همه

چكيده با توجه به اهميت و حساسيت «داوري در اسلام» اين سؤال مطرح مي شود كه آيا قضاوت فقط در بُعد خاصي مدنظر است يا در بُعد عام نيز هرگونه اظهارنظر و ابراز عقيده درباره اشخاص، مسائل و رويدادها نوعي داوري تلقّي شده، از نظر اهميت، در رديف قضاوت هاي نوع اول است؟ و آيا اصول و مباني خاصي براي ...

«بني اسرائيل» از اقوام يهودي است كه در قرآن كريم به صورت مفصّل به بيان زندگي، ويژگي ها و نوع برخورد آنان با پيامبران پرداخته شده است. در قرآن كريم، 41 بار از اين قوم نام برده شده; همچنين در عهدين، سير تحوّلات و اوصاف آنان در اسفار گوناگون بيان شده است. در اين پژوهش، تلاش كرده ايم تا گزارش ...

چكيده نظام اقتصاد اسلامي نگرشي جامع به جنبه‏هاي مادي و معنوي انسان دارد و به همه ابعاد فردي، اجتماعي، حيات دنيوي و اخروي او توجّه داشته و درصدد پاسخ‏گويي به انواع خواسته‏ها و تمايلات عقلاني و عاطفي او مي‏باشد. از اين‏رو، تلاش براي رسيدن به رشد و توسعه در ابعاد مذكور، از يكديگر تفكيك‏ناپذير است. بر اساس بينش اسلامي، محور ...

مقدّمه «زن» كيست؟ زن موجودى است مختار، داراى هوش و آگاهى; موجودى كه شاهكار آفرينش است و خداوند متعال او را آفريد تا نيمى از بار رسالت انسانيت را به دوش گيرد و از آن مهم تر، بار سنگين پرورش و تكثير نسل و تربيت آن را حمل نمايد. اما با وجود اين، در طول تاريخ همواره برخوردهاى متفاوتى با ...

چكيده روح انسان پرتوى از جلوه نورانى خداست. از اين رو، ميل روح به منشأ و كانون هستى، گرايشى طبيعى و فطرى است. انسان به هنگام دعا و نيايش، به درك و پذيرش موقعيت الهى خويش در هستى و خواهش و كشش روح به اتصال و ارتباط با خداى هستى مى رسد. دعا حالت بيدارى و هوشيارى كامل و بينايى ...

چكيده براى فراهم شدن زمينه مناسب بحث منطقى درباره توليد دانش، بايد مبادى تصوري آن از جمله مفهوم علم كاويده شود. بشر معاصر به اميد ساختن بهشت زمينى با تكيه بر شناخت طبيعت و غفلت از پايه هاى معنوى تفكر و تمدن به پيش رفت، اما امروزه با توجه به توسعه علوم گوناگون با بحران هاى بيشمارى دست به گريبان ...

مقدّمه فعاليت اقتصادى و كار و تلاش، همواره قرين زندگى زنان بوده است. زنان در طول تاريخ، علاوه بر انجام كارهاى خانه، هميشه همگام با مردان به فعاليت هايى مثل كشاورزى و دام دارى اشتغال داشته و از اين طريق، بخشى از هزينه خانواده را بر دوش كشيده و به اقتصاد خانواده كمك مى كرده اند. اما در زمان هاى ...

مفهوم حقوق بشر اصطلاح «حقوق بشر»،( (human rightsاصطلاحى نسبتاً جديد است و پس از جنگ جهانى دوم و تأسيس سازمان ملل متحد در سال 1945 وارد گفتوگوهاى روزمره شده است. اين عبارت جايگزين اصطلاح «حقوق طبيعى»1 و «حقوق انسان»2 گرديده كه قدمتى بيشتر دارند.3 در تعريف حقوق بشر گفته اند: «حقوق بشر به معناى امتيازاتى كلى است كه هر فرد ...

