همه

مسأله قبر و عذاب آن يكي از مسائلي است كه همة فرقه‌هاي اسلامي به آن معتقدند. خواجه طوسي در تجريد الاعتقاد خود مي‌فرمايد: «عذاب قبر واقعيت دارد، چرا كه عقلا ممكن است و روايات متواتر نيز از وقوع آن خبر مي‌دهد.»[1]بحث مربوط به پرسش را در دو بخش پي مي‌گيريم:1. آيا فشار و عذاب قبر براي همه است؟در اين كه ...

نام صحيح نماز وحشت نماز ليلة الدفن مي‌باشد و جزء مستحبّات مؤكّد در آداب دفن ميت است كه روايات فراواني در توصيه به‌آن وارد شده است. مرحلة انتقال آدمي از عالم ماده به عالم برزخ، همانند انتقال او از عالم رحِم به عالم دنيا،‌با دردها و رنج‌هاي فراوان همراه است، بخشي از اين دردها به دليل آنست كه او به ...

آنچه در درجه ي اول موجب نجات و رهايي از عذاب قبر مي شود، عقايد، ايمان و كارهاي نيك و گفتار پسنديده اي است كه انسان در طول حيات خود انجام داده است، اما در مواردي شرع مقدس سرنوشت اموات را به وسيله ي كارهاي نيك يا بدِ ديگران قابل تغيير معرفي كرده است.در يك قانون كلي حديث مي فرمايد: ...

روايات زيادي داريم كه انسان با مردن پرونده اش بسته نمي شود اگرچه خودش ديگر نمي تواند عمل انجام دهد ولي ديگران در رابطه با او هر عمل نيكي انجام دهند يا خودش بنيانگذار عمل خوبي در جامعه باشد و يا امر ناروائي را امضاء نمايد تا چندي كه عمل نيك و بد او بين مردم رواج دارد مؤسس و ...

درباره اين پرسش بايد گفت: به لحاظ آن که روح انسان بعد از مرگ به نحوي ارتباط با بدن و قبر خاكي و جايي كه بدن انسان در آن دفن مي شود دارد لذا بهتر است بدن ميت در مكان هاي شريفه مانند حرم و مشاهد مشرفه ائمه ـ عليهم السلام ـ  دفن گردد، زيرا بدليل ارتباط خاص و توجه ...

پاسخ در چند محور ارائه مي شود:دربارة اين كه آيا ارواح بزرگان از زوار خود خبر دارند و از آمدن آنها بر سر قبور شان آگاه مي شوند يا نه؟بايد گفت روايات متعددي در اين باره آمده است كه از جمله روايتي است از پيامبر اسلام درباره شهداي احد كه فرمود: «اي مردم آنها را زيارت كنيد و به سراغ ...

قبل از هر چيز لازم است چند نكته را متذكر شويم.1. انسان پس از مرگ وارد عالمي به نام «عالم برزخ» مي شود. حيات برزخي حقيقت و باطن همين عالم دنياست. دنيا ظاهري دارد و باطني، ظاهر دنيا كه بدان عالم مُلك گفته مي شود همين دنياي مادي است كه ما در آن زندگي مي كنيم كه خصوصيات خاص خودش ...

زندگي دنيا به گونه‌اي است كه انسان ميل و رغبت‌هاي متضاد و متزاحمي پيدا مي‌كند و همواره بر سر دو راهي‌هايي واقع مي‌شود كه ناچار است يكي از آنها را انتخاب كند و همين امر زمينه تكليف را فراهم مي‌سازد، تكليفي كه تا آخرين لحظات عمرش ادامه مي‌يابد و حكمت وعدالت الهي اقتضاء دارد كه عمل‌كنندگان به تكاليف، به پاداش ...

پاسخ مطلب مزبور اين است که موارد زيادي از سالم ماندن اجساد برخي از مردگان در کتابها نقل شده است.[1]اما فلسفه و علت تازه ماندن برخي از اجساد شايد اسرار و نكته هاي فراوان وجود داشته باشد كه بر ما روشن نباشد اما آنچه مي توان گفت از جمله اين است چون ممكن است روح برخي افراد به دليل عظمت ...

1. هر گاه شخصي ثواب يك عمل خير و يا يك صلوات را براي اموات هديه كند، هر گونه نيت نمايد خداوند سهم هر كدام از اموات را آنگونه كه صاحب هديه نيت كرده است مي‌رساند. مثلاً اگر آن شخص نيت كرده باشد آن يك صلوات به طور مساوي ثوابش  به همة اموات مورد نظرش برسد، به همان صورت به ...

