همه

امام رضا، کلام و مسائل کلامي عصر از حضرت رضا در حوزه هاي گوناگون از جمله کلام، فقه، اديان و طب آموزه هاي ارزشمندي به دست ما رسيده است. اين مقاله ناظر بر ديدگاه هاي کلامي ايشان است که البته در مقام مرزبندي عقيدتي با آراء متغاير و متقابل مطرح در امام رضا، کلام و مسائل کلامي عصر   نويسنده: ...

امام رضا (ع) و مسائل اصول فقه (2) آنچه در بند پيشين در باب مسأله اختلاف الحديث بيان شد، از حيث مبناي اعتقادي ارتباط نزديکي با مسأله تقيه دارد؛ مي دانيم که آن حضرت نيز همچون پدرانش بارها درباره ي تقيه و ضرورت سخن گفته است (مثلاض ابن بابويه، امام رضا (ع) و مسائل اصول فقه (2)   نويسنده: احمد ...

امام رضا (ع) و مسائل اصول فقه (1) بي ترديد دانش اصول فقه را بايد يکي از علومي دانست که بنياد آن در فرهنگ اسلامي نهاده شده و رشد و تکامل خود را در همين محيط فرهنگي ادامه داده است. در سده ي نخست هجري، از آنجا که حتي ذي المقدمه اين علم، يعني دانش امام رضا (ع) و مسائل ...

امام رضا (ع) و دانش فقه (1) آن اندازه که به حيطه ي فقه اماميه مربوط مي شود، اين باور در ميان عموم فقيهان وجود دارد که پس از مدون ساختن مکتب جعفري توسط امام جعفر صادق عليه السلام، نخست فرزند ايشان امام کاظم عليه السلام و سپس نواده ي ايشان امام رضا (ع) و دانش فقه (1)   نويسنده: ...

امام رضا (ع) و دانش فقه (2) در خصوص مسائل مختلف فقهي، به ويژه در باب عبادات انتظار مي رود که هم در سنت نبوي بنيادهاي لازم تأسيس شده باشد و هم در فقه امامان باقر تا کاظم عليه السلام فروع مربوط به عبادات بسط همه جانبه اي يافته باشد و در عمل امام رضا (ع) و دانش فقه (2) ...

فضيلت ها و رذيلت هاي معرفتي در روايات رضوي روايات نبوي و علوي مشتمل بر مفاهيم والايي است که غالباً مورد غفلت واقع مي شود. انسان براي حرکت در راه زندگي نيازمند قواعد راهنماست، و دين در بردارنده ي چنين قواعدي است. مهم استخراج اين قواعد از متون ديني به ويژه فضيلت ها و رذيلت هاي معرفتي در روايات رضوي ...

نقد کتاب «شفاهی و مکتوب در نخستین سده‌های اسلامی» روایات اسلامی: نقل شفاهی یا مکتوب؟ نقد کتاب «شفاهی و مکتوب در نخستین سده‌های اسلامی» روز شنبه ۲۴ آبان ماه با حضور دکتر احمد پاکتچی، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق، دکتر نصرت نیل‌ساز، عضو هيأت علمي دانشگاه تربيت مدرس و مترجم کتاب، دکتر روایات اسلامی: نقل شفاهی یا مکتوب؟   ...

صحابه ای که برخی از آیات قرآن به او اشاره دارد بنا بر روایتی هشتم صفر سال 35 هجری قمری مصادف با سالروز وفات بزرگ‌مردی از صحابه خاص رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله است. نامش، “روزبه” بود و همانند پدرانش به آئین زرتشت معتقد بود، سال‌ها گذشت تا با دین مسیحیت صحابه ای که برخی از آیات قرآن به او ...

آیا مختار به امام حسن(ع) خیانت کرد؟ فراز و فرود تاريخ رابطه مستقيم دارد با سعود و نزول عقل و محصولاتش، يعني درايت و بصيرت در جامعه. هرگاه در يك جامعه عقل در قوس صعود قرار گيرد جامعه به سمت كمال و الهي شدن پيش مي‌رود و آن‌گاه كه طلوع جهل در آیا مختار به امام حسن(ع) خیانت کرد؟   ...

