همه

توقیعات در رثای شیخ مفید سه توقیع یا نامه از طرف امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بنابر نقل کتب، صادر شده است(1). توقیع اول در سال 410هـ و توقیع دوم در سال 412هـ صادر شده است، و توقیع سوم مفقود شده است(2). توقیعات در رثای شیخ مفید   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی   توقیع امام زمان(عجل الله تعالی فرجه ...

اوضاع علمی و سیاسی عصر شیخ مفید (قرن چهارم) قرن چهارم هجری در تاریخ اسلامی قرنی پربار است، زیرا در این قرن با استقرار دولت آل بویه (414-320ه. ق) در بغداد، علم و دانش در حدّ وسیعی انتشار یافت، نوابغی از متفکرین ظهور کردند و علوم مختلف تکامل یافت، و اوضاع علمی و سیاسی عصر شیخ مفید (قرن چهارم)   ...

اساتید و شاگردان شیخ مفید شیخ مفید در کودکی به همراه پدر به بغداد آمد و به فراگیری علم روی آورد، برای او در سن پنج سالگی از ابن ابی الیاس(م 341) اجازه ی روایت گرفته اند. او از ابن سماک(م344) که در هنگام مرگش تنها هفت سال و چهار ماه داشته اساتید و شاگردان شیخ مفید   نویسنده: دکتر ...

اوضاع علمی و سیاسی عصر شیخ مفید (قرن چهارم) قرن چهارم هجری در تاریخ اسلامی قرنی پربار است، زیرا در این قرن با استقرار دولت آل بویه (414-320ه. ق) در بغداد، علم و دانش در حدّ وسیعی انتشار یافت، نوابغی از متفکرین ظهور کردند و علوم مختلف تکامل یافت، و اوضاع علمی و سیاسی عصر شیخ مفید (قرن چهارم)   ...

کتاب شناسی شیخ مفید شیخ مفید در کرسی تدریس و تألیف مفید که در فنون مختلف علم- همچون کلام، فقه، اصول، رجال، تفسیر، نحو و شعر- یگانه ی عصر خویش بود تعلیم و آموزش را بسیار مهم می دانست و از این رو در این امر بسیار کوشا بود و همین امر سبب گردید که شاگردان شیخ مفید در کرسی ...

مباحثی پیرامون معجزه واژه ی «معجزه» در لغت به معنای ناتوان کننده و ضعیف کننده است و در عرف عام، برای اشاره به وقایع متنوّعی به کار می رود. برخی، این لفظ را برای توصیف رویدادهای غیرمنتظره به کار می برند (همانند موفقیّت در امتحان مباحثی پیرامون معجزه   نویسنده: دکتر عبدالحسین خسرو پناه   واژه شناسی معجزه(1) واژه ی ...

اثبات پذیری معجزه دیدگاه سنتی (در مغرب زمین) در مورد «اعجاز»، مبتنی بر «عقل گرایی کلاسیک» (در برابر عقل گرایی انتقادی) است. آنها معتقدند که دستیابی به حقیقتی یقینی و مطمئن، ممکن است و با شهود عقل یا تکیه بر قضایای اولیه ی اثبات پذیری معجزه   نویسنده: دکتر عبدالحسین خسرو پناه   دیدگاه سنتی (در مغرب زمین) در مورد ...

دلایل جاودانگی در این مقاله به بررسی ادله «جاودانگی» می پردازیم. برخی از دلایل، تنها حیات پس از مرگ را اثبات یا تأیید می کند، اما بنابر تعریفی که از «جاودانگی» بیان شده و به منظور حفظ جامعیّت بحث، این دلایل در ذیل مسئله ی جاودانگی دلایل جاودانگی   نویسنده: دکتر عبدالحسین خسرو پناه   در این مقاله به بررسی ...