اشاره اين مقاله به بررسى عواملى مى پردازد كه از سوى خداوند براى نيل آدميان به رستگارى برگزيده شده است. در مسيحيت، رستگارى انسان با شخص و عمل عيسى مسيح و روح القدس گره خورده است. اما از نگاه اسلام، خداوند به منظور رستگار شدن انسان ها به هدايت آن ها اقدام نموده است. اين مقاله ديدگاه اسلام را از ...

مقدّمه زمينه هاى زوال فرهنگى جوامع را مى توان به دو دسته درونى و بيرونى تقسيم كرد. در اين ميان، پذيرش عناصر فرهنگى بيگانه و ناسازگار با ساختار فرهنگى جامعه ميزبان از عوامل مهم بيرونى در استحاله و افول فرهنگ هاست كه در فرايند برخورد و تماس فرهنگى جوامع روى مى دهد. مسلمانان هرچند از بامداد اسلام، كم و بيش ...

سر آغاز دين ستيزى با شگردهاى گوناگون، پيشينه اى بس طولانى به درازاى تاريخ دارد. امروز هم اين عمل نافرجام همچنان پابرجاست و برخى همان شايعات بى اساس و كهنه را لباس شيك و جديد پوشانده و با شيوه اى نو براى نسل حاضر مطرح مى كنند. از جمله شبهات و شايعات بى اساس دين ستيزان اين است كه مى ...

چكيده يكى از مباحث بنيادين در ارائه نظام هاى اجتماعى اسلام، ارائه معيارى براى تشخيص نيازهاى واقعى انسان از نيازهاى كاذب است. هرچند بنا به دلايلى در علوم انسانى متعارف انگيزه اى براى ارايه چنين معيارى وجود ندارد، اما ما مسلمانان معتقديم نيازهاى واقعى مادى انسان خيلى كم تر از آن مقدارى است كه انسان ها درصدد تأمين آن هستند. ...

چكيده‌ نوشتار حاضر به بررسى يكى از عقايد مهم در آيين مسيحيت مى‌پردازد. بدين منظور، ابتدا نظريه گناه نخستين را مورد كاوش قرار داده، آن‌گاه از منظر علامه طباطيائى‌ (رحمه الله) به نقد و بررسى آن مى‌پردازد. اعتقاد به گناه اوليه و ذاتى، از اعتقادات مهم و اساسى مسيحيان به شمار مى‌آيد. مطابق اين اعتقاد، نژاد انسانى وارث گناه آدم ...

مقدّمه قرآن كريم به سبب نقشى كه در عرصه‌هاى گوناگون علمى، فرهنگى، اخلاقى، فردى و اجتماعى بشر داشته است، همواره مورد توجه انديشمندان بوده و از جهات گوناگون مورد تحليل و بررسى قرار گرفته و هر روز سؤالات و تحقيقات جديدى درباره آن انجام مى‌گيرد. الهى بودن الفاظ اين كتاب از جمله مسائلى است كه از ديرباز مورد توجه بوده، ...

نيم نگاهى به قلمرو قرآن قرآن كلام خدا و تجلّى اسم جامع، محيط و اعظم حق تعالى است كه همه انديشه‌هاى حقيقت‌جو و خردورز را به دل‌سپارى فرا مى‌خواند: «كتابٌ انزلناه اليكَ مباركٌ ليدَّبَّروا آياتِه و ليتذكَّرَ اولوالالباب.» (ص: 29) قرآن معجزه جاودانه رسول گرامى (ص) و تنها نسخه شفّاف و فرجامين وحى آسمانى است كه راه و رسم زندگى ...

اشاره نوشته حاضر ترجمه قسمتى از مقدمه تفسير روايى، اثر قرآن پژوه گرامى، آية الله معرفت، است كه در آن عرضه روايات بر قرآن كريم يكى از راه هاى زدودن آسيب هاى تفسيرى روايى شمرده شده و چگونگى اين عرضه بيان شده است.   ضرورت عرضه بر قرآن از آن رو كه احاديثى كه از گذشتگان به ما رسيده، نقش ...