امام رضا (ع) در ميراث زيديه در کتب تراجم، انساب و تاريخ زيديه و گاه در شمار آثار کلامي آنان از زندگي نامه ي علي بن موسي الرضا عليه السلام سخن به ميان آمده است که بعضاً مطابق با ديدگاه هاي شيعه ي اماميه بوده و در برخي موارد اختلاف هايي به چشم امام رضا (ع) در ميراث زيديه   ...

مناسبات دو سويه امام رضا (ع) و جريان هاي زيديه از گزارش هاي تاريخي و روايي برمي آيد که در زمان حيات علي بن موسي رضا عليه السلام و حتي پيش از آن، فرقه ي زيديه به يکي از مذاهب پرنفوذ شيعي درآمده بود، هر چند بسياري از مباني ديني آنها در آن دوران ساخت يافته نبود. مناسبات دو سويه ...

امام رضا (ع) و پديده استناد و ارجاع در دانش امروزي، پديده ي استناد و ارجاع، امري کاملاً شناخته شده است؛ اين که هر مدعاي علمي لازم است مستند سازي شود، و اين که در راستاي اين مستندسازي لازم است به منابع معتبر ارجاع داده شود، يکي از هنجارهاي جاري امام رضا (ع) و پديده استناد و ارجاع   نويسنده: ...

اوضاع جهان اسلام در عصر حيات شيخ مفيد شيخ مفيد در نيمه ي اول قرن چهارم هجري ( 336/ 338ق ) متولد شد و در نيمه ي دوم قرن پنجم ( 413ق ) درگذشت. اين مقطع تاريخي را بايد عصر طلايي تمدن اسلامي در رشد فرهنگي و فكري و تمدني دانست؛ بسياري از جلوه اوضاع جهان اسلام در عصر حيات ...

حيات شيخ مفيد مؤلف ريحانة الادب شيخ مفيد را اين گونه معرفي مي كند: ‌« محمد بن نعمان بن عبدالسلام بن جابر بن نعمان بن سعيد حارثي، عكبري الاصل بغدادي المنشاء و التحصي، مكني به ابوعبدالله و ملقب به مفيد و معروف به شيخ مفيد » ( مدرس حيات شيخ مفيد   نويسنده: دكتر علي اكبر ولايتي   زادگاه، تبار، ...

عظمت و اهميت شيخ مفيد (1) شكل گيري و شكوفايي تمدن اسلامي متأثر از علل و عوامل گوناگون بوده است. آيين اسلام، نحله ها و مكاتب مختلف فكري و مذهبي، تلاش هاي علمي دانشمندان و نخبگان مسلمان در كنار عوامل مختلف سياسي و فرهنگي ديگر از مهم عظمت و اهميت شيخ مفيد (1)   نويسنده: دكتر علي اكبر ولايتي   ...

عظمت و اهميت شيخ مفيد (2) با توجه به آنچه گفته شد، اهميت كار شيخ مفيد به عنوان كسي كه مرزبندي مكتب اهل بيت را بر عهده گرفت، آشكار مي شود. اين نابغه ي بزرگوار با احساس نياز زمان و با تكيه بر قدرت علمي خود وارد اين ميدان دشوار شد عظمت و اهميت شيخ مفيد (2)   نويسنده: دكتر ...

مقام علمي شيخ مفيد فعاليت علمي شيخ مفيد در شاخه هاي متعدد علوم ديني به علاوه ابتكار و نوآوري و جهد و اجتهاد اين شخصيت در بسياري از زمينه ها و رشته ها سبب شده كه علما و انديشمندان همواره به نيكي از وي ياد كنند و مقام علمي او را گرامي مقام علمي شيخ مفيد   نويسنده: دكتر علي ...