اهمیت مسئله ی جاودانگی چگونگی اعتقاد انسان به مسئله ی «جاودانگی» و «حیات اخروی»، از مسائلی است که از آغاز پیدایش و آفرینش انسان، بیشترین تأثیر را بر «زندگی» او بر جای نهاده است. در نهاد ناآرام او بیم ها و امیدها را برانگیخته و شراره ی پر اهمیت مسئله ی جاودانگی   نویسنده: دکتر عبدالحسین خسرو پناه   چگونگی ...

معاد جسمانی اعتقاد به جاودانگیِ انسان، طیف وسیع و متنوّعی از آرا و تئوری ها را در بر می گیرد. با این وجود و به رغم این گستردگی و تنوّع، می توان با توجه به اصول کلّی و مشترک و صرف نظر از جزئیّات و ویژگی های منحصر به فرد هر معاد جسمانی   نویسنده: دکتر عبدالحسین خسرو پناه   ...

شیخ مفید در کرسی زعامت شیعه وقتی که شیخ مفید در حدود 40 سالگی ریاست طایفه ی امامیّه را بر عهده گرفت دورانی پرآشوب بود. شیخ در فقه و کلام و حدیث شیعه ریاست داشت. در عصر شیخ مفید علم کلام رشد بسیاری یافت، دانشمندان هر فرقه در صدد دفاع از شیخ مفید در کرسی زعامت شیعه   نویسنده: دکتر ...

اختلافات کلامی شیخ مفید با شیخ صدوق برجسته ترین شخصیّت در مکتب فکری شیعه در بغداد در قرن چهارم و اوائل قرن پنجم که به نقد افکار و آراء قمیّون و مکتب حدیثی آنها پرداخت، شیخ مفید بود. او در سال 336 یا 338 به دنیا آمد و در سال 413 درگذشت، یکی از اختلافات کلامی شیخ مفید با شیخ ...

مناظرات مذهبی شیعه از آغاز تا عصر شیخ مفید شیخ مفید رئیس متکلمان امامیّه در فضای مکتب بغداد که آکنده از مجادلات و مناظرات کلامی بین مذاهب مختلف اسلامی بود، نشو و نما کرد.(1) ضرورت چنین فضایی اقتضا می کرد که در دفاع از حریم مکتب تشیّع امامی در برابر مکتب مناظرات مذهبی شیعه از آغاز تا عصر شیخ مفید ...

نظام فکری شیخ مفید مرتب کردن آموزه ها و تعلیمات مفید در یک نظام، قدری دشوار است، زیرا آثار کلامی او نشان می دهد که نظم و ترتیب آنچنانی که یک نظام فکری به آن نیاز دارد به هیچ وجه از نکات اساسی موردنظر او نبوده است. قسمت عمده ی نوشته نظام فکری شیخ مفید   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی ...

نبوت و امامت از منظر شیخ مفید به گفته ی شیخ مفید، ضرورت نیازمندی به پیامبر قطعی است، زیرا که بشر برای شناختن خدا و اصول نخستین اخلاقی به وحی نیاز دارد. نبوت و امامت از منظر شیخ مفید   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی   نبوت به گفته ی شیخ مفید، ضرورت نیازمندی به پیامبر قطعی است، زیرا که بشر ...

نبوت و امامت از منظر شیخ مفید به گفته ی شیخ مفید، ضرورت نیازمندی به پیامبر قطعی است، زیرا که بشر برای شناختن خدا و اصول نخستین اخلاقی به وحی نیاز دارد. نبوت و امامت از منظر شیخ مفید   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی   نبوت به گفته ی شیخ مفید، ضرورت نیازمندی به پیامبر قطعی است، زیرا که بشر ...

جایگاه وحی و عقل در تکلیف و طاعت از منظر شیخ مفید قاضی عبدالجبار معتزلی و معاصر شیخ مفید، گفته است که نخستین وظیفه ی آدمی استدلال کردن برای شناختن خدا است. شیخ مفید می گوید که نخستین تکلیف انسان شناختن خدا است. جایگاه وحی و عقل در تکلیف و طاعت از منظر شیخ مفید   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی ...

صفات خدا در اندیشه شیخ مفید «خدای عزّ و جلّ در الاهیّت و ازلیّت یگانه است. هیچ چیز به او شبیه نیست و نمی توان چیزی را همانند او دانست. تنها او شایسته ی پرستش است، و از این لحاظ به هیچ وجه و به هیچ مناسبت دومی ندارد» صفات خدا در اندیشه شیخ مفید   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی ...

قرائت های مختلف از دین داشتن قرائت های مختلف از دین و اعتبار آن قرائت ها، مبتنی بر این است که ما اساساً هیچ گزاره ی ثابت و مطلقی در دین نداریم و همه ی آنچه به دین نسبت داده می شود و به عنوان «اسلام» تلقی می گردد گزاره ها و اموری نسبی اند. قرائت های مختلف از دین ...

عدل الهی و اعمال نیک و بد انسان شیخ مفید بر آن است که خدا عادل است. وی بر آن است که خدا می تواند به ستم عمل کند، ولی چنین نمی کند. گفته ی وی چنین است: عدل الهی و اعمال نیک و بد انسان   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی   عدل الهی شیخ مفید بر آن است که ...

برخی از عقاید کلامی شیخ مفید در برابر معتزله و خوارج که ایمان و اسلام را یکی می دانستند، شیخ مفید بر آن بود که این دو از یکدیگر متمایزند. گفته ی وی چنین است: برخی از عقاید کلامی شیخ مفید   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی   نظر شیخ مفید درباره ی ایمان و اسلام در برابر معتزله و خوارج ...

برخی عقاید فقهی شیخ مفید (ره) در این نوشتار: الف- بیان وضع فقهی امامیّه: از مذهب شیخ مفید درباره ی امر به معروف و نهی از منکر و تقیّه و حدود همکاری مجاز با فاسقان، ب- در بحث از ریشه های فقه؛ از اعتقادات مفید درباره ی معانی ظاهری و باطنی و برخی عقاید فقهی شیخ مفید (ره)   نویسنده: ...

اجتهاد و منابع آن از منظر شیخ مفید «بدان که ریشه های احکام فقهی سه است: کتاب خدا، سنّت پیامبرش، و گفته های ائمّه طاهرین پس از وی. و راههای رسیدن به معرفت آنچه در این سه ریشه آمده، سه است: یکی از آنها عقل است و آن راه فهم برهانهای قرآن و دلایل اجتهاد و منابع آن از منظر ...

حکومت فقیه در نظر شیخ مفید (ره) در نظر شیخ مفید در دوران غیبت امام، احکام سیاسی و اجتماعی اسلام که باید به دست امام مسلمین به اجرا درآید تعطیل نمی شود. و اساساً امامت و رهبری جامعه ی اسلامی تعطیل بردار نیست. و در عصر غیبت، ولایت امر و رهبری حکومت فقیه در نظر شیخ مفید (ره)   نویسنده: ...

حکومت فقیه در نظر شیخ مفید (ره) در نظر شیخ مفید در دوران غیبت امام، احکام سیاسی و اجتماعی اسلام که باید به دست امام مسلمین به اجرا درآید تعطیل نمی شود. و اساساً امامت و رهبری جامعه ی اسلامی تعطیل بردار نیست. و در عصر غیبت، ولایت امر و رهبری حکومت فقیه در نظر شیخ مفید (ره)   نویسنده: ...

شیخ مفید و حکمت طبیعی عصری که شیخ مفید در آن بالیده است، عصر خِردگرایی است. مذاهب کلامی در نظر مورّخان عقاید اسلامی از دیرباز متّصف به اتّصال با مکاتب فلسفی بوده و از جمله، مذهب اعتزال و آراء معتزله، یکسره صبغه ی عقلی یافته و بر مبانی شیخ مفید و حکمت طبیعی   نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی   عصری ...