براي آگاهي از امور غيبي و ماوراء طبيعي انسان نيازمند به وحي است و با راهنمايي هاي رهبران الهي كه پيامبران و امامان معصوم مي باشند اطلاع به امور غيبي ميسّر است.وجود بهشت با جزئيات آن يا مسأله صراط در قيامت و يا مسئله تجسم عمل از جمله اموري است كه در حوزه دين و در سايه وحي براي بشر ...

اثبات كردن حيات و زندگي در برزخ فرع بر مسأله ثبوت ارواح است. چون در عالم برزخ جسم مادي وجود ندارد و روح به آنجا منتقل و از نعمت هاي الهي برخوردار مي شود و يا به عذاب الهي دچار مي گردد و زندگي برزخي مثل خواب دنيائي است كه شخص خواب مي بيند و سير مي كند و احساس ...

يكي از اسرار عالم خلقت، حقيقت و كيفيت مرگ و حوادث و منازل پس از‌ آن است كه بشر هرگز نتوانسته پرده از رمز و راز آ‌ن بردارد و تنها منبع موثق و مورد استناد در اين باره متون ديني، اعم از قرآن و احاديث معصومين ـ عليه السّلام ـ مي باشد.در متون ديني دو مرحله براي پس از مرگ ...

بايد توجه داشت كه يكي از اسرار آميزترين حقايق عالم خلقت، مرگ است كه بشر هرگز قدرت كشف حقيقت و كيفيت و اسرار آن را پيدا نكرده است و تنها منبع موثق در اين باره  متون ديني است كه مشتمل بر آيات قرآن و احاديث معصومين ـ عليهم السّلام ـ مي باشد.در متون ديني دو مرحله براي پس از مرگ ...

اين سؤال از چند ناحيه مورد بحث واقع مي شود يكي از لحاظ ديني است و ديگري از لحاظ فلسفي و سومي از لحاظ عرفاني.اما از نظر ديني، در قرآن كريم كلمه برزخ به معناي حدّفاصل دو چيز بكار برده شده است، در سوره (الرّحمن – 20-19) مي فرمايد: (مرج البحرين يلتقيان بينهما برزخ لا يبغيان..)يعني دو درياي آب شور ...

پاسخ بايد در چند محور ارائه شود تا همه زواياي آن كاملاً روشن گردد:1. قبل از هر مطلبي بايد معلوم شود كه برزخ كجا و چه عالمي است؟ برزخ به معني چيزي است كه در ميان دو شي حايل شود. و عالمي که بين دنيا و قيامت است برزخ نام دارد. يعني هنگامي كه روح از بدن جدا مي‌شود پيش ...

ابتدا مشخص شود كه اساساً برزخ و قيامت چيست و چرا انسان مدتي در برزخ بعد در قيامت وارد مي شود؟ پس در سه محور بايد پاسخ ارائه شود:1. حال انسان در زندگي برزخي بسيار شبيه به حال كسي است كه براي رسيدگي اعمالي كه از وي سر زده به يك سازمان قضائي احضار شود و مورد بازجوئي و بازپرسي ...

آنچه كه در عالم پس از مرگ براي انسان رخ مي دهد واقعياتي هستند كه روح انسان پس از مفارقت از بدن مادي با آنها روبرو مي شود. با فرا رسيدن مرگ و جدا شدن روح  از كالبد مادي و جسماني به عالم ديگري به نام برزخ منتقل مي شود،امّا اين انتقال به سادگي صورت نمي پذيرد؛ چه بسا انسانهايي ...

همانگونه كه مي دانيد آيات قرآن و احاديث اسلامي دلالت دارد كه مرگ انسان به معناي فناي حقيقي او نيست. بلكه معني آن جدايي روح از بدن عنصري و تعلّق آن به بدن لطيف تر است.[1]از جمله آياتي كه مي توان براي اين مطلب شاهد آورد اين آيه شريفه است؛«ولا تحسبنّ الذّين قُتلوا في سبيل الله امواتاً بل احياءٌ عند ...

آنچه از آيات و روايات استفاده مي شود، اين است كه كافران خالص تا برپائي قيامت كبري در عذاب برزخي بسر مي برند و گرفتار نتيجه اعمال خود هستند. چنانچه انسانهاي مؤمن در بهشت برزخي متنعم به نعمتهاي الهي مي باشند.قرآن مجيد مي فرمايد: اينك (كه در عالم برزخ هستند) عذاب آنها آتش است كه صبح و شام به آن ...