انديشه هاي شيخ مفيد (1) در اين نوشتار به شرح انديشه هاي شيخ مفيد در حوزه ها و شاخه هاي گوناگون علوم ديني خواهيم پرداخت. بديهي است كه هر يك از اين حوزه ها شايسته ي بررسي و تحقيقات جداگانه است و دور از انصاف خواهد بود اگر سپهر فراخ انديشه هاي شيخ مفيد (1)   نويسنده: دكتر علي اكبر ...

آثار شيخ مفيد شيخ در شاخه هاي گوناگون دانش فقه، كلام، حديث، تاريخ، تفسير صاحب انديشه و تفكر بوده است و خود بنيان گذار مكتبي و طريقتي نو در كلام و فقه شيعي بوده است. چنين كسي را با اين وسعت دانش و علم انتظاري جز آن نيست كه آثار شيخ مفيد   نويسنده: دكتر علي اكبر ولايتي   شيخ ...

انديشه هاي شيخ مفيد (2) علي بن اسماعيل، معروف به ابوالحسن اشعري ( 260-330ق )، بنيان گذار مذهب اشعري از مردم بصره و ساكن بغداد بود. او تا چهل سالگي پيرو مكتب معتزله و شاگرد ابوعلي جبّائي ( يكي از پيشوايان معتزله ) ‌بود و در اصول معتزله انديشه هاي شيخ مفيد (2)   نويسنده: دكتر علي اكبر ولايتي   ...

اخلاق و نظام اخلاقي در مکتب امام رضا (ع) ابراهيم بن عباس، در توصيف خلق و خوي آن حضرت مي گويد هرگز نديدم حضرت رضا عليه السلام با کلام خود کسي را برنجاند و هرگز نديدم سخن کسي را ناتمام قطع کند؛ به قدري که مقدور آن حضرت بود، هيچ محتاجي را رد نمي اخلاق و نظام اخلاقي در مکتب ...

امام رضا (ع) و گفتمان امامت (1) در زمينه کشف گفتمان حاکم بر روايات امامان معصوم عليهم السلام، مدتي پيش مقاله اي با عنوان «رويکردهاي اجتماعي در گفتمان روايي امام صادق عليه السلام: مقدمه اي بر گفتمان ديني روايي» به قلم نگارنده در کتاب وزين ابعاد امام رضا (ع) و گفتمان امامت (1)   نويسنده: حسن بشير (1)   مقدمه ...

امام رضا (ع) و گفتمان امامت (3) اگرچه نظريه و مفاهيم پيرامون «زيست – قدرت» و «زيست – سياست» عمدتاً در قرن بيستم ظهور و بروز يافته اند، اما اين رويکرد مهم نظري مي تواند به دوران گذشته نيز بسط داده شده و با تغييراتي که در جهت گيري آن ايجاد کرد، امام رضا (ع) و گفتمان امامت (3)   ...

زنجبیل و خواص آن زنجبیل یکی از سالم ترین (و خوشمزه ترین) ادویه های کره زمین است. این ماده حاوی مواد مغذی و ترکیبات فعال زیستی است که فواید بسیاری برای بدن و مغز شما دارند. زنجبیل و خواص آن خواص زنجبیل زنجبیل از جمله گیاهان دارویی و یک ادویه مفید است که در درمان انواعی از مشکلات و بیماری‌ها ...

امام رضا (ع) و گفتمان امامت (2) درباره تحليل گفتمان، روش هاي گوناگوني تاکنون ارائه شده است. روش ون دايک (1389)، روش فرکلاف (1379) و روش لاکلاو و موفه ( Laclau, and Mouffe, ‎ 1985) از مهم ترين اين روش ها هستند. هر يک از اين روش امام رضا (ع) و گفتمان امامت (2)   نويسنده: حسن بشير   نگاهي ...

امام رضا (ع) و گفتمان امامت (4) همان گونه که قبلاً نيز مورد اشاره قرار گرفت، هدف اصلي اين مقاله کشف گفتمان امام عليه السلام در مورد مباحث مربوط به امام و امامت است. به همين دليل يکي از بيانات مهم آن حضرت در اين زمينه با روش «پدام» مورد تحليل امام رضا (ع) و گفتمان امامت (4)   نويسنده: ...

