همه

خداوند متعال در آية 57 سورة احزاب مي فرمايد: « إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا »؛ آنها كه خدا و پيامبرشان را آزار مي دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور ساخته، و براي آنها عذاب خواركننده اي آماده كرده است.آزار خدا و پيامبر در آيه ...

تسبيح در لغت بمعني تنزيه و تقدس[1] است و مراد از تسبيح خداوند، توجّه هر شي‏ء به خداوند عزوجل و تقديس و تنزيه او از هر نقص و عيبي[2] مي‏باشد، و بعبارت ديگر منزه دانستن حق تعالي از نقائص مي‏باشد.براي تسبيح تقسيم بنديهائي ذكر شده كه بيان تمامي آنها از حوصله اين نوشتار خارج است، ولي ما به يكي از ...

در مكتب اسلام، جهان هستي و موجودات در آن و بخصوص انسان، به سوي مقصدي معلوم در حركت است و چنين نيست كه عالم هستي در مسيري نامشخص و مبهم و بي هيچ هدفي در حركت باشد بلكه آفريدگار جهان، آن را به سوي مقصدي و هدفي معين و روشن رهنمون ساخته است. اعتقاد به اصل هدفمندي عالم و عبث ...

در قرآن کريم حقايق هستي بيان شده است اما استفاده از اين ذخيره الهي فقط با سعي و تحقيق و مطالعه عميق امکان پذير مي باشد.در گستره بخش اول سؤال متأسفانه کم کار شده است اما پاسخ لازم براي اين سؤال وجود دارد.طبق فرمايش قرآن، آسمان ها و زمين در شش روز[1] خلق شده است، و با استفاده از آيات ...

گرچه قرآن كريم به صراحت بحث خلقت و جهان هستي و كيفيت و جزئيات آن را مطرح نكرده؛ ولي خداوند تبارک و تعالي دربارة منشأ آفرينش و مخلوقات عالم هستي مي‌فرمايد: «او كسي است كه آسمان‌ها و زمين را در شش روز (شش دوران) آفريد و عرش (قدرت) او بر آب قرار داشت (به خاطر اين آفريد) تا شما را ...

براي پاسخ به سؤال، ابتدا بايد بدانيم كه منظور از آفرينش جهان در شش روز در آيات قرآن كريم چيست؟ بحث از آفرينش، در هفت مورد از آيات قرآن مجيد آمده است، ولي در سه مورد، علاوه بر آسمان و زمين «ما بينهما» (آنچه در ميان زمين و آسمان قرار دارد) نيز بر آن اضافه شده است كه در حقيقت ...

تفسير كوتاهي از آية «خَلَقَ السَّمواتِ و الاَرضَ في سِتَّةِ ايّام»:آيات زيادي به همين تعبير در قرآن شريف آمده است. مراد از «ايّام» در آيات شريفه،‌ دوره‌ها و مرحله‌ها است. زيرا روز به معناي متعارف آن، پس از خلقت زمين قابل فرض است. از رسول اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ روايت شده است كه فرمود: «خداوند پنجاه ...

قرآن شريف به طور صريح به اين نكته اشاره دارد، مي فرمايد:«…وَ الْجِبالَ أَوْتاداً»[1]«(آيا) كوه ها را ميخ هاي زمين(قرار نداديم).»؟ در جاي ديگر مي فرمايد:«وَ إِلَي الْجِبالِ كَيْفَ نُصِبَتْ»يعني(آيا) به كوه ها (نظاره نمي كنيد) كه چگونه در جاي خود نصب گرديده (و آرامش زمين را حفظ كرده؟).[2] در سورة لقمان آمده:«(خداوند) آسمان ها را بدون ستوني كه آن ...

يكي از وجوه اعجاز، كه در قرآن به چشم مي خورد، اعجاز علمي آن است. تا قبل از نزول قرآن، دانشمندان نجوم پي به نيروي جاذبه و دافعه نبرده بودند. اما قرآن با نزول خود، پرده از اين مسئلة علمي برداشت. در دو آيه از قرآن به اين مطلب اشاره شده كه به آنها مي پردازيم.الف) سورة رعد آية 2. ...

مشرق از شرق (بر وزن قمر) و شرق، به معني طلوع آفتاب است و اصل آن به معني روشن شدن مي‏باشد؛ شرق اسم مكان و به معني محل طلوع مي‏باشد.مغرب از غرب به معني دور شدن است و مغرب محل غروب و دور شدن مي‏باشد. غروب آفتاب عبارت است از دور شدن و پنهان شدن آفتاب از نظرها.[1]در آيات قرآن ...

قبل از بيان پاسخ بايد گفت: قرآن يك كتاب علمي و تجربي صرف نيست تا مسائل علمي و تجربي صرف را از آن انتظار داشته باشيم، رسالت و هدف اصلي قرآن، هدايت، شفا و تربيت معنوي انسان به سوي خدا است. قرآن كتاب فيزيك، شيمي، كيهان شناسي و … نيست بلكه كتاب انسان‌سازي است.سؤالي كه در اين قسمت مطرح است ...

راغب اصفهاني در كتاب مفردات – كه مربوط به معاني واژگان قرآني است – مي‎گويد: «ضوء چيزي است كه از اجسام نوراني پراكنده مي‎شود.» و «نور پرتو و اشعه‎اي پراكنده شده است كه بر كار ديدن كمك مي‎كند.» سپس در بيان تفاوت آن دو مي‎گويد «اختصاص دادن خورشيد به ضياء و اختصاص دادن ماه به نور[1] به خاطر آن است ...

آب در قرآن و روايات از اهميت بسيار زيادي برخوردار است، تا جايي كه قرآن كريم مي فرمايد: «.. و جعلنا من الماء كل شيءٍ‌حيٍّ»[1] يعني ما هر چيز زنده اي را از آب قرار داديم. و همين اهميت باعث شده تا خداوند منان 63 مرتبه كلمه ماء (آب) را در قرآن كريم تكرار كند.[2] اكثر آنها در مورد آب ...

در واقع سؤال از سه بخش تشكيل شده است و براي روشن شدن بحث، به صورت جدا بدان پرداخته مي‌شود.1 . جادو در قرآن كريم، روايات و احكام اسلامي:جادو در لغت به معناي افسون كننده، افسونگر، سحر، ساحري، دل ‌فريب محيل، مكّار، شعبده و تردستي نيز‌ آمده است.[1]در تعريف سحر نيز گفته‌اند: سحر نوعي اعمال خارق العاده است كه آثاري ...

خداوند متعال در ابتداء اين سوره، به سماء و طارق قسم مي خورد، اين نشانگر اهميت آنهاست. معناي سماء، آسمان است و اما معني طارق چيست؟ و مراد خداوند در اين سوره چيست؟طارق از ماده «طرق» به معناي كوبيدن است و راه را از اين جهت طريق مي گويند كه با پاي رهروان كوبيده مي شود و كسي كه شب ...

مقدمه: قرآن معجزة ماندگار و جاودان پيامبر- صلي الله عليه و سلم- مي‌باشد كه از جهات بسيار داراي اعجاز مي‌باشد، در الفاظ و محتوا، در «حاميّت» آميخته با وسعت و عمق و «معني»، در پيشگوييها و در اخبار غيبي و معجزات علمي همچون انسان و زوجيّت در جهان گياهان،[1] و اعجاز در زمينة آفرينش انسان،[2] عمل كربن‌گيري درختان سبز،[3] اشاره ...

در جواب بخش الف بايد گفت: هيچ دليلي نداريم كه آن مورچه از نوع همين مورچگان بوده يا نبوده است. علاوه بر اين كه كار حضرت سليمان به عنوان كار فوق‌العاده و معجزه‌ مطرح بوده است، همچنين آشنايي با زبان پرندگان را خداوند به حضرت سليمان ياد داد، شايد هم بتوان گفت: آن مورچگان از همين نوع مورچگان بوده اند. ...

