همه

دين اسلام مباني و اصولي دارد كه از جمله آنها اعتقاد به معاد مي باشد. بر اساس اين اصل مهم ديني انسان ها پس از زندگي در اين دنيا در روز قيامت از عالم قبر به امر الهي برانگيخته شده و در صحراي محشر در پيشگاه خداوند متعال حاضر مي شوند تا به اعمال آنها رسيدگي شود و هر كسي ...

اولا‌ً بايد گفت: آنچه كه در آخرت به عنوان پاداش يا كيفر به نيكوكاران و بدكاران داده مي‌شود تجسم خود عمل است. قرآن كريم مي‌فرمايد: (روزي كه هر كس آنچه از كار نيك يا زشت انجام داده است حاضر مي‌بيند، آرزو مي‌كند كه كاش بين او و بين كار زشتش مسافت درازي فاصله مي‌بود)[1] و در جاي ديگر فرمود: (اي ...

قبل از ورود به پاسخ لازم است به مسأله خلود، كه در قرآن كريم و روايات معصومين ـ عليهم السلام ـ آمده است بپردازيم تا راه براي پاسخ هموار شده و مسأله بهتر روشن شود.قرآن كريم مي فرمايد: «اما آنها كه بدبخت شدند در آتشند و براي آنان در آنجا زفير و شهيق (ناله هاي طولاني) است، و تا آسمانها ...

قرآن چنين مي فرمايد: «ديني به جز اسلام پذيرفته نيست و اگر كسي به جز آن ديني را برگزيند از او قبول نخواهد شد و در آخرت از زيانكاران خواهد بود».[1]در نگاه نخست چنين به نظر مي آيد كه تنها افراد مسلمان اهل نجات اند و غير مسلمانان (اهل كتاب و غير اهل کتاب) زيانكارند و در آخرت معذب خواهند ...

به منظور روشن شدن موضوع ابتدا لازم است سؤال  به دو بخش تفكيك شود:1. كيفر گناهان انسان به چه صورتي است؟ و آيا رابطه‌اي بين اينها وجود دارد؟2. عاقبت كار انسان چه مي‌شود؟ اما  بخش اول  ، مجازات بر سه گونه است:[1]1. مجازات قراردادي (تنبيه و عبرت)؛ 2. مجازاتي كه با گناه رابطه تكويني و طبيعي دارد (مكافات دنيوي)؛ 3. مجازاتي ...

از نظر قرآن كريم، مرگي كه به حيات مادي انسان خاتمه مي‌دهد بر دو نوع است:1. مرگ طبيعي يا حتمي، مرگي است كه شخص، عمر طبيعي خود را به پايان رسانده و اجل حتمي او فرا رسد و به طور طبيعي بميرد.2. مرگ زودرس يا معلّق (غيرحتمي)، مرگي است كه ممكن است براي انسان در اثر سوء تغذيه، مبتلا شدن ...

خداوند پيرامون پاداش اعمال انسان مي فرمايد: «فمن يعمل مثقال ذرة خيراً يره و من يعمل مثقال ذرةٍ شراً يره»[1]پس هر كسي كه هموزن ذره‌اي نيكي كند نتيجه آن را خواهد ديد، و هركه هموزن ذره‌اي بدي كند نتيجه آن را خواهد ديد.[2] طبق اين ديدگاه اگر كسي يتيمي را خالصانه و به قصد قربت سرپرستي و تربيت كند يا ...

پرسش در دو محور پاسخ داده مي شود:1. قبل از هر چيز بايد توجه داشت كه نظام موجود در قيامت را هرگز نمي شود با وضعيت اين دنيا مقايسه كرد چون وقايع روز قيامت از درك بشر خارج است و هيچ كسي نمي تواند ادعا كند كه به طور كامل از جزئيات مسايلي كه در قيامت و عالم آخرت براي ...

قبل از هر چيز بايد اشاره شود برخلاف آنچه كه در پرسش آمده همة مردم در قيامت به شكل حيوان در نمي آيند،‌ بلكه بر اساس برخي روايات عده اي از مردم به صورت برخي از حيوانات محشور مي شود و نه همه آنها.اما درباره اين كه چه گناهي باعث تغيير شكل انسانها مي شوند؟ بايد گفت: هر گناهي آثار ...

قرآن كريم در اين باره مي فرمايد:«الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلي أَفْواهِهِمْ وَ تُكَلِّمُنا أَيْدِيهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ»[1] يعني امروز به دهان آنها مهر مي نهيم، و دست هايشان با ما سخن مي گويد و پاهاي شان به كارهائي كه انجام مي دادند شهادت مي دهند. پيام آيه در دو محور بحث مي شود:1. بر اساس اين آية مباركه ...

آيات آخر سورة زلزال را مرور مي كنيم: «در آن روز مردم به صورت گروههاي پراكنده خارج مي شوند تا اعمالشان به آنها نشان داده شود، پس هر كس به اندازة ذره اي كار خير كرده باشد آن را مي بيند و هر كس به اندازة ذره اي كار بد كرده باشد آن را مي بيند»[1].در اين كه مراد از ...

اين سؤال معروف به «شبهه آكل و مأكول» از جمله مهمترين اشكالهايي است كه از روزگار كهن تا حال حاضر موجود بوده است و به عنوان يك حربة زنگ زده! دستاويز منكران «معاد جسماني­ قرار گرفته است[1] و سؤالات ديگر (در روز قيامت انسان با كدام بدن محشور ميشود، و مسألة ثواب و عقاب چگونه خواهد شد؟) زائيده آن ميباشد. ...

مقدمتاً عرض مي شود كه شيخ طوسي در كتاب شريف تجريد الاعتقاد در مورد تكفير صريحاً چيزي نياورده و تنها احباط را متعرض شده، هر چند شارح محترم (علامه حلي) در عنوان مسأله و در توضيح عبارات شيخ از تكفير هم سخن گفته است; سرّ مطلب و اينكه چرا رأي علما در مورد احباط مختلف است اين است كه: اگر ...

ابتداءً لازم است نكاتي تحت عنوان مقدمه بيان شود:1ـ خداوند عادل است و به هيچ كس ذره اي ظلم نمي كند چنانكه قرآن مي فرمايد: «ما كان الله ليظلمهم و لكن كانوا انفسهم يظلمون»[1] خداوند هرگز به آنها ظلم نكرد ولي آنها خودشان بر خود ستم مي كردند. و در آيه ديگر مي فرمايد: «ما ترازوهاي عدل را در روز ...

مقايسه اداره عالم به اداره يك جامعه انساني و نيز مقايسه مجازاتهاي اخروي به مجازاتهاي دنيوي مقايسه درستي نيست، زيرا اگر نوع مجازات اخروي همانند مجازاتهاي دنيوي باشد، مجازات اخروي معنا و مفهومي نخواهد داشت. اينها در آخرت بايد مجازات ببينند تا حيات دنياي‎شان با آن توجيه شود زيرا حكمت مجازات در دنيا يكي از دو چيز است يا تشفي ...

سؤال  در واقع دو ضلع دارد،  فلذا هر كدام جداگانه طرح و آن گاه پاسخ داده مي‌شود:1. در روز قيامت در محضر خداوند درجه بندي افراد و مراتب انسان ها از نظر قرب الهي چگونه و به چه عواملي بستگي دارد؟2. آيا يك كشاورز كه كاملاً به وظايف شرعي كه به آن آگاه است عمل كند مي‌تواند با علماي بزرگ ...

اين سؤال سه ضلع دارد، هر كدام از اضلاع آن جداگانه طرح و پاسخ داده مي شود:1. شرط بهشت رفتن چيست؟2. موانع بهشت رفتن چيست؟3. عاقبت مسلماني كه گناه مي‎كند چيست؟1. اعتقاد به خداوند و ايمان به پيامبر و باور داشتن جانشينان راستين پيامبر و اعتقاد به معاد و ايمان به تمام ره آورد دين اسلام و عمل به دستورات ...

