همه

در پاسخ به چند راه اشاره مي‎شود:1. يكي از بهترين راههاي مقابله پيروزمندانه با شيطان اين است كه انسان هميشه به ياد خدا باشد و هيچگاه و در هيچ شرايطي خدا را فراموش نكند و او را در همه حال بر خود ناظر و در همه جا حاضر ببيند. هرگاه انسان همواره به ياد خدا شد قلب او نوراني مي‎گردد ...

1. دربارة قسمت اول پرسش اولاً بايد گفت: كلمه شيطان از ماده (شطن) گرفته و (شياطين) به معناي خبيث و پست آمده است و شيطان به موجودي سركش و متمرد اطلاق مي‎شود، اعم از انسان و يا جن و يا جنبدگان ديگر، بايد توجه داشت كه شيطان اسم عام است يعني اسم براي جنس موجودات شرير است، اما ابليس اسم ...

در پاسخ به اين پرسش ذكر دو مطلب لازم است:اولاً: جايگاه شيطان قبل از هبوط در اثر سجده نکردن بر آدم ـ عليه السلام ـ  كجا بوده است؟ثانياً: جايگاه حضرت آدم ـ عليه السلام ـ  هنگام وسوسه شيطان كجاست؟در مورد مطلب نخست آنچه قرآن كريم مي‌فرمايد اين است كه:امر به سجده متوجه مقامي بلند است، هر كسي در آن مقام ...

پاسخ در چند محور ارائه مي‌شود:1. قبل از همه بايد توحيد در عبوديت روشن شود: مراد از توحيد عبادي آن است كه هيچ كس و هيچ چيز جز ذات خدا، شايستة پرستش دانسته نشود و تنها به فرمان او گردن نهاده شود و از هر نوع بندگي و تسليم در برابر غير ذات پاك او بپرهيزيم.[1]2. نكتة ديگر آن كه، ...

ابتدا خوب است بدانيم كه شيطان به چه موجودي گفته مي‎شود: واژه ي شيطان به موجودي سركش و متمرد گفته مي‎شود و نيز به معني روح شرير و دور از حق نيز آمده است.[1] شيطان عام است و هر موجودي را كه سركش و شرير باشد شامل مي‎شود ولي گاهي مراد از آن همان ابليس است كه آدم را سجده ...

درباره اين پرسش بايد در چند محور به نكته هايي اشاره شود:1. قبل از هر چيز درباره ماهيت فرشته و اين كه فرشته چگونه موجودي است بايد گفت: در قرآن كريم از موجوداتي به نام ملائكه (فرشته) ياد شده است از جمله: «الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ يَزِيدُ فِي ...

ابتداءً لازم است به صورت اختصار به اوصاف كلّي ملائكه كه در قرآن و روايات آمده اشاره شود:1. فرشتگان موجوداتي عاقل و با شعورند، و بندگان گرامي خدا هستند.[1]2. آنها وظائف مهم و بسيار متنوعي از سوي خدا بر عهده دارند، گروهي حاملان عرش،[2] گروهي مديران امر،[3] گروهي قابض ارواحند،[4] و گروهي مراقب اعمال،[5] و حافظان انسان از خطرات،[6] و ...

قبل از هرچيز لازم است دربارة ماهيت جن و فرشته مطالبي متذكر شويم.«جن» در لغت به معني چيزي است كه از حسّ انسان پوشيده باشد و موجودي است مجرد و ماهيت او مخالف نفوس بشري است و متعلق به اجساد ناريه (آتش) و هوائيه است و قادر به تصرف در اين عالم است.[1] در قرآن كريم به وجود جن تصريح ...

پاسخ در چند محور ارائه مي شود:1. قبل از هر چيز بايد اشاره شود كه جزئيات مراتب فرشتگان الهي را تنها خداوند مي داند. اما آنچه از برخي روايات مي توان بدست آورد آن است كه فرشتگان گذشته از مراتبي كه بعداً در ادامه توضيح داده خواهد شد. از نظر اشتغال به عبادت تكويني خود نيز داراي مراتب انداز جمله ...

ملائكة الهي به فرمودة قرآن مجيد همه معصوم اند «فرشتگاني كه هرگز مخالفت فرمان خدا نمي كنند و دستورات او را دقيقاً اجرا مي كنند»[1] روايات زيادي هم داريم كه ملائكه را معصوم معرفي مي كنند; امير بيان علي عليه السلام در خطبه «اشباح» دربارة آفرينش فرشتگان مي فرمايند: آنان را در مقامهايي كه دارند، امين وحي خود ساخت… از ...

