همه

نقد و بررسی کتاب «قرآن کریم: ترجمه، توضیحات و واژه نامه» نقد و بررسی ترجمه ی قرآن بهاء الدین خرمشاهی لزوم آشنایی هرچه بیشتر مسلمانان نسبت به جایگاه و مقام والا و مفