها نگاه مى کردى فرار مى نمودى، و سر تا پاى تو از ترس و وحشت پر مى شد!. (18)
2-    ر. ک: تفسیر نمونه، ج 12، ص 367 – 371؛ ج3، ص 122 به بعد ؛ ج7، ص 106 به بعد .