بحث از آفرينش آسمان و زمين در شش روز، در هفت مورد از آيات قرآن مجيد آمده است،[1] ولي در سه مورد علاوه بر آسمانها و زمين (ما بينهما) و آنچه ميان زمين و آسمان قرار دارد، نيز به آن اضافه شده است كه در حقيقت توضيحي است براي جمله قبل، زيرا همه اينها در معني آسمانها و زمين جمع ...

سؤال مطرح شده در مورد يكي از نعمت‌هاي بهشتي است كه نصيب بهشتيان مي‌شود.از آن جايي كه شناخت اوصاف و ويژگي‌هاي نعمت‌هاي بهشتي متوقف بر دقت نظر در آيات و رواياتي است كه در اين موارد سخن به ميان آورده‌اند ما نيز براي جواب آيات و روايات مربوطه را بررسي مي کنيم.در آياتي از قرآن كه در مورد حور العين ...

معناي قدرتدر تعريف قدرت گفته‌اند: اگر فاعلي در كارهاي خود، به گونه‌اي باشد كه هر گاه خواست بتواند فعلي را انجام دهد و هر گاه نخواست، انجام ندهد در اين صورت مي‌گوييم: «اين فاعل داراي قدرت است، به عبارت ديگر وقتي مي‌گوييم فاعل قدرت دارد، يعني به گونه اي است و داراي صفتي است كه بر اساس اين صفت، هر ...

در قرآن كريم آياتي وجوددارد كه همگي دلالت دارند بر اينكه خداوند آسمانها و زمين را در شش (6) روز خلق فرموده است. (54/اعراف، 3/يونس، 7/هود، 4/سجده) از طرفي در سورة مباركه فصلت در آيات 9 و 10 آمده كه:خداوند زمين را در دو روز و ارزاق زمين را در 4 روز آفريده است آنگاه در آيه 12 همين سوره ...

آنچه از نصوص ديني و کتب روائي استفاده مي شود اين است که در كرات ديگر هم موجودات زنده وجود دارد از جمله اين آية شريفه كه مي فرمايد: آفرينش آسمان و زمين و آنچه از جنبندگان که در آنها منتشر نموده از آيات اوست و او هرگاه بخواهد بر جمع آنها تواناست.[1] از اين آيه استفاده مي شود كه ...

هدف از پيدايش كرات آسماني و سياره‌ها همانند ساير موجودات ديگر، براي تكامل و رسيدن آنها به كمال شايستة خودشان است.توضيح اينكه: ساحت پاك خداوند از كارهاي لغو و بيهوده، دور و پيراسته است و او در تمام كارهاي خود هدف دارد و هر موجودي را به خاطر هدفي آفريده است و البته چگونگي هدف در كارهاي خدا و كارهاي ...

با توجه به آيات کريمه قرآن معلوم مي شود كه خلقت جهان و آسمان و زمين قبل از خلقت آدم ـ عليه السلام ـ و جريان خروج او از بهشت است. زيرا مثلاً در آيه اي كه جريان خلافت آدم ـ عليه السلام ـ را مطرح نموده مي فرمايد: (به خاطر بياور) هنگامى را كه پروردگارت به فرشتگان گفت: من ...

با تتبّع در آيات قرآن هيچ يك از آيات، منكر امكان حيات و زندگي در غير از كره زمين نيست. بنابراين در مرحله ي اول مي توان چنين احتمالي داد كه زندگي كردن موجودات در كرات ديگر غير از زمين، امكان دارد.اما خداوند در قرآن كريم نه تنها منكر قضيه نيست بلكه بيان مي كند كه موجوداتي در آسمانها وجود ...

در باب حشر گياهان، جمادات و نباتات دو نظريه است عده‌اي معتقدند كه گياهان جمادات و نباتات هم حشر دارند و براي تأييد مدعايشان به چند آيه از قرآن استشهاد نموده‌اند:1. «أَولَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ ما خَلَقَ اللَّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّى»[1] آيا آنان با خود نينديشيدند كه خداوند، آسمانها و زمين و ...

براي روشن شدن پاسخ به چند نکته اشاره مي کنيم:1. خداوند متعال وجودي كامل و غني است، در او نقصي نيست تا با انجام چيزي آن نقص را برطرف سازد.2. آفرينش نوعي احسان و فيض از جانب خدا نسبت به موجودات ممكن است. چنين آفرينشي «حسن ذاتي» دارد و اقدام به چنين فعلي كه ذاتاً پسنديده است، جز اين كه ...