آنچه به طور صريح از فرمايش قرآن كريم استفاده مي شود اين است كه بعد از به هم خوردن نظام اين عالم و نفخ صور، مردگان جهت تعيين سرنوشت نهايي شان زنده مي شوند، فوج فوج و گروه گروه وارد صحراي محشر كه محل تجمع خلايق است، مي شوند.[1] و نفخ صوري كه مردگان با آن زنده مي شوند، نفخ ...

جواب در دو بخش  ارائه مي شود:1. روز محشر تمام مردم براي رسيدگي به حساب چندين ساله عمرشان حاضر مي گردند.2. بعد از روشن شدن تكليف، عده اي به نعمت هاي خداوند منان متنعم گرديده  راهي بهشت مي شوند  و گروهي رهسپار دوزخ و گرفتار عذابهاي جهنم مي شوند.اما بخش اول (روز حشر عمومي) در جوامع روايي شيعه و اهل ...

بيشتر مفسران اين مطلب را پذيرفته‏اند كه تمام انواع جانداران داراي رستاخير و جزا و كيفر هستند.[1] و براي اين ادعا دلايل عقلي و نقلي زيادي وجود دارد: 1- عقل حكم مي‏كند كه با توجه به حكيم بودن خداوند تعالي، جهان خلقت در همه سطوح و لايه‏هاي آن هدفدار و در مسير تكامل خلق شده باشد. قرآن كريم نيز بر اين نكته ...

مقدمتاً بايد دانست كه نشانه هاي آخرالزمان به معناي ايّام پاياني جهان بر دو قسم مي باشند 1.علائمي که نشانگر نزديک شدن به روز رستاخيز و برپايي قيامت است كه در قرآن از نشانه‌هاي آن به اشراط الساعه[1] ياد شده است؛ 2.نشانه هايي که پيش از ظهور امام عصر بوجود مي آيد كه گاهي به عنوان علائم الظهور و گاهي ...

پاسخ شما در چند محور ارائه مي‌شود:1. بدن برزخي چگونه است؟براي دريافت پاسخ مناسب اوّل بايد تفاوت بدن  دنيايي، برزخي و اخروي معلوم گردد. لذا پيش از شناخت بدن اخروي بايد بدن برزخي معرفي شود:در وصف بدن برزخي گفته شده: روح انسان بعد از مرگ و به مجرد جدا شدن از دنيا و از بدن مادي، خود را با بدن ...

بي ترديد شرايط عالم آخرت از جهات متعدد با شرايط عالم دنيا متفاوت است و به طور قطعي كسي نمي تواند بگويد كه جزئيات پيش آمدهاي آن عالم چيست اما در برخي از منابع ديني رواياتي كه از معصومين ـ عليهم السّلام ـ نقل شده است چند دسته مي‌باشند دسته‌اي از روايات گوياي اين است كه انسان‌ها عريان و برهنه ...

از قرآن و روايات مي توان استفاده كرد كه انسان ها  در همان سني كه از دنيا رفته اند، محشور مي شوند[1] هرچند   آيات قر آن به طور کلي به مطلب اشاره دارند ولي به ضميمه روايات مي تو ا نند دليلي بر موضوع باشند از باب نمونه به سه آيه اشاره مي شود .1ـ بار ديگر در صور دميده ...

در ابتدا به خلاصه اي از اوضاع محشور شدن انسانها و وضعيت آنها در بهشت و جهنم، از ديدگاه قرآن به عنوان مقدمه اشاره مي شود. وضعيت محشور شدن انسان ها همراه با رهبري كه در دنيا پذيرفته اند[1] به صورت سراسيمه[2] و مانند ملخ ها در هم و مختلط[3] و حالت مست و هوش و عقل از دست داده[4] ...

بدون شك مجازاتهاي الهي چه در اين جهان و چه در قيامت جنبه انتقامي ندارد، بلكه همه آنها در حقيقت ضامن اجراء براي اطاعت از قوانين و در نتيجه پيشرفت و تكامل انسان است. بنابراين هر چيز كه اين ضمانت اجراء را تضعيف كند بايد از آن احتراز جست تا جرأت و جسارت بر گناه در مردم پيدا نشود. از ...

كلمة شفاعت در لغت به معناي جفت شدن و كنار هم قرار گرفتن دو چيز است.[1] در اصطلاح كلامي نيز شفاعت به معناي وساطت اوليا و برگزيدگان الهي، براي رساندن بندگان به فيض رحمت و مغفرت الهي و دستگيري و نجات آنان است.[2]شهيد مطهري مي گويد: شفاعت اقسامي دارد كه برخي از آنها نادرست و ظالمانه است و در دستگاه ...

شفاعت چيست؟شفاعت به اصطلاح لغويين درخواست عفو و گذشت از گناه و جرائم مجرمان است[1] و نيز عبارت است از كلام و گفت‌و گوي شفيع با حاكم و سلطان در باب حاجت و نياز ديگران.[2]شفاعت درنزد متكلمان، به اين معنا است كه پيامبران و ساير شفيعان از خداوند مي‌خواهند تا عذاب و عقاب را از مجرمان بردارد،[3] و در حقيقت ...

بي ترديد در نظام حكيمانه الهي، محور همه عنايت‏ها، دارا بودن شايستگي و لياقت است، نه داشتن رابطه و نسبت. اولياي الهي پيوسته به مردم هشدار داده‏اند كه بيهوده با تكيه بر پديده شفاعت، دست از اعمال شايسته نكشند و تن به گناه ندهند. براي بهره‏مندي از شفاعت، بايد خشنودي الهي را به دست آورد[1] و رضايت خداوند، جز با ...

آنچه از ظاهر آيات قرآن و صريح روايات و احاديث معصومين ـ عليهم السلام ـ استفاده مي‏شود اين است كه هرچند »شفاعت« به گونه استقلال (و به اصطلاح بالذات)، مخصوص خداوند است، و جز او هيچ كس حق شفاعت ندارد. اما با اذن و فرمان و اجازه او هيچ مانعي ندارد تحت شرايط خاصي براي غير او ثابت شود.و در ...

مسأله رحمت الهي، نه تنها با شفاعت اولياء، ناسازگار نيست، بلكه شفاعت خود جلوه‏اي از رحمت بيكران خداوندي است[1]. برخلاف ميانجي گري‏هاي دنيوي كه سلسله جنبان آن‏ها، شخص خطاكار است، در مسأله شفاعت، اين خداوند است كه از سر عطوفت، گروهي از اولياي برگزيده خود را به دستگيري از واماندگان فرا مي‏خواند، نه آن‏كه گناهكاران، از پيش خود گروهي را ...

پاسخ در دو محور ارائه مي شود:1. دربارة فراز اول سؤال بايد گفت: ديدگاه صدرالمتألهين بدليل ژرف و عُمق خاصي كه دارد و در آثار فلسفي او با بيان بسيار عميق مطرح شده است، لذا ممكن است برداشت هاي گوناگون از ديدگاه او بشود، اما حقيقت آن است كه ديدگاه ايشان در كلمات محكم او و نه تعبيرات (متشابه) او ...

يكي از مسايل مهم پس از اثبات معاد جسماني، تعلق روح به بدن دنيوي يا بدن مثالي است كه مورد اختلاف ميان دانشمندان قرار گرفته است و از سوي فلاسفه اسلامي و مكاتب فلسفي، انظار مختلفي ارائه گرديده است. در اينجا به سه ديدگاه اشاره مي‏كنيم:1ـ ديدگاه شيخ اشراق: روح به بدن برزخي كه لطيف‏تر از بدن دنيوي است، تعلق ...