ارتباط و سر زدن اهل برزخ با بازماندگان و عالم دنيا، بر اساس قوانين عالم برزخي كه بر اهل دنيا محسوس نيست، از بسياري روايات به دست مي آيد تا آنجا كه در كتاب شريف كافي باب جداگانه ي پيرامون همين موضوع آمده است.امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: وقتي مؤمن به ديدار اهلش مي آيد، كارهاي كه موجب ...

از آيات شريفه[1] و اخبار وارده چنين استفاده مى‏شود: ارواح مردگان پس از مرگ و جدا شدن روح از بدن ثابت و باقى‏اند، و داراى نوعى از حيات كه مناسب آن جهان است مى‏باشند، ولى بدين تفصيل كه: صاحبان ايمان خالص و عقايد درست به ويژه شهداء راه حق، در عالم برزخ[2] (فاصله بين مرگ و قيامت) در عيش و ...

بسياري از افراد علاقه دارند كه از چگونگي زندگي انسان در برزخ و آخرت و نيز حقيقت و ماهيت آن آگاهي يابند. ليكن بايد توجه داشت كه آگاهي از جهان برزخ براي ما امكان پذير نيست و تا انسان گام در آن جهان نگذارد نمي‎تواند به كيفيت آن پي ببرد، همان گونه كه چگونگي زندگي در سراي ديگر نيز براي ...

قبل از هر مطلبي بايد گفت: بر اساس بيان صريح قرآن كريم انسان بعد از مرگ تا روز قيامت در عالمي به نام عالم برزخ به سر مي‌برد. قرآن مي فرمايد: «و من ورائهم برزخٌ الي يوم يبعثون»[1] يعني از پي مرگ اينان عالم برزخ است تا روزي كه قيامت برسد، و از قبرها برانگيخته شوند. پس در وجود عالم ...

انسان با انتقال به برزخ از حقائقي آگاه مي شود و آن حقائق را با روحش كه يك نحوه اتّحادي با بدن مثالي دارد ادراك مي كند. مثلاً در هنگام مرگ متوجه مي شود كه امور دنيوي و آن رسوم و عاداتي كه در دنيا به آنها مقيّد بود اوهامي بيش نبوده است آنچه را كه ملك خود و مال ...

ابتدا لازم است به نكاتي اشاره كنيم. الف. دور نمائي از عالم برزخوقتي انسان از دنيا مي‌رود در عالم برزخ قرار مي‌گيرد، يعني روح انسان بعد از پايان زندگي دنيا در جسم لطيفي قرار مي‌گيرد كه از بسياري از عوارض جسم مادّي بركنار است، ولي از آن نظر كه شبيه اين جسم مادي عنصري است به آن «بدن مثالي» يا ...

درباره اين پرسش بايد گفت: اولاً، از آن جا كه عالم برزخ عالم غيرمادي است حرکت در آن راه ندارد چون حركت به معناي امتدادي است كه در متن ذات حقايق مادي وجود دارد و يكي از ابعاد موجود مادي شمرده مي شود و چون زمان، عبارت است از مقدار حركت پس در عالم برزخ زمان نيز وجود ندارد. به ...

طبق آنچه از قرآن و روايات معصومين ـ عليهم السلام ـ استفاده مي شود، انسان در فاصله ميان مرگ و رستاخير عمومي، يك زندگاني محدود و موقتي دارد كه برزخ و واسطه ميان حيات دنيا و زندگي آخرت است.انسان بعد از مرگ از جهت اعتقاداتي كه داشته و اعمال نيك و بدي كه در دنيا انجام داده مورد بازپرسي خصوصي ...

بسياري از حقايق هستي و خصوصاً حقايقي كه در ماوراء جهان طبيعت وجود دارد، براي ما مجهول است. عالم برزخ نيز از جمله حقايق هستي است كه تا بدانجا منتقل نشويم حقايق آن جا را چنانچه هست، در نمي يابيم و راهي براي آشنايي ما با عالم پس از مرگ جز از راه آيات و روايات نيست بايد در تمام ...

بشر پيرامون واقعة مرگ و چگونگي درگيري انسان با اين واقعيت سهمگين و رخدادهايي كه قبل و بعد از آن صورت مي گيرد هيچ اطلاعي ندارد و هيچ راهي هم از طريق علوم بشري نمي تواند او را به اين حقايق برساند. تنها راهي كه ما را به اين وقايع آشنا مي كند قرآن و روايات معصومين ـ عليهم السلام ...

طبق آيات و روايات اسلامي روح انسان پس از مرگ در عالمي بنام «عالم برزخ» قرار مي گيرد ولي ارتباطش به كلّي با دنيا قطع نمي شود. البته مقدار اين ارتباط بستگي به درجة ايمان و فضيلت هاي ارواح دارد آنها كه در دنيا نسبت به درگاه ربوبي مقربتر و محبوب تر بودند از إذن بيشتري براي ديدار از دنيا، ...

بيان اين نكته لازم و ضروري است كه رسيدن ثواب بعد از مرگ منحصر در اين مورد بخصوص نيست كه از طرف فرزند ميت آن هم فقط به صورت قرائت قرآن باشد. بلكه انسان مي تواند در زمان حيات خود كارها و اعمالي را انجام دهد كه به عنوان «آثار حسنه ما تأخر» مطرح گرديده (يعني کارهاي خيري که بعد ...

عالم برزخ نقطه آغاز عالمي است که پس از دنيا مقرر شده است. گرچه محل توقف دائمي نيست اما نقطه شروع پاسخگوئي نسبت به اعمال و رفتار است و هر کسي متناسب با ايمان واعتقاد دروني و پاسخگوئي به سئوالات نکير و منکر مي تواند فضاي موقت امن و آرام و يا محيطي پر اضطراب را براي خود فراهم آورد ...

بسياري از حقايق هستي و خصوصاً حقايقي كه در ماوراء جهان طبيعت وجود دارد، براي ما مجهول است. عالم برزخ نيز از جمله حقايق هستي است كه تا بدانجا منتقل نشويم حقايق آن جا را چنانچه هست، در نمي يابيم و راهي براي آشنايي ما با عالم پس از مرگ جز از راه آيات و روايات ممکن نيست بايد در ...

«شهادت مرگي است كه انسان با توجه به خطرات احتمالي يا ظني يا يقيني فقط به خاطر هدفي مقدس و انساني و به تعبير قرآن في سبيل الله از آن استقبال كنند»[1]. لذا به كسي كه در راه خدا كشته مي شود شهيد گفته مي شود.[2] گاهي نيز مراد از شهيد كسي است كه در ميدان نبرد به هنگام جهاد ...

كودكاني كه بعد از مرگ در عالم برزخ بسر مي برند يا كودكان مؤمنين و مسلمانها هستند و يا كودكان كفار و غير مسلمانها. و برخي از اين كودكان از نظر عقلي و جسمي سالم هستند و از دنيا مي‏روند و برخي دچار عارضه جسمي يا عقلي هستند از اين جهت در مورد هر گروه بايد جداگانه پاسخ داده شود. ...

براي روشن شدن جواب بايد معيار و ملاك شهيد و شهادت روشن گردد تا با آن معيار و ملاك بسنجيم هر كس داراي آن خصوصيات و ويژگي بود اطلاق شهيد بر او بلامانع مي باشد و كسي كه آن معيارها را نداشت به او شهيد گفته نمي شود.مرحوم امام خميني قدس سره مي فرمايند: هر كس كه در ركاب امام ...

خداوند متعال براي جان انسانها ارزش بسياري قائل است و از اين رو هر چه باعث ضرر به جان انسان شود در اسلام نهي شده است و مهمترين و بارزترين مصداق ضرر به انسان خودكشي است و اين مطلب بر گرفته از آيات قرآن است آنجا كه مي فرمايد: «وَ لا تلقوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ»[1] يعني با دست خود، خود ...

در برخي روايات آمده است: «جهاد دري از درهاي بهشت است كه خداوند آن را براي دوستان خاص خود باز كرده است»[1].در برخي از نقل هاي ديگر جمله «فتحه الله لخاصة اوليائه» نيامده است؛ بلكه فقط گفته شده است «دري از درهاي بهشت است»[2].  در حديث مشابهي از پيامبر _ صلّي الله عليه و آله _ آمده است كه «جهاد ...

اول ببينيم شهادت چيست و شهيد كيست و بعد به سؤال جواب مي دهيم.«شهادت مرگي است كه انسان با توجه به خطرات احتمالي يا ظني يا يقيني فقط به خاطر هدفي مقدس و انساني و تعبير قرآن في سبيل الله از آن استقبال كند»[1]. پس شهيد كسي است كه در راه خدا جان خود را از دست بدهد. اما آيا ...

واژة مسخ در لغت به معناي، زشت شدن طبيعت و اخلاق و دگرگوني شكلي به شكل ديگر.[1] در اصطلاح عرفا مسخ عبارت از مسخ دل هاي آنان است كه از درگاه حق رانده شده اند. به گونه اي كه در آغاز دلهاشان رو به سوي خداوند بوده، اما پس از آن از خداوند دل گردانند و اسير وسوسة شيطان  شوند ...

الف) تاريخچه و چگونگي اعتقاد به تناسخ: عقيده به تناسخ از هندوستان و چين و اغلب ممالك آسيائي ظهور كرده و كم كم به پاره اي از ممالك شرق و غرب هم رسيده است،[1] لذا تناسخ زيربناي عقيده آئين هايي مانند: بودائي و برهمائي (برهمني) را تشكيل مي دهد. اين گروه در عين اعتقاد به موضوع پاداش و كيفر، منكر ...

پاسخ اين سؤال در چند محور ارائه مي شود:1. آنچه در كلام حكماي الهي نظير ابن سينا و فارابي آمده (اين حرف در كلام فارابي آمده و چون تعبير ابن سينا به: بعض العلما يا بعض الحكما است). لذا برخي گمان مي كنند مراد ارسطو است اما مراد ابن سينا از آن (بعض فارابي است و نه ارسطو، تفصيل اين ...

توضيح اشكال: اگر بدن انساني تبديل به خاك شد و به وسيله ريشه درختان جزء گياه و ميوه‏اي گرديد و انسان ديگري آن را خورد و جزء بدن او شد، يا اگر مثلاً در سال‏هاي قحطي، انساني از گوشت بدنِ انسانِ ديگري تغذيه كرد، به هنگام رستاخيز، اجزاي خورده شده جزءِ كدام يك از دو بدن خواهد گرديد؟ اگر جزء بدن ...

بيشتر آياتي كه در قرآن مجيد دربارة رستاخيز وارد شده توضيح و تشريحي براي «معاد جسماني» است. اصولا كساني كه با آيات قرآن سروكار دارند مي دانند معاد در قرآن جز به شكل «معاد جسماني، روحاني» عرضه نشده است. به اين معنا كه به هنگام رستاخيز هم اين «جسم» باز مي گردد و هم «روح و جان» و لذا در ...

يكي از مسايلي كه پيرامون رابطه ايمان و عمل صالح با سعادت اخروي، و متقابلاً، رابطه كفر و عصيان با شقاوت ابدي، مطرح مي‏شود اين است كه: آيا رابطه هر لحظه ايمان يا كفر با نتيجه اخروي آن، و همچنين رابطه هر كار نيك و بد، با پاداش و كيفرش قطعي و ثابت و تغييرناپذير است يا قابل تغيير مي‏باشد؟ ...

يكي از پرسشهاي مطرح در حوزه مباحث كلام كه داراي پيشينه‌اي بسيار طولاني است سوال از نقش ايمان و كفر در سعادت و شقاوت ابدي انسان و رابطه‌ي ميان ايمان و عمل صالح است كه از ديرباز بخشي از مباحث كلامي را به خود اختصاص داده است.در نخستين قرن تولد و ظهور اسلام اين پرسش از اهميت خاصي برخوردار بوده ...

مقدمتاً عرض مي شود كه  آراء علما در مورد مسئله احباط مختلف است; سرّ اينكه چرا آراء علما در مورد احباط مختلف است اين است كه: اگر احباط را به همان معنا كه متكلمين آورده اند (ارتداد يا بعضي گناهان كبيره اعمال حسنه گذشته يا تمام يا بعضي ثواب آنها را از بين ببرد و محو و نابود مي كند) ...

قرآن کريم مي فرمايد ، تنها ديني كه مورد قبول خداوند قرار مي‏گيرد، دين اسلام است؛[1] اما اسلام چيست؟ در پاسخ به اين سؤال، حضرت علي(ع) مي‏فرمايد: «اسلام همان تسليم است.»[2] قرآن نيز بهترين دين را تسليم در برابر خداوند مي‏داند.[3] به همين دليل، خداوند حضرت ابراهيم را كه صدها سال قبل از حضرت محمد(ص) زندگي مي‏كرده مسلمان مي‏نامد،[4] چرا ...

از جمله اصول وضروريات اعتقادي شيعه مبحث امامت و ولايت اهل بيت ـ عليهم السلام ـ مي باشد. امري که قوام دين و مکتب بسته به آن بوده و به عنوان عماد دين بايد مدنظر قرار گيرد. چنانچه امام معصوم _ عليه السلام _ مي فرمايند: «خداوند برامت محمد _ صلّ الله عليه و آله _ پنج امر را واجب ...