از برخي آيات قرآن كريم، مي‌توان فهميد كه در كرات ديگر، آثار حيات وجود دارند و در آنجا موجودات زندگي مي‌كنند؛ از جمله، خداوند متعال مي‌فرمايد: « وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَمَا بَثَّ فِيهِمَا مِنْ دَابَّةٍ وَهُوَ عَلَى جَمْعِهِمْ إِذَا يَشَاءُ قَدِيرٌ »[1] و از نشانه‌هاي «قدرت» اوست، آفرينش آسمان‌ها و زمين و آن چه از «انواع» جنبنده ها ...

ابتدا خلاصه اي از داستان دو فرشته به نام هاي هاروت و ماروت كه در سوره ي بقره از آنها ياد شده اين گونه بيان شده است: هنگامي كه بازار سحر و جادو در سرزمين بابل به اوج خود رسيد و جادوگران نابكار از اين رهگذر به آزار و اذيّت مردم آن سامان دست اندازي مي كردند، گوئي مردم چشم ...

قبل از پرداختن به بحث، مفهوم و منظور سوال را از سه ديدگاه مورد بررسي قرار مي‎دهيم. اولاً: ؟آيا منظور از پرسش همان خلقت حيوان در قرآن، است يا منظور تكامل انواع و كشف اين که همه حيوانات به يك سلول واحد ختم مي شود؟ ثانياً: آيا منظور ريشة خلقت هر كدام است يعني هر كدام از يك يا دو، ...

الفاظ كه براي بيان مشخصات زندگي محدود وضع شده نمي‌تواند به درستي بيان‌گر امور معنوي و عظمت خداوند باشد،‌ به همين دليل قرآن كريم با استفاده از معاني برخي الفاظ، عظمت خداوندي را ترسيم مي‌كند.از جمله الفاظي كه مورد بحث قرار گرفته، كلمة عرش است كه در لغت به چيزي كه سر آن پوشيده است يا «تخت پاية بلند» اطلاق ...

خداي متعال در قرآن، موضوع ستارگان را چندين مرتبه آورده است، از جمله مي‎فرمايد: «وَ السَّماءِ وَ الطَّارِقِ. وَ ما أَدْراكَ مَا الطَّارِقُ. النَّجْمُ الثَّاقِبُ» «سوگند به آسمان و كوبندة شب، و تو نميداني كوبندة شب چيست؟ همان ستارة درخشان و شكافندة تاريكي‎ها».[1] واژه‎شناسي: «نجم» به معني طلوع و بروز. ستارة‌ درخشان و روشن است. و ستاره را از آن ...

خداي متعال در قرآن، موضوع ستارگان را چندين مرتبه آورده است، از جمله مي‎فرمايد: «وَ السَّماءِ وَ الطَّارِقِ. وَ ما أَدْراكَ مَا الطَّارِقُ. النَّجْمُ الثَّاقِبُ» «سوگند به آسمان و كوبندة شب، و تو نميداني كوبندة شب چيست؟ همان ستارة درخشان و شكافندة تاريكي‎ها».[1] واژه‎شناسي: «نجم» به معني طلوع و بروز. ستارة‌ درخشان و روشن است. و ستاره را از آن ...

جهت روشن شدن بحث، لازم است ابتدا به نكاتي اشاره شود.1. معناي لغوي بكي: بكت كه از مادّة بكاء (با مد يا بدوم مد) گرفته شده، به معناي جاري شدن اشك و بخار حزن و اندوه، و يا به معناي غالب بودن اندوه و غم است، هرچند در آن اشك جاري نشود.[1]2. حيات و شعور موجودات: از آيات قرآن از ...