براي روشن شدن پاسخ لازم است نحوة حشر و قيامت انسان به طوري كه در آموزه هاي وحياني (قرآن و روايات) آمده طرح و تبيين شود: آنچه از ظواهر قرآن و روايات به دست مي آيد، اين است كه انسان در قيامت با روح، بدن و اعضايي كه در دنيا دارد وارد محشر مي شود . و معاد نه تنها ...

براي توضيح جواب بيان چند نكته لازم است: 1ـ در مسأله معاد اساساً چند نظر وجود دارد عدّه اي از متكلمان معتقدند كه معاد جسماني است، عدّه اي ديگر معتقدند معاد روحاني است و محققين از متكلمان و فلاسفه معتقدند كه معاد جسماني و روحاني است. دهريّون و مادّي گراها اعتقاد به معاد ندارند. و از گروهي از فلاسفه قديم ...

در آغاز شايسته است كه به نكته‌اي اشاره گردد و آن اين است كه مسايل كلي معاد با برهان عقلي قابل اثبات است مانند امكان و ضرورت معاد و ضرورت كيفر و پاداش و… البتّه افزون بر دليل عقلي، آيات و روايات فراواني بر آن دلالت دارند، ولي مسايل جزئي معاد از درك و فهم عقل بشر عادي خارج است، ...

پاسخ سؤال در چند محور ارائه مي‌شود:اولاً: قبل از هر چيز بايد اشاره شود كه انسان مركب از روح و بدن است تنها به روح انسان گفته نمي‌شود چه اينكه تنها به بدن بدون روح نيز انسان گفته نمي‌شود بلكه به تعبير برخي از بزرگان انسان موجود چند طبقه است مثلاً يك طبقه آن بدن و جسم است و طبقه ...

در مورد بخش اول سؤال, روايات زيادي وجود دارد که به برخي از آنها اشاره مي شود:1- امام باقر(ع) فرمودند: مؤمن ممكن است به هر بلائي مبتلا شود و به هر نوع مرگ بميرد اما خودكشي نمي كند.[1]2- در صحيفه ابي ولاد از امام صادق(ع) نقل شده است:(مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ مُتَعَمداً فَهُوَ في نارِ جَهَنَّم خالِداً فيها) «كسي كه به ...

از مهمترين ويژگي هاي رواني و فطري انسان ميل به شناختن حقايق و اطّلاع از واقعيتهاست كه از آغاز كودكي در هر انساني ظاهر مي شود و تا پايان عمر ادامه دارد، همين فطرت حقيقت جويي كه گاهي بنام «حس كنجكاوي» ناميده مي شود مي تواند انسان را وادار كند تا دربارة مسائلي كه در چارچوب دين مطرح مي شود ...

در قرآن كريم بيش از ثلث آياتش با زندگي ابدي ارتباط دارد و به نحوي از انحاء دربارة عالم پس از مرگ و روز قيامت و كيفيّت حشر اموات و ميزان و حساب و ضبط اعمال و بهشت و جهنم و جاودانگي عالم آخرت و ساير مسائلي كه به عالم پس از مرگ مربوط مي شود بحث كرده است.[1]در يك ...

پرسش اصلي اين استکه : هدف از جاودانگي و خلود انسان در بهشت و يا دوزخ چيست؟قبل از پاسخ به اين پرسش ذكر دو نكته  لازم  است:1. در قيامت جمعي از انسانها به بهشت و جمعي ديگر به جهنم مي‌روند. كساني كه به بهشت رفته‌اند در آنجا جاودان‌اند. اما كساني که وارد دوزخ شده‌اند، اكثر آنان از عذاب الهي نجات ...