امام رضا (ع) و گفتمان امامت (5) با توجه به فضاهاي پنجگانه در روش پدام براي تحليل گفتمان و با استفاده از گزاره هاي به دست آمده از جدول شماره [4] به ويژه ستونهاي چهارم و پنجم که منعکس کننده «فضاي گفتماني» و «فضاي فراگفتماني» مي باشند، مي توان به امام رضا (ع) و گفتمان امامت (5)   نويسنده: حسن ...

اسماعيليه و سنت هرمسي شايد گزافه باشد که بگوييم از ميان ملل و نحلِ عالم اسلام، تنها مذهب اسماعيليه است که در نحوه مواجهه با سنتهاي فلسفي، عرفاني و باطني ديگر اقوام، بويژه يونانيان و مصريان، ويژگي خاصي از خود نشان مي دهد و آن عبارت است اسماعيليه و سنت هرمسي   نويسنده: حسين کلباسي اشتري (1)   شايد گزافه ...

فراز و فرود نگرش باطنيون به آموزه هاي ديني تشيع در مسير شکل گيري خود بعنوان يک مذهب کلامي، فقهي و سياسي بر سه اصل ولايي، علمي و اجتماعي پايه گذاري شد. گروهي از شيعيان با درنظر گرفتن دوستي و ولايت اهل بيت آن هم بمعناي خاص آن يعني دوستي آل علي فراز و فرود نگرش باطنيون به آموزه هاي ...

نکاتي در باب سير انحطاطي به تأويل باطل در گزارندگي باطني نهضت تعليميه زندآگاهي باطنيه صورتي از زندآگاهي يا گزارندگي (مأخوذ از تعبير گزارندگان کتاب در لسان ناصرخسرو) همانا زندآگاهي تأويلي است که بي ترديد در جاي خود براي رفع تعطيل و اجتناب از وقوع در تنگناي ظاهربيني و تفطن به لوازم زندآگاهي باطنيه   نويسنده: رضا سليمان حشمت (1) ...

سياست داخلي و خارجي حکومت اسماعيليان در ايران بنا بر روايتِ حسن بن موسي نوبختي، از اعلام قرن سوم هجري قمري و مؤلف فرق الشيعه امام ششم شيعيان- جعفر صادق (عليه السلام)- در 25 شوال سال 148 هـ . ق در مدينه وفات يافت. معتقدان به امامت آن حضرت به شش فرقه سياست داخلي و خارجي حکومت اسماعيليان در ايران ...

جايگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعيليه در تاريخ انديشه اسلامي و شيعي، مسئله امامت موضوعي مهم محسوب ميگردد بگونه يي که توحيد و نبوت مبتني بر آن است. ديدگاه شيعه نسبت به مسئله امامت بعنوان استمرار نبوت، موجب شده است امامت بعنوان آموزه يي ديني و جايگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعيليه   نويسنده: عين الله خادمي (1) ...

دعا برای بی‌ اثر شدن شبهات در زمان‌ غیبت نوشتار ذیل شرح حدیثی از امام جعفر صادق علیه السلام است که شرح آن توسط آیت ‌الله مجتبی تهرانی رحمت الله علیه می‌ باشد. دعا برای بی‌ اثر شدن شبهات در زمان‌ غیبت       نوشتار ذیل شرح حدیثی از امام جعفر صادق علیه السلام است که شرح آن توسط ...

ذکر الهی در اوقات فراغت عبدالله بن مسعود می‌گوید: به پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم عرض کردم: پدر و مادرم فدای شما! من چگونه برای آخرتم تجارت کنم و برای قیامتم چه‌ کاري انجام دهم تا سود ببرم؟ «كَيْفَ لِي بِتِجَارَةِ الْآخِرَةِ». ذکر الهی در اوقات فراغت     وقت‌های خالی را با ذکر الهی پر ...