مقدّمه جايگاه و نقش اهل بيت(عليهم السلام) در ترويج و توسعه فرهنگ قرآنى همزمان با نقش تأثيرگذار رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در تفسير آيات قرآن و تربيت مفسّران گران قدرى از صحابه، از حضرت على(عليه السلام) به عنوان صدرُالمفسّرين و آگاه ترين اشخاص به ظاهر و باطن قرآن، شروع مى شود. على بن ابى طالب(عليه السلام) به عنوان يك ...

چكيده خداوند حكيم امكانات لازم را در دنيا به گونه اى در اختيار بشر قرار داده، كه انسان قادر است جهان درون و برون خويش را به شايستگى بشناسد، و شرايط مساعد و مناسب براى زندگى و بقاى خود را شناسايى و فراهم كند، و چنانچه در اين كار تعلّل ورزد و استعدادهاى خود را كشف نكند، مسلماً نمى تواند ...

  مقاله حاضر به بررسى ديدگاه دكتر ابوزيد درباره مسأله «چند همسرى» در كتاب «دوائرالخوف; قراءة فى خطاب المرأة» پرداخته و با درايتى خاص و عالمانه به كاستى هاى نگرش ايشان در حكم به منع يا تحريم تعدد زوجات از منظرى قرآنى و با بيانى منطقى، اشاره كرده است.   پيشينه گفتمان نوانديشى حقوق زن سخن از «آزادى زن» و ...

چكيده يكى از اهداف ارزشمند انقلاب اسلامى ايران تدوين مبانى علوم انسانى از جمله اقتصاد از ديدگاه وحى و اهل بيت وحى(عليهم السلام)است كه به منظور تدبير بهينه امور اجتماعى اقتصادى صورت مى گيرد.   مقاله حاضر، كه در آن «مبانى اقتصاد از ديدگاه قرآن كريم» مورد بررسى قرار گرفته، گامى هرچند ابتدايى اما بديع و راهگشا در اين خصوص ...

چكيده دو واژه، كه درباره آن‌ها در قرآن و سنت پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله)و پيشوايان معصوم(عليهم السلام) بسيار سخن به ميان آمده، واژه‌هاى دنيا و آخرت است. در آيات و روايات از يك سو، به شدّت از دنيا مذمّت شده است. از سوى ديگر، خداوند براى مظاهر دنيا مانند زمين و آسمان، شب و روز، خورشيد و مانند اين‌ها تا ...

مقدّمه عقل يكى‌ از منابع غيرقابل انكار شناخت و معارف بشرى‌ در همه زمينه هاى‌ مادى‌ و معنوى‌ حيات است. در آموزه هاى‌ مترقّى‌ اسلام، آن مقدار كه از عقل ستايش شده، از كمتر مقوله اى‌ تمجيد گرديده است و اين ستايش به گونه اى‌ است كه به كاربرد و كارايى‌ عقل و تأثير آن در شناخت واقعيت هاى‌ عالم ...

مقدّمه از جمله روش هاى ارزشمند و كارامد قرآن در جهت تربيت درست انسان ها و نجات بشر از ضلالت و گم راهى، توجه دادن آنان به وجود دشمنان و شيوه برخورد آنان در عرصه هاى گوناگون زندگى است. به ديگر سخن، يكى از اقدامات شايسته قرآن در جهت هدايت افراد و جوامع بشرى به سوى پروردگار كريم اين است ...

مقدمه امروزه با توجه به پيشرفت فناورى و وجود زندگى ماشينى، شيوع بيمارى هاى قلبى و از جمله بيمارى عروق كرونر به ميزان قابل توجه اى افزايش پيدا كرده است و به دنبال آن، روش هاى تشخيصى پيشرفته و جديدترى براى تشخيص اين بيمارى ها مورد استفاده قرار مى گيرد. از جمله اين روش ها، آنژيوگرافى است كه به عنوان ...

مقدّمه بحث از منشأ حقوق و تبيين رابطه قواعد حقوقى با مبانى (نيروهاى سازنده) آن از بنيادى ترين مباحث فلسفه حقوق به شمار مى آيد; زيرا در پرتو آن، از يك سو رابطه حقوق با دين، اخلاق و عدالت به خوبى مشخص شده و معيارى براى ارزش يابى قوانين به دست مى آيد; و از سوى ديگر، جايگاه انسان در ...

مقدمه اسلام دينى اجتماعى است و احكام فردى آن نيز آهنگ اجتماعى دارد و از آن ها در جهت اصلاح و تقويت روابط اجتماعى و اجراى اهداف مقدس جامعه بهره مى گيرد. اسلام ميان عبادات فردى و اجتماعى پيوند برقرار كرده است. مثلاً، نماز، كه تبلور عينى ايمان و اعلام نياز و وابستگى به پروردگار يگانه است، هرچند در آغاز ...

مقدمه «انگيزه»1 يك مفهوم روان شناختى است كه در شاخه هاى گوناگون علوم از قبيل «علوم رفتارى»، «مديريت» و «اخلاق»، از زواياى گوناگون درباره آن بحث مى شود و جهت گيرى هاى علوم گوناگون از هر طرف، اين مفهوم را به سويى مى كشاند و اين خود موجب مى گردد بررسى ماهيت و ابعاد آن در عرصه اى خاص از ...

مقدّمه تاريخ جنگ روانى از تاريخ حيات بشر جدا نيست، اما هميشه با اين عنوان به كار گرفته نشده است و مانند ساير مفاهيم، در بستر تاريخ و همراه با مقتضيات زمان و مكان، متحوّل بوده و سير تطوّر خود را تا به امروز پيموده است، به گونه اى كه در عصر حاضر، با استفاده از فن آورى، بر پيچيدگى ...

چكيده «عقل» در قرآن كريم، فقط به صورت فعلى استعمال شده، و مراد از آن نوعى فهم خاص است كه به ظواهر اكتفا نمى كند و حقيقت معنا را درمى يابد. از ديدگاه قرآن كريم، براى رسيدن به چنين فهمى، نبايد تنها به فعاليت هاى ذهنى بسنده كرد، بلكه لازم است در جهت سلامت فطرت و تزكيه روح نيز كوشيد. ...

1. مقدمه «تفسير به رأى»، يكى از روش هاى مردود و مذموم در تفسير قرآن به شمار مى رود و دليل مذمّت احاديث اسلامى از اين كار خطراتى است كه براى مفسّر به دنبال دارد، تا آن جا كه حتى ممكن است مفسّر قرآن را گرفتار انحراف در تفسير و آتش دوزخ نمايد. از اين رو، شناخت اين روش تفسيرى ...

مقدّمه خداوند متعال همراه با آفرينش انسان، به او قدرت بيان بخشيد تا با وضع الفاظ و كاربرد آن ها، فرايند تفهيم و تفهّم را پديدار سازد1 و آن گاه خود با همان زبان، حقايق را به او تفهيم كرد2 و از او خواست تا در همه آياتش، اعم از آفاقى، انفسى و كلامى، انديشه كند و با تكيه بر ...

چكيده هر آنچه در قرآن كريم و سنّت معتبر قطعى (از جهت صدور و دلالت) آمده مربوط به دين مى باشد، و لازم است به حقانيّت معارف آن دو اعتقاد داشت و به احكام و دستورالعمل هاى آن ملتزم بود; زيرا هر دو منبع الهى بوده و مصون از خطا مى باشند و تمام معارف آن دو حق است و ...

اشاره بحث هاى حقوقى در جهان كنونى از جايگاه ويژه اى برخوردارند. سازمان ها و مؤسسه هاى فراوانى در سطح بين المللى درصدد وضع قوانين جديد و كارآمدترى هستند تا به زندگى اجتماعى بشر در قرن بيستم نظم و انضباط بيش ترى ببخشند. در اين ميان، نويسندگان و صاحب نظران كشورهاى عربى به سه دسته «لائيك»، «متحجّر» و «روشنفكر اسلام ...