بايد توجه داشت كه زندگي دنيا و آخرت با وجود مشابهت ها،   تفاوتهاي بنياديني نيز با هم دارند و چنين نيست كه دقيقاً همين قوانين طبيعي كه بر جهان ما حاكم است  بر آن جهان نيز حاکم باشد براي نشان دادن تفاوتهائي كه بين اين دو نوع زندگي وجود دارد مثال دقيقي در دسترس نيست زيرا هر مثالي كه آورده ...

براي پاسخ به سؤال لازم است گفته شود كه آنچه در پرسش آمده و تفكري كه از آن ياد شده، در جاي خود درست است و حقيقت مسئله نيز همين است.[1] اما اين كه چرا و چگونه اين نوع تفكر باعث بي تفاوتي نسبت به شعائر اسلامي شده است و يا خواهد شد؟ بايد گفت منشأ اصلي اين بي تفاوتي ...

سؤال از دو قسمت تشكيل شده است: 1. كساني كه اقدام به تغيير آيات و روايات بنابر رأي خود مي‌كنند؛ 2. كساني كه مي‌گويند: «حتي يزيد هم به بهشت مي رود».مطلب اول: در كتب و منابع اسلامي، تحت عنوان «تفسير به رأي» مطالبي مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد كه افرادي براي توجيه اشتباهات خود و اطرافيانشان اقدام به تغيير ...

دسته اي از دستورات و حقايق در شرع مقدس وجود داردكه عقل به تنهايي از درك آنها عاجز است و علت و حكمت آن را بدون بيان از طرف شرع و دين نمي‌تواند بفهمد مثل اين كه چرا بايد نماز ظهر را چهار ركعت خواند و يا چرا روز عيد فطر روزه حرام است و موارد متعدد ديگر كه عقل ...

بايد گفت كه علت خيلي از احكام و افعال خدا بر ما پوشيده است و عقل در مي‎يابد كه نمي‎تواند به آن‎ها دست يابد و نيازمند به راهنما دارد. عقل ما تنها كليات را مي‎فهمد، مثلاً مي‎فهمد كه خدايي هست و شكر او واجب است و لازم است كه او حكيم باشد و همين كه عقل پي مي‎برد كه خداوند ...

پاسخ در چند محور ارائه مي شود:1. درباره فراز اول پرسش بايد گفت: اگر در يك مدرسه اي برخي دانش آموزان درس و مشق را به خوبي بخوانند و بنويسند، و برخي با بازي گوشي هاي خود نسبت به وظايف درسي خود بي اعتناي كنند و درس نخوانند و به تكاليف خود عمل ننمايند. و از سوي آموزگاران و مسئولين ...

قبل از پرداختن به پاسخ، نخست اين نكته قابل ياد آوري است كه چنانكه از بعضي آيات[1] و روايات استفاده مي شود بهشت داراي درجات و به تعبيري داراي درجات عرضي است[2] و جهنم داراي دركات رو به پائين مي باشد. قرآن مي فرمايد: «منافقين در پائين ترين و سخت ترين طبقات قرار دارند».[3] پس بهشت درجاتي دارد و دوزخ ...

بهشت و دوزخ در باطن و درون اين جهانند. ما اين آسمان و زمين و كرات مختلف را با چشم خود مي‎بينيم امّا عوالمي كه در درون اين جهان قرار دارند نمي‎بينيم و اگر ديد و درك ديگري داشتيم هم اكنون مي‎توانستيم آنها را ببينيم چنانچه در اين عالم موجودات بسياري هستند كه امواج آنها با چشم ما قابل درك ...

قرآن مجيد عوامل زيادي را براي دوزخي شدن انسان برشمرده که به مهمترين آنها اشاره مي‎شود.1. گناه: معصيت و گناه يكي از مهم‎ترين اسباب ورود به جهنم است. همه عوامل دخول جهنم تحت واژه گناه قرار مي‎گيرد ليكن قرآن تنها به اين عنوان بسنده نكرده بلكه اسباب ديگري را نيز تذكر داده است روزي كه گناه‎ كاران و مجرمان را ...