تسبيح در لغت بمعني تنزيه و تقديس[1] است و مراد از تسبيح خداوند، توجّه هر شيء به خداوند عزوجل و تقديس و تنزيه او از هر نقص و عيبي[2] مي باشد، و بعبارت ديگر منزه دانستن حق تعالي از نقائص مي باشد.براي تسبيح، تقسيم بنديهائي ذكر شده كه به يكي از آنها اشاره مي كنيم: تسبيح تكويني و تشريعي:تكويني: آنست ...

در ابتدا لازم به ذكر است كه از ديرباز اين پرسش ذهن بشر را مشغول داشته كه سرانجام جهان چگونه است و آفرينش به كجا مي‌انجامد در روايات و منابع ديني، موارد متعددي وجود دارد كه اشخاص چنين سؤالاتي را از معصومين داشته‌اند از جمله:1. ابوخالد قماط مي‌گويد به امام صادق ـ عليه السّلام ـ عرض كردم: زماني كه بهشتيان ...

انسان مانند ساير موجودات كمال طلب است؛ امّا كمال حقيقي او از سنخ كمالات مادي و طبيعي نيست؛ بلكه تكامل انساني او در حقيقت تكامل روح است كه با فعاليّت اختياري خويش حاصل مي‌شود. راه وصول به اين كمال ارتباط با كمال مطلق؛ يعني خداوند متعال مي‌باشد كه در سايه اين ارتباط به «مقام قرب الهي» نايل مي‌شود كه آثار ...

پيشاپيش بايد توجه داشت، قدرت خداوند متعال به امر نشدني تعلق نمي گيرد. براي مثال قدرت الهي به ايجاد و خلق شريكي براي خودش هرگز تعلّق نمي گيرد؛ زيرا وجود شريك براي باري تعالي عقلاً محال است. و اينكه خداوند متعال شريكي براي خودش خلق نمي كند نه دليل عجز باري تعالي است و نه دليل محدوديّت قدرت او. شخصي ...

خداشناسي و نقش پيامبران  در شناساندن خداوند از مهمترين پرسش‌هاي اعتقادي به شمار مي‌رود. براي بررسي و تبيين اين مساله پرسش مزبور را مي توان در چند محور تجزيه و تحليل كرد:1. رسالت پيامبران چيست؟ آيا رسالت پيامبران تنها شناساندن خالق جهان است؟2. آيا راه پيامبران و تعاليم آنان مي‌تواند خداوند را بدون هيچ‌گونه شكي به انسان بشناساند؟3. آيا جز ...

براي اين كه پاسخ اين سؤال ظريف كه حرف روز محسوب مي‌شود، كاملا روشن گردد لازم است در چند محور طرح و تبيين شود:1. يكي از بهترين راه‌هاي درك فلسفه نبوت، به گونه‌اي كه در جامعة فعلي کاربرد داشته باشد و احساس نياز به آن بشود، دانستن اين حقيقت است كه همه پديده‌هاي عالم به سوي يك هدف در حركتند، ...

چنين تحليلي که شريعت و دين الهي باعث خشونت و مشقت در زندگي انسان شده است، سخني دور از واقعيت است، نه به لحاظ تاريخي سخن درست است، و نه به لحاظ آيات و روايات، بلكه با توجه به آيات و روايات جامعه بشري نه تنها به وسيله احكام آسماني، دچار خشونت و مشقت نشد، بلكه بسياري از قوانين الهي ...

بر اساس دلايل ضرورت نبوت، و حكمت الهي هيچ قومي و ملتي بدون بدون راهنماي غيبي نيستند و ممكن نيست، خداوند ملتي را بدون راهنما رها كند، زيرا خدا مربّي و مدبر انسان است و انسان مسافري است كه عوالمي را پشت سر گذاشته و عوالمي را در پيش روي دارد. از اين رو امكان ندارد جمعيتي در منطقه‎اي زندگي ...

در اين سئوال دو احتمال و اشكال متصور است :الف) آيا هميشه بايد شخص پيامبر يا وصي او، جامعه بشري را هدايت كنند و يا وجود كارشناسان عادل، ما را از پيامبر و وصي او بي نياز مي كنند؟ب) آيا همواره بشر به دين نيازمند است و يا روزي فرا مي رسد كه عقل بشر براي هدايت او كافي است ...

امام صادق(عليه السلام) در تعريف معجزه مى فرمايد: “و المعجزة علامةٌ لله لا يعطيها إلا انبياءهُ و رُسُلَهُ و حججه ليعرف به صدق الصادق من كذب الكاذب; “معجزه” نشانه اى از خداوند است كه آن را جز به پيامبران و فرستادگان و حجت هاى خود نمى دهد، تا به وسيله ى آن، راستگويى ]مدّعيان ارتباط با خدا[ از درغگويى ]مدّعيان ...