چكيده آموزه «خداشناسى» اسلامى مبتنى بر خالقيت و ربوبيت و هدايت الهى است; بدين معنا كه خداوند، هم خالق هستى است و هم مدبّر و هدايت كننده آن. فراتر از آن، خداوند هر لحظه در حال خلق، امر و تدبير است و همه موجودات در همه حالات خود به او وابسته و محتاج اويند و جهان هستى يك لحظه بدون ...

مقدمه يكى از حياتى ترين اركان يك مديريت سالم و كارامد وجود يك نظام كامل و دقيق نظارت و بازرسى است. البته ضرورت وجود نظارت به معناى نداشتن اعتماد به كاركنان سازمان نبوده و سفارش به داشتن يك نظام قوى نظارتى نيز به معناى توصيه به نداشتن اعتماد به كاركنان نيست، بلكه بايد در يك عبارت كوتاه گفت: «اعتماد در ...

اشاره يك جامعه دينىِ علوى كه داعيه هدايت افراد را به سمت و سوى ارزش هاى دينى دارد و درپى تحقق مدينه فاضله علوى است، شايسته است كارگزاران چنين نظامى برخوردار ازشايستگى هاى علمى و عملى و اخلاقى و صفات حسنه و پسنديده دينى باشند. آيا دريك جامعه دينى شايسته است افراد با هر نوع اعتقاد و گرايش و تفكرى ...

مقدمه در دنياى معاصر، با عنايت به پيوند بسيار نزديك جوامع بشرى، كه عوامل حياتى متعددى ملت ها را به تعاون و همكارى و هم زيستى مسالمت آميز فرا مى خواند و زندگى در انزوا را دشوار مى نمايد، تبيين جايگاه و نقش دين، به ويژه اسلام، در توسعه حقوق بين الملل حياتى است و هر نوع ابهام و اجمال ...

«وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لايَزيدُ الظّالِمينَ اِلاّخَساراً.» (اسراء: 82); و ما از قرآن چيزهايى را فرو مى فرستيم كه شفا و رحمتى (الهى) براى اهل ايمان است و ستمگران را جز زيان نمى افزايد. اى مسلمان تو اگر دارى بصر    در ضمير خويش و در قرآن نگر صد جهان تازه در آيات اوست    ...

اشاره در این مقاله  دلايل و مستندات قرآنى كثرت گرايان دينى (پلورالیسم) مورد نقد و ارزيابى قرار خواهد گرفت.    مستند اول: توحيد و عمل صالح; ملاك هدايت از جمله مستندات قرآنى كثرت گرايان، تمسّك به اطلاق آياتى است كه در آن ها ملاك هدايت و رستگارى تنها سه اصل كلى ايمان به خدا و معاد و عمل صالح ذكر ...

«اى مردم، ما شما را از يك مرد و زن بيافريديم و شما را شاخه ها وتيره ها كرديم تا يكديگر را باز شناسيد. هر آينه گرامى ترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. خداوند دانا و آگاه است.» (حجرات: 13) آيه فوق از سه جهت به مسأله مليّت پرداخته است: 1ـ جهت تكوينى: «اى مردم ما شما را از يك ...

مقدمه رفتار انسان در كليه قالب ها از نقطه نظرروانى، تحت تأثير نظام انگيزشى است. روان شناسان معمولاً واژه «انگيزش» را به عنوان فرايندى كه موجب برانگيختگى، هدايت و احياى رفتار مى شود، تعريف مى نمايند.(بال 1977، ص 2). آگاهى از پاداش و كيفر يا دريافت خبرى كه حاكى از پى آمد مثبت يا منفى يك رفتار است، به عنوان ...

 جانشين بى‌همتا انسان از ديدگاه اسلام و قرآن1 تنها جانشين خدا در زمين است; زيرا فرمود: «اِني جَاعلٌ فِى الارضِ خليفةً» (بقره: 30)، «هُو الّذي جَعَلكم خَلائفَ الارضِ.» (انعام: 165)   نظرى كرد كه بيند به جهان صورت خويش    خيمه در مزرعه آب و گل آدم زد (حافظ) خليفه الهى، جانشين و گونه امكانى همين ريشه واحد الوهى است: «اِنّ ...