در قرآن كريم، هفت مورد به صراحت و دو مورد به كنايه[1] سخن از آسمان‎هاي هفت‎گانه و در يك مورد نيز ظاهراً سخن از زمين‎هاي هفت‎گانه[2] آمده است.«اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ»[3] «خداوند همان كسي است كه هفت آسمان را آفريد، و از زمين نيز همانند آنها را، فرمان او پيوسته در ميان ...

در قرآن كريم، هفت مورد به صراحت و دو مورد به كنايه[1] سخن از آسمان‎هاي هفت‎گانه و در يك مورد نيز ظاهراً سخن از زمين‎هاي هفت‎گانه[2] آمده است.«اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ»[3] «خداوند همان كسي است كه هفت آسمان را آفريد، و از زمين نيز همانند آنها را، فرمان او پيوسته در ميان ...

مفهوم جن:كلمه‌ي «جن» در اصل به معني چيزي است كه از حسّ انسان پوشيده باشد. به عنوان مثال گفته مي شود: «جنه الليل» يا «فلما جنّ عليه الليل» يعني هنگامي كه پرده‌ي سياهي شب، او را پوشاند. به همين جهت «مجنون» به كسي كه عقلش پوشيده و «جنين» به طفلي كه در رحم مادر پوشانده شده و «جنّت» به باغي ...

«جن» در عرف قرآن موجودي باشعور و با اراده است كه به اقتضاي طبيعتش از حواس بشر پوشيده است و مانند انسان، مكلّف و مبعوث در آخرت و مطيع و عاصي و مؤمن و مشرك و… مي باشد. چنان كه خداوند متعال از قول گروهي از جنيان مي‌فرمايد: «و انّا منّا المسلمون و منّا القاسطون فمن اسلم فاولئك تحرّوا رشداً»؛[1] ...

«جن» در عرف قرآن موجودي باشعور و با اراده است كه به اقتضاي طبيعتش از حواس بشر پوشيده است و مانند انسان، مكلّف و مبعوث در آخرت و مطيع و عاصي و مؤمن و مشرك و… مي باشد. چنان كه خداوند متعال از قول گروهي از جنيان مي‌فرمايد: «و انّا منّا المسلمون و منّا القاسطون فمن اسلم فاولئك تحرّوا رشداً»؛[1] ...

قبل از پرداختن به پاسخ، بايد توجه داشت كه سؤال ها مربوط به عالم ماده نمي باشد بلكه مربوط به موجوداتي (فرشتگان) مي باشد كه در عالم ماوراي ماده (غيب) قرار دارند; بنابراين، بايد از كساني پاسخ را شنيد كه از غيب و ماوراي ماده خبر دارند; به همين دليل، پاسخ هايي را كه ارائه مي شود مستند به كلام ...

در اين بخش از بحث به نكات تفسيري برخي از آيات مربوط به سوال اشاره مي شود.تا هدف از خلقت فرشتگان و انسان‌ها و پيامبران روشن ‌گردد و به دنبال آن ميزان و وسعت آگاهي آنها از اسرار و آفرينش الهي مشخص شود.قرآن مجيد مي‌فرمايند: «ما به تو وحي فرستاديم همان‌گونه كه به نوح و پيامبران بعد از او وحي ...

قبل از پاسخ به سوال لازم است آيه و ترجمه آن مطرح گردد خداوند در سوره بقرة آية 33 مي فرمايد:«قالَ يا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمائِهِمْ قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ»فرمود: «اي آدم! آنها را از(اسامي و اسرار) اين موجودات آگاه كن! هنگامي كه ...

از امام باقر ـ عليه السلام ـ نقل شده: قسم به خدا در آسمان 70 صفت از ملائكه وجود دارد كه اگر تمام اهل زمين بخواهند تنها يك صفت از آنها را بشمارند، قادر بر شمردن آنها نيستند.[1]در قرآن و روايات بعضي از نامها و يا اوصاف ملائكه بدون ذكر نام آورده شده است به طوري كه در قرآن فقط ...