امام شافعی و محبت به اهل بیت (ع) «ابوعبدالله محمد بن ادریس بن العباس»، معروف به «الامام الشافعی» (150 – 204ق) پیشوای مذهب شافعی است. مذهب شافعی یکی از مذاهب چهارگانه اهل سنت است.[1] محمد بن ادریس شافعی در غزه، واقع در فلسطین دیده به جهان امام شافعی و محبت به اهل بیت (ع)     «ابوعبدالله محمد بن ادریس ...

شیخ علی منشار عاملی آشنایی با پدر زن شیخ بهایی شیخ زین الدین علی بن احمد بن محمد بن هلال کرکی عاملی ـ که به نام جدش شهرت یافته و با عنوان «علی بن هلال کرکی» از او نام برده می شود ـ از عالمان فرزانه و سترگ عصر صفوی است. زمان و مکان ولادت او معلوم نیست، آشنایی با ...

تاریخمندی سنت روشنفکر عرب در طلب پیوستن به جهان کنونی است. نگاهش اما، مدام به سوی گذشته طلایی موهومش خیره است. مغاکی هولناک فرا روی او دهن می گشاید. از یک سو افسون زده گذشته خویش است؛ گذشته ای که دیگر در حکم سرابی تاریخمندی سنت   نویسنده: محمد تقی کرمی   تاریخمندی سنت حکایت روشنفکری جهان عرب، تلخ اما ...

در جستجوی مصحف امام افیم رضوان محقق و شرق شناس روسی و معاون رئیس دانشکده شرق شناسی آکادمی علوم روسیه در شهر سن پترزبورگ با مطالعه و تحقیق بر روی یک نسخه قرآنی بزرگ، برخی از فرضیه های مشهور محققان غربی را در مورد این که در جستجوی مصحف امام   نویسنده: زینین، یوری مترجم : شهلا محمدی جاهدی   ...

طرح مستندسازی متن قرآن و چاپ انتقادی آن انگیزه: اسلام دینی است که به دلیل ده‌ها سال فرایند مهاجرت در مقیاس وسیع، امروزه در کشورهای اروپایی نیز همچون فرانسه، بریتانیای کبیر و آلمان، حاضر و زنده است. این موضوع برای رشته‌های دانشگاهی عرب‌شناسی و طرح مستندسازی متن قرآن و چاپ انتقادی آن   نگارش: میشائیل مارکس (آلمان)* مترجم: طلوع خادم ...

علی (ع)، اولین جامع قرآن و پایه‏ گذار علوم قرآنی (1) احادیث و روایاتِ فریقین، آشکارا پایگاهِ ارجمند و نبوغ و گستره‌ی گسترده علمی و ژرف نگری بی‌مانندِ امیرالمؤمنین علی(ع) را به ما خاطر نشان می‌سازد، آن هم به‌گونه‌ای که کم‌ترین تردید را در اذهان خودی و بیگانه باقی نمی‌گذارد، علی (ع)، اولین جامع قرآن و پایه‏ گذار علوم قرآنی ...

علی (ع)، اولین جامع قرآن و پایه گذار علوم قرآنی (2) مصحف علی(ع) با توجه به اینکه آن حضرت از قرّاء [مبرز] به‌شمار می‌رفت دارای ارزش تاریخی است چرا که مصحف او بیانگر قرائت وی می‌باشد. علی (ع)، اولین جامع قرآن و پایه گذار علوم قرآنی (2)   نویسنده: دکتر سیّد محمّد باقر حجتی   مصحف علی(ع) با توجه به ...

کتاب مقدس از نگاه مسیحیان (1) الهیات مسیحى، مانند بیشتر رشته ها، بر تعدادى از منابع استوار است. در سنت مسیحى از گذشته بحث هاى بسیارى در باب هویت این منابع و اهمیت نسبى آن در تحلیل هاى الهیاتى صورت گرفته است. به بیانى روشن، در الهیات مسیحى کتاب مقدس از نگاه مسیحیان (1)     الهیات مسیحى، مانند بیشتر ...