دانشمندان اسلامي تعريف هايي براي اعجاز ارائه كرده اند كه به ظاهر، مختلف اند، لكن همه به يك معناي واحد بر مي گردند که به چند نمونه اشاره مي شود:1ـ محقق طوسي: وجود يافتن چيزي كه مورد عادت نباشد يا از بين بردن چيزي كه وجودش مورد عادت باشد با اين وصف كه مطابق ادعاي صاحب معجزه (پيامبر) باشد.[1]2ـ شيخ ...

واژه«معجزه» از مصدر«اعجاز» گرفته شده از ريشة ثلاثي مجرّد«عجز» است كه به معناي درماندگي، ناتواني و نيز پايانه و انتهاي هر چيز است.[1] و در اصطلاح علم كلام و تفسير «اعجاز» كار شگفت و امر خارق العاده اي است كه پيامبران الهي بر خلاف قوانين عادي و جاري طبيعت، به منظور اثبات ادّعاي رسالت خدايي خويش انجام مي دهند، اموري ...

پرسش فوق شامل دو بخش است، يكي تفاوت معجزه و كرامت و ديگري ارتباط آن با پيشرفت علم.چنان كه دانشمندان بزرگ علم كلام بيان كرده‌اند كرامت و معجزه از هم جدا نيستند و تفاوت آنها فقط در نام‌گذاري آنهاست؛ يعني كرامت معجزه‌اي است كه از غير انبيا صادر مي‌شود، مثل ائمه اطهار و اولياي صالح خداوند. خواجه نصير الدين طوسي ...

 معجزه داراى امتيازها و ويژگى هايى است كه در ساير كارهاى خارق العاده وجود ندارد. اين ويژگى ها عبارت است از:1. سحر و جادو و مانند آن، امورى فرا گرفتنى هستند و انجام آن ها به آموزش و تمرين و رياضت نياز دارد،1 ولى معجزه، بدون آموزش و تمرين، آورده مى شود; براى مثال، حضرت مسيح(عليه السلام) در گهواره با ...

براي جواب اين پرسش توضيح سه اصطلاح لازم به نظر مي‌رسد.1 . معجزه: در مورد معجزه دو اصطلاح دو وجود دارد:اول: معجزه عبارت است از امر خارق‌العاده‌اي به عنوان دليل براي نبوت و پيامبري آورده مي شود، و همراه با تحدي و مبارزه طلبي باشد، و ديگران از معارضه و آوردن نظير آن عاجز مي‌باشند مانند قرآن كريم»[1]دوم: معجزه عبارت ...

پاسخ: به طور كلي در مباحث نبوت براي شناخت و تشخيص انبياي راستين الهي از پيامبران دروغين سه راه اصلي مطرح شده است: 1ـ اعجاز 2ـ گواهي و تصريح پيامبران پيشين 3ـ گواهي قطعي مجموعه اي از قراين و شواهد.متكلمان اسلامي بر اين باورند كه مي توان نبوت پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ را از هر ...

در مورد سبب نزول اوّلين آيات سوره «عبس» دو شأن نزول نقل شده است:يكي همان است كه در سؤال به آن اشاره شده كه پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه وآله ـ به شخص نابينايي بي اعتنائي كرد و آياتي به عنوان عتاب بر آن حضرت نازل شد.ولي بايد توجه داشت كه در خود آيه چيزي كه صريحاً دلالت كند ...

مسأله عصمت انبيا در دو محور مطرح است يکي عصمت انبياء از گناه، و ديگري عصمت از خطا و اشتباه، از اولي تعبير به عصمت عملي و از دومي تعبير به عصمت علمي مي شود، و اين مسأله جزو مسائل اساسي است، که بسياري از عالمان ديني  در باره آن سخن گفته و بحث کرده اند. در اين جا به ...

پاسخ را طي مراحل ذيل به صورت خلاصه بيان مي كنيم و شرح آن را به منابع معتبر ارجاع مي دهيم.1ـ اولين مرحله و مرتبه عصمت و مصونيت از گناه و خطا تدريجي نيست؛ بلكه يك نوع موهبت و تفضل الهي است و قابل اكتساب نيست، اين مرتبه از بدو ولادت تا پايان عمر همراه معصومين است، قرآن مجيد درباره ...

سؤال فوق در خصوص عصمت انبياء حاوي اين مطلب بود كه چرا با اين كه ما شيعيان معتقد به عصمت انبياء هستيم ليكن در قرآإن كريم به بعضي انبياء از جمله وجود مقدس پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نسبت ذنب (گناه) داده شده است. آيا اين مسئله با عصمت در تناقض نيست؟در جواب از اين شبهه ...