عزت مومن ما در باب اوصاف مؤمن روايات متعدده داريم که اوصاف متعدده­اي هم براي مؤمن نقل مي­كنند که انسان با توجّه به اين اوصاف خودش مي­تواند تشخيص بدهد كه مؤمن هست يا نيست. در اين روايت كه از اميرالمؤمنين عليه السلام منقول عزت مومن   عزت مومن به ما ل و ریاست نیست شرح حدیثی از امام علی (ع) ...

نحوه دعا کردن روایت از امام رضا صلوات الله علیه منقول است که حضرت فرمودند: روزی زین العابدین صلوات الله علیه در مسجد الحرام در حال عبادت بودند که دیدند شخصی در حالی که طواف کعبه می‌کند بلند می‏گوید: اللهم انی اسئلک الصبر. دارد نحوه دعا کردن   انسان باید نحوه دعا کردن را هم از اولیاء خدا بیاموزد شرح ...

استاد بی بدیل اخلاق حضرت آیت الله مجتبی تهرانی رحمت الله علیه شخصیتی جامع الاطراف بودند. در ابعاد اخلاقی نیز ایشان زاهدی وارسته و بی تعلق به دنیا بود و جامعه ما باید از این گونه شخصیت ها الگو بگیرد. ایشان مخزن اسرار حضرت امام خمینی استاد بی بدیل اخلاق   ویژگی‌های اخلاقی آیت الله مجتبی تهرانی از زبان حجت ...

بزرگ مرد اخلاق نیازی به القاب گوناگون نیست همین که بگویی «آقا مجتبی» همه می‌دانند آن مجتهد صاحب رساله‌ای را می‌ گویی که سال‌هاست درس اخلاق چهارشنبه‌هایش در خیابان ایران تهران، گوش اهل معرفت در ایران و خارج ایران را پُر کرده بزرگ مرد اخلاق   چرا به “حاج آقا مجتبی” استاد اخلاق می گفتند؟ نیازی به القاب گوناگون نیست ...

درسوگ الگوی اخلاق با تأسف و تأثر فراوان خبر درگذشت عالم عامل ربّانی مرحوم آیت الله آقای حاج آقا مجتبی تهرانی (رحمت الله علیه) را دریافت کردم. این حادثه ناگوار، ضایعه‌ای برای حوزه‌ی علمیه و روحانیت و جامعه‌ی مذهبی تهران و به ویژه درسوگ الگوی اخلاق   متن پیام تسلیت مراجع، علما و شخصیتها در ارتحال ملکوتی آیت الله حاج ...

عالم عامل حضرت آیت الله مجتبی تهرانی رحمت الله علیه، احترام زیادی برای درس و شاگردان قائل بودند. بسیار اتفاق می‌افتاد که با تزریق آمپول و در نهایت درد و رنج خود را به درس می‌رساندند و یا با چه مشکلاتی خود را مثلاً از مشهد شبانه عالم عامل   مهمترین خصوصیات آیت الله مجتبی تهرانی از زبان دکتر محسن ...

ولایت‌ پذیری آیت الله مجتبی تهرانی این نوشتار گوشه ای از تبعیت و ارادت آیت الله العظمی حاج آقا مجتبی تهرانی رحمت الله علیه به امام راحل و مقام معظم رهبری از زبان قاسم تبریزی می باشد که خود 40 سال از شاگردان و نزدیکان مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی است. ولایت‌ پذیری آیت الله مجتبی تهرانی     اشاره: ...

الهيات سلبي و ثبوتي در خداشناسي ناصرخسرو از نخستين موضوعات مورد اختلاف بين مسلمانان و نيز غيرمسلمانان- که خداشناسيهاي متفاوتي ببار آورده است- بحث اوصاف الهي است. آيا خداوند صفاتي دارد يا خير؟ اگر دارد آيا قابل شناخت هست يا خير؟ اگر هست آيا صفات الهيات سلبي و ثبوتي در خداشناسي ناصرخسرو   نويسنده: سيدعباس ذهبي (1)، سهيلا دارابيان (2) ...

تحليل تغيير رفتار اسماعيليه با مخالفان خود اسماعيليه، دوران طولاني، پرنشيب و فراز و متفاوتي را پشت سر گذاشتند و در تمامي سالهاي پيدايش، رشد و گسترش خود با ايدئولوژي و انديشه يي مستحکم و بسيار متين و استوار زندگي ميکردند؛ بنحوي که در استواري اراده و تحليل تغيير رفتار اسماعيليه با مخالفان خود   نويسنده: عظيم حمزئيان (1)   ...

برپايه ي فهرستي اسماعيلي (فهرست مجدوع) منابع آموزشي اسماعيليه (1) نظام اختفا و تقيه در بيشتر انديشه ها و حرکتهاي مربوط به گروههاي اقليت، يکي از رايجترين و مهمترين راههاي تداوم حيات اين گروهها بوده و است. برخورد با اکثريت سني جامعه ي اسلامي در تمامي ادوار تمدن اسلامي موجب شد تا منابع آموزشي اسماعيليه (1)   نويسنده: مهدي مجتهدي ...

برپايه ي فهرستي اسماعيلي (فهرست مجدوع) منابع آموزشي اسماعيليه (2) اين گروه از منابع، از اقسام عبادت عملي است که شامل انواع گوناگوني ميشود. مجدوع بنابر وعده يي که در آغاز اين «رساله» داده است، به معرفي آثاري پرداخته است که خداوند او را از آنها مطلع کرده است. با توجه بسياق کلام، منابع آموزشي اسماعيليه (2)   نويسنده: مهدي ...

روابط اسماعيليان با مغولان اسماعيليان، همچون شيعيان امامي، امامت را به نص ميدانستند، اما درباره ي سلسله ي امامان پس از امام صادق (عليه السلام)، با ديگر پيروان آن امام دچار اختلاف گشتند. اين فرقه نام خود را از اسماعيل فرزند امام جعفر صادق (عليه روابط اسماعيليان با مغولان   نويسنده: زهرا کاکاوند (1)   مقدمه اسماعيليان، همچون شيعيان امامي، ...

واکاوي فقه ابوحنيفه شيعي حلقه يي کلامي- سياسي که در مدينه گرد اسماعيلي يکي از فرزندان امام صادق (عليه السلام) شکل گرفت، رفته رفته تا خوزستان، ماوراء النهر، درّه ي سند، يمن، شرق کشور مغرب و … گسترش يافت و با شهرياري فاطميان مصر قرن واکاوي فقه ابوحنيفه شيعي   نويسنده: عليرضا مازاريان (1)   مقدمه حلقه يي کلامي- سياسي ...

امام رضا (ع) و جريان تصوف و عرفان (1) پيدايي جريان تصوف و عرفان در اسلام، با ظهور نهضت علمي از سوي امامان شيعه همراه بود. هم زمان با آغاز شکل گيري مکتب تشيع، که در پي تلاش صادقين عليه السلام به ظهور کلام و فقه شيعه انجاميد – عرفان اسلامي نيز امام رضا (ع) و جريان تصوف و عرفان ...

امام رضا (ع) و جريان تصوف و عرفان (3) تقيه ي امام رضا عليه السلام در مقابل مأمون و پذيرش ولايت عهدي او، به فعل ملامتيان شباهت دارد؛ زيرا ملامتيان از مريدان خود مي خواهند که عبادات و حالات و زهد خود را پنهان کنند (عفيفي، 1369 ش، ص 13). ملامتي با اين امام رضا (ع) و جريان تصوف و ...

امام رضا (ع) و جريان تصوف و عرفان (2) از آنجا که شايد اتصال معروف کرخي بدان حضرت عليه السلام اساسي ترين مجال را در بحث از پيوند امام عليه السلام با جريان تصوف فراهم مي سازد، لذا بحث مستقلي در خصوص تصوف معروف کرخي و اخباري که دال بر ارتباط امام رضا (ع) و جريان تصوف و عرفان (2) ...