ابتدا كلام محققين را درباره روح‌القدس مي‌آوريم و سپس نظر صحيح و نهايي را بيان مي‌كنيم.مرحوم طبرسي در تفسير مجمع البيان ذيل آيه 87 سوره بقره «وايدناه بروح القدس» مي‌نويسد: مراد از روح القدس جبرئيل ـ عليه‌السّلام ـ است (كه نظر قتاده و سدي و ضحاك و ربيع نيز همين است) و ابن زيد مي‌گويد مراد از روح القدس، انجيل ...

با دقت در آياتي مانند: «و ان عليكم لحافظين، كراماً كاتبين، يعلمون ما تفعلون»؛[1] بدون شك به دست مي آيد که: نگاهباناني بر شما گمارده شده است، نگاهباني كه در نزد پروردگار مقرب و محترمند و پيوسته اعمال شما را مي‌نويسند و از آن چه شما انجام مي‌دهيد، آگاهند و همه را به خوبي مي‌دانند. و آيه: «ما يلفظ من ...

با دقت در آياتي مانند: «و ان عليكم لحافظين، كراماً كاتبين، يعلمون ما تفعلون»؛[1] بدون شك به دست مي آيد که: نگاهباناني بر شما گمارده شده است، نگاهباني كه در نزد پروردگار مقرب و محترمند و پيوسته اعمال شما را مي‌نويسند و از آن چه شما انجام مي‌دهيد، آگاهند و همه را به خوبي مي‌دانند. و آيه: «ما يلفظ من ...

نام ميكائيل در قرآن تنها در يك سوره و به صورت «ميكال» آمده است.مي فرمايد: «مَنْ كانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْرِيلَ وَ مِيكالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكافِرِينَ»[1]كسي كه دشمن خدا و فرشتگان و فرستادگان او و جبرئيل و ميكائيل (ميكال) باشد (كافر است و) خداوند دشمن كافران است.راجع به جايگاه ميكائيل در قرآن فقط همين آيه ...

 يكي از موجوداتي كه از ديده‏ها پنهان است، اما داراي وجود خارجي است؛ شيطان مي‏باشد.واژه‌ي «شيطان»، از ماده «شطن» يا «يشطن» به معناي خبيث و پست و دور شدن، آمده است و به هر موجودي سركش و متمرد اطلاق مي‏شود. اعم از، انسان، جن و يا جنبندگان ديگر. پس شيطان اسم عام(اسم جنس) است اما “ابليس[1] اسم خاص (علم) است ...

 يكي از موجوداتي كه از ديده‏ها پنهان است، اما داراي وجود خارجي است؛ شيطان مي‏باشد.واژه‌ي «شيطان»، از ماده «شطن» يا «يشطن» به معناي خبيث و پست و دور شدن، آمده است و به هر موجودي سركش و متمرد اطلاق مي‏شود. اعم از، انسان، جن و يا جنبندگان ديگر. پس شيطان اسم عام(اسم جنس) است اما “ابليس[1] اسم خاص (علم) است ...

خداوند در سورة «ص» آية «83-71» قصة ابليس و تمرد او از اوامر خداوند و مهلت خواستن او را بيان مي كند: و از زبان ابليس مي گويد: « قالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ قالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ إِلى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ» شيطان گفت: پروردگارا! مرا تا روزي كه انسان ها برانگيخته مي شوند مهلت ده، فرمود: تو از ...

مقدمه: با نگاهي، به آيات مربوط به سجدة فرشتگان بر حضرت آدم- عليه السلام- و استثناء ابليس از جمع فرشتگان اين تصور به وجود مي‌آيد كه ابليس از فرشتگان بوده است از سوي ديگر عصيان و سركشي ابليس اين اشكال را به وجود مي‌آورد كه چگونه ممكن است از يك فرشته گناهان كبيره سربزند؟! با توجّه به ايات و روايات ...