کتاب مقدس از نگاه مسیحیان (2) بحث را می توان با دوره آباء آغاز نمود. مکتب اسکندرانى در تفسیر کتاب مقدس بر شیوه هایی استوار بود که ابداعگر آن، نویسنده ای یهودی به نام فیلون اسکندرانی (حدود 30 قبل از میلاد – حدود 45 بعد از میلاد) و سنت های یهودی کتاب مقدس از نگاه مسیحیان (2)     8- ...

معرفی یکی از کهن‌ترین دستنویس‌های قرآن از کتابخانۀ ملی پاریس این نسخه به شمارۀ 328 Arab «در کتابخانۀ ملی پاریس» نگهداری میشود. تقریباً یک دهۀ قبل دو نسخه شناس اروپایی به نامهای فرانسوا دروش و سرجیو نویا نوسدا این نسخه را بر پایۀ رسم الخط اصلی آن، بازخوانی و تصحیح معرفی یکی از کهن‌ترین دستنویس‌های قرآن از کتابخانۀ ملی پاریس ...

نقش امام باقر(علیه السلام) در بنیان گذاری اجتهاد تردیدی نیست که بزرگترین رسالت مرجعیت دینی در عصر غیبت ولی عصر (عج)، استخراج احکام شرعی از ادله و منابع دینی و در اختیار قرار دادن آن به مکلّفین می باشد که در زمان بسته بودن باب علم مهم ترین وظیفه یک عالم نقش امام باقر(علیه السلام) در بنیان گذاری اجتهاد   ...

نقش زمان و مکان در اجتهاد اجتهاد نظری، آن است که برای شناخت اصول و مبانی معرفتی و اعتقادی به کار گرفته می شود.این اجتهاد مورد بحث ما نمی باشد، زیرا بحث مفصلی دارد که فعلا نیازی به بیان آنها نیست. نقش زمان و مکان در اجتهاد   نویسنده: محمدابراهیم جناتی   پیش از پرداختن به موضوع بحث بجاست که ...

امامت در دیدگاه محقق کرکی به نظر کرکی بزرگ ترین خطای اهل سنت این است که امامت را کوچک شمرده اند، به نحوی که خلفای اموی شارب الخمر و فاسق را نیز شایسته آن مقام دانسته اند. اما وی معتقد است امامت در زمره اصول دین است و عظمتی همچون امامت در دیدگاه محقق کرکی   نویسنده :سید محمدعلی حسینی ...

امر به معروف و نهی از منکر از دید محقّق کرکی امر به معروف و نهی از منکر از فرایض مهم اسلام به شمار می آید و دامنه آن، ساده ترین مسائل فردی تا پیچیده ترین موضوعات اجتماعی را شامل می شود. فقها معمولاً این بحث را بعد از بحث جهاد و یا در ذیل آن مطرح می کرده امر ...

کتاب مقدس از نگاه مسیحیان (1) الهیات مسیحى، مانند بیشتر رشته ها، بر تعدادى از منابع استوار است. در سنت مسیحى از گذشته بحث هاى بسیارى در باب هویت این منابع و اهمیت نسبى آن در تحلیل هاى الهیاتى صورت گرفته است. به بیانى روشن، در الهیات مسیحى کتاب مقدس از نگاه مسیحیان (1)     الهیات مسیحى، مانند بیشتر ...

محقق کرکی و اقتصاد دوره ی صفوی با ظهور دولت شیعی صفوی موضوع خراج اهمیت بیشتری یافت. محور اقتصاد دولت صفوی، هم چون دولت های پیشین و معاصر خود در جهان اسلام، بر کشاورزی استوار بود و بخش عمده عایدات آن از خراج بر زمین های کشاورزی محقق کرکی و اقتصاد دوره ی صفوی   نویسنده: سیدمحمدعلی حسینی زاده   ...