عوامل و مولفه هايي در عصمت پيامبران و اولياي معصوم الهي دخيل است، که عبارتند از:الف) علم و دانشعلامه طباطبايي مي گويد: عصمت دانشي است كه پيامبران و امامان را از ارتكاب گناهان مصون نگه مي‏دارد و با وجود آن، سر زدن گناه از آنان چه صغيره و چه كبيره ممتنع است. ويژگي معصومان اين است كه نسبت به پروردگار ...

جواب اولبا توجه به آيات، روايات و مباني عقلي عصمت در مي يابيم كه جن يا انس بودن هيچ دخالتي در عصمت از گناه ندارد «در قرآن آمده است: «ما خلَقتُ الجنّ و الانس  الاّ ليعبدون»[1] جن و انس را براي عبادت خلق كرديم؛ يعني جن مانند انسان مكلف به تكاليف و احكام شرعي است و موجودي است مختار و ...

در كتب كلامي شيعه و در بحث عصمت انبيا يكي ازخصوصياتي كه براي انبياء، لازم شمرده شده است، تنزه والدين ايشان از دنائت و ناپاكي است. خواجه طوسي در تجريد الاعتقاد مي‌گويد: «و يجب في النبي العصمة و… عدم السهو و كل ما ينفر عنه من دنائة الاباء و عهر الامهات».[1] اين نكته، در ساير كتب شيعي نيز مطرح شده ...

اين مطلب در قرآن نيامده و قرينه بر صحت آن نيز نيز يافت نمي شود؛ بلكه قرينه بر ردّ اين مطلب وجود دارد و آن اين است كه يوسف به استقبال آنها در خارج از مصر رفت و پدر و مادرش را در آغوش كشيد و آنگاه به منظور احترام و رعايت ادب گفت: داخل مصر شويد كه انشاءالله در ...

 دربارة سهو نبي در نماز و يا اين كه روزي بر اثر غلبه خواب نماز صبح آن حضرت قضا شد، رواياتي آمده است؛[1] و صدوق نيز دربارة سهو نبي در نماز آورده اين روايت را آورده است: «ان الله تعالي انام رسوله عن صلاة الفجر و اسهاه في صلاته فسلم في ركعتين»؛[2] يعني خداوند رسول خود را به خواب برد ...

هيچ کدام از دو داستان نشانه عدم توفيق موسي در امتحان نيست، اما داستان موسي و خضر که در قرآن کريم در سوره کهف از آن سخن به ميان آمده است و از حضرت خضر با اين عبارت: «عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَيْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً[1]» ياد شده است، يعني «بنده اي از بندگان ما كه ...

جواب: دليل و مدرك معتبري كه ثابت كند حضرت يعقوب ـ عليه السّلام ـ بين يوسف ـ عليه السّلام ـ و ساير فرزندان خود، تبعيض در عمل داشته وجود ندارد،[1] تنها جايي كه در قرآن كريم پيرامون محبّت ويژه يعقوب به يوسف و برادرش بنيامين اشاره شده، نقل قولي است كه قرآن كريم از سخنان برادران او مي كند، كه: ...

در آغاز به دو نکته اشاره مي شود:نکته اول: از آيات استفاده مي شود كه سه نوع بهشت داريم: الف) بهشت دنيوي.[1] ب) بهشت برزخي كه خوبان و شهداء در عالم برزخ در آن بهشت به سر مي برند.[2] ج) بهشت آخرتي كه بهشت جزاي عمل است.[3]نکته دوم: تكاليف از نظر فقهي پنج نوع است: الف) حرام كه بايد ترك ...

عصمت از مختصات پيامبران مي‌باشد؛[1] يعني پيامبران نه تحت تأثير هواهاي نفساني قرار مي‌گيرند و مرتكب گناه مي‌شوند و نه در كار خود دچار خطا و اشتباه مي‌شوند؛ امّا آيا پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در مورد تعدد زوجات خود از حد و مرز عصمت خارج شدند؟ تحت تأثير هواهاي نفساني همسران متعدد اختيار نمودند؟از طرفي ...

بدون شك ما نمي توانيم از حقيقت رابطة نبوت و حقيقت وحي اطلاع زيادي پيدا كنيم، چرا كه اين يك نوع ادراكي است خارج از حدود ادراكات ما و ارتباطي است خارج از ارتباطهاي شناخته شدة ما. عالم وحي براي ما عالمي است ناشناخته و فوق ادراكات ما؛[1] بنابراين سخن هايي كه احياناً در تبيين چيستي وحي مطرح و بيشتر ...