مقدمه محبت، مدارا و عطوفت، از واژه هاى زيبا و ستودنى است كه دارندگان آن، اعم از انسان و مكتب، مورد تحسين و ستايش قرار مى گيرند. در مقابل، واژه هايى مانند، تنفّر، انزجار و خشونت مورد ذمّ و سرزنش است. اين حكم عقل و فطرت است و هيچ نزاع و مناقشه اى برنمى انگيزد. اما نكته اساسى درتطبيق آن ...

  مقدمه در نظام اقتصادى سرمايه دارى، واژه هاى گوناگونى مطرح شده كه مفهوم آن ها با همين واژه ها در نظام اقتصادى اسلام نيز يكى است; مانند سود: مطلوبيت، رفاه و توسعه. اما نكته مهم اين است كه در جزء جزء مفاهيم و نظريه هاى اقتصادى نظام سرمايه دارى، اصالت مادّه متبلور است و اصالت مادّه بر همه نظريه ...

مقدمه پيش از شروع بحث درباره قدرت در منابع اسلامى، اشاره به چند نكته لازم است: اول آن كه اگر رهبرى را به تأثير و نفوذ در ديگران تعريف كنيم بنابراين، رهبر كسى است كه بر ديگران نفود داشته و بر آنان تأثير مى گذارد. اينكه رهبران براى نفوذ در ديگران از چه ابزارى استفاده مى كنند؟ گفته مى شود ...

اكمال دين عده اى از اهل تفسير علّت اكمال دين را در روز غدیر، كامل شدن مراسم حج مى دانند; چون حضرت رسول(صلی الله علیه و آله و سلم) در آن سال احكام و مناسك حج تمتع را عملاً به مسلمانان تعليم دادند و شخصاً در مراسم شركت داشتند. در پاسخ به اين عده بايد گفت: اولاً، چگونه تعليم يك حكم ...

مقدمه «قرآن مشعلى است كه نور آن هرگز خاموش نمى گردد، چشمه زاينده اى است كه واردان از آن نمى كاهند، نشانه هايى است كه روندگان بى آن ها راه نمى يابند، دليل كسى است كه به آن سخن گويد، فيروزى كسى است كه آن را حجّت آورد، نگه دارنده كسى است كه به آن عمل كند، سپر كسى است ...

مقدمه يكى از مباحثى كه در قرآن و سنّت، با اهميت ويژه اى، مطرح گرديده بحث فطرت است. فطرتمندى انسان، فطرى بودن دين، فطرت پسندى حسن عدل و قبح ظلم، معلوم بودن فجور و تقوى به الهام فطرى، اعتراف رسمى انسان به ربوبيت الهى در عالم ذرّ و عهد و پيمان خداوند با او در عدم تبعيت از شيطان از ...

اشاره در قسمتهاى پيشين اين مقاله، به تفصيل پيرامون ابعاد مهم حج از جمله: بعد معنوى و عرفانى، بعد فرهنگى و بعد سياسى سخن گفتيم. در بعد سياسى نيز مباحثى از جمله منافع حج، حج عامل قيام، برائت از مشركين در حج، حج و حكومت اسلامى را مطرح نموديم. اينك بررسى ابعاد ديگر حج از نظر خوانندگان گرامى مى گذرد. ...

مي‌توان عوامل شرك را به عوامل دروني و بيروني تقسيم كرد؛ در مقاله اول راجع به برتري‌طلبي، پيروي از خواهش‌هاي نفساني، طغيان، فقدان روحيه تحقيق، تقديم زندگي دنيا بر آخرت و به خطر افتادن امنيت بحث شد. اينك در این مقاله را با عوال بيروني شرك آغاز مي‌كنيم.   الف: تقليد يكي از عوامل بيروني شرك، تقليد و تبعيت كوركورانه ...