وقف نامه آب فرات از عهد شاه طهماسب اصل این وقف نامه به کوشش ایرج افشار در جلد چهاردهم «فرهنگ ایران زمین» (صفحات 315-318) به چاپ رسیده. طبق آنچه آقای ایرج افشار آورده اند، اصل این سند متعلق به آقای دکتر اسماعیل دولتشاهی بوده و قسمتی وقف نامه آب فرات از عهد شاه طهماسب   نویسنده: سید محمدعلی حسینی زاده ...

زندگانی محقق کرکی نورالدین علی بن حسین عبدالعالی کرکی مشهور به محقق ثانی و علی بن عبدالعالی و در منابع صفوی به خاتم المجتهدین در حدود سال 870ه.ق. در منطقه جبل عامل در روستایی به نام کرک نوح دیده به جهان گشود زندگانی محقق کرکی   نویسنده: سید محمدعلی حسینی زاده   نورالدین علی بن حسین عبدالعالی کرکی مشهور به ...

ولایت فقیه در عصر غیبت از نظر شیعه مسئله ی حکومت در عصر حضور ائمه کاملاً روشن است و تردیدی در مشروعیت حکومت معصوم و نفی مشروعیت حکومت های دیگر نیست، اما در عصر غیبت، موضوع به این روشنی نیست. اغلب فقها و علما به طور ولایت فقیه در عصر غیبت   نویسنده: سید محمدعلی حسینی زاده   از نظر ...

همکاری محقّق کرکی با صفویان بنابر آنچه گفته شد، کرکی حکومت مشروع را حکومتی می داند که به نوعی تحت نظارت فقها اداره شود و حاکمان آن از شرایطی خاص برخوردار باشند. با توجه به این مسئله کرکی نمی تواند حکومت صفویان را مشروع بشمارد، زیرا همکاری محقّق کرکی با صفویان   نویسنده: سیدمحمدعلی حسینی زاده   1. کرکی و ...

سالشمار زندگی محقق کرکی 1. کرکی در 16 رمضان 903ق. به محمد حر عاملی در دمشق اجازه نقل روایت داده است(1). 2. در 905ق. در مصر بوده است(2). 3. در 11 شوال 907ق. به حسین بن شمس الدین محمد استرآبادی اجازه نقل روایت داده است. سالشمار زندگی محقق کرکی   نویسنده: سیدمحمدعلی حسینی زاده   1. کرکی در 16 رمضان ...

متن فرمان شاه طهماسب به محقّق کرکی فرمان همایون شرف نفاذ یافت؛ آن که چون از بدوِ طلوع تباشیرِ صبح دولتِ ابدْ پیوند، و ظهور رایات سعادت آیات شوکت ارجمند، که بدون توافق آن رقم سعادت مندی دستِ قضا بر صحیفه ی احوال سعداء نمی کشید، اعلاء اعلام متن فرمان شاه طهماسب به محقّق کرکی   نویسنده: سیدمحمدعلی حسینی زاده ...

زندگانی محقق حلی ابوالقاسم جعفر بن الحسن ملقب به نجم الدین در سال 602 هجری در شهر حله دیده به جهان گشود. عشق پدر و مادر به ائمه اطهار سبب شد که نام نوزاد را جعفر نهادند. پدر، خود در خانواده ای روحانی بزرگ شده بود و فاضلی ادیب و زندگانی محقق حلی   نویسنده: روح الله شریعتی   تولید ...

استادان و شاگردان محقق حلی اساتید و دانشمندانی که محقق از دریای علم آنان کسب فیض کرده است. عمدتاً از فقها و دانشمندان مبرز قرن هفتم و خود شاگردان فقهایی بزرگ، هم چون ابن ادریس و ابن زهره بوده اند؛ اساتیدی که از پایه گذاران مدرسه علیمه حله و از استادان و شاگردان محقق حلی   نویسنده: روح الله شریعتی ...