در سورة اعراف، با تعبيرات مختلف به مسئله آفرينش انسان از خاك و سجود فرشتگان و سركشي شيطان و موضع گيري او در برابر انسان و … بيان شده است.خداوند خطاب به انسان ها مي فرمايد: «ما شما را آفريديم و سپس صورت بندي كرديم، بعد از آن به فرشتگان فرمان داديم، براي آدم، جدّ نخستين شما سجده كنند.[1] همگي ...

براي مستند كردن سؤال و روشن شدن جواب آن، بيان چند نكته ي به هم پيوسته لازم و ضروري است. 1. بيان آياتي روشن در راستاي سؤال: در برخي از آيات، به طور صريح و روشن به اين نكته اشاره شده و آمده است:«ما در آسمان برج هايي قرار داديم؛ و آن را براي بينندگان آراستيم. و آن را از ...

از نظر اسلام داوري دربارة بلاها و مصيبت‌ها و اين كه اين نوع پديده (زلزله) جز ضرر، زيان، تباهي و خرابي سود ديگري ندارد، بستگي به اين دارد كه وضع عمومي جهان با تمام ابعاد آن براي ما روشن باشد، سپس داوري كنيم كه آيا اين پديده جز بدي و ضرر نتيجه ديگري ندارد؟ واضح است كه چنين احاطه‌اي بر ...

بحث در آيه ياد شده درباره مكافات عمل، يا به عبارت ديگر نتيجه خوب و بد كار انسان را بيان مي‌كند و خطاب در اين آيه اجتماعي و متوجه به جامعه است. مراد از مصيبت در اين آيه مصائب عمومي و همگاني از قبيل قحطي، گراني، وبا، زلزله و … است.[1] به طور كلي يكي از سنت‌ها و قوانين قطعي ...

در پاسخ اين سؤال توجه به دو نكته ضروري است:1 ـ اين كه تصور مي شود ملت هاي فاقد ايمان و پرهيزگاري غرق در ناز و نعمتند، اشتباهي است كه از اشتباه ديگري سرچشمه مي گيرد و آن ثروت را دليل بر خوشبختي دانستن است.بسياري از مردم فكر مي كنند كه هر ملتي صنايعش پيشرفته تر و ثروتش بيشتر باشد، ...

مسأله مسخ در برخي از آيات قرآن کريم مطرح شده است؛ مانند: «فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ قُلْنا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خاسِئِينَ؛[1] آن گاه كه سركشي و تكبر كرده و آنچه ممنوع بود مرتكب شدند، و گفتيم بوزينه شويد كه از رحمت خدا دور باشيد.» در سوره اعراف جريان مخالفت بني‌اسرائيل از حكم الهي را بيان مي‌كند و بعد ...

قبل از پرداختن به جواب،‌لازم است مقدمه‌اي كوتاه بيان شود: انسان بنابر بعضي نظريات از ريشه­ي «نَسِيَ» به معني نسيان و فراموشكار مي‌باشد.[1]از طرفي انسان داراي دو بعد روح و جسم، است. در عين حال كه مي‌تواند روح خود را كامل كند و به كمال برساند، همچنين مي‌تواند خود را از انسانيت ساقط كند،  حتي از حيوانات هم پست‌تر شود. ...

خداوند در سورة بلد آيه ي 4 مي فرمايد:«لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ؛ كه ما انسان را در رنج آفريديم»(و زندگي او مملو از رنج ها است)«كبد» بر وزن«فَرَس» به معناي«سختي» و بر وزن«كَتْف» به معناي جگر و درد جگر سياه است. همچنين«كُباد» به معني درد جگر است. و بيش از يكبار در قرآن نيامده است.«كبد السماء» که در وسط ...

روح يا عقل و يا نفس ناطقة انسان كه همان حقيقت انساني مي باشد، موجودي مجرّد از ماده بوده است بنابراين، كجايي (به معناي داراي مكان) نيست، چون مكان از ويژگي ماده مي باشد.[1] روح انسان هنگام مردن نزد خداوند تبارك و تعالي مي رود. در آية 42 از سورة زمر آمده: «الله يتوفي الانفس حين موتها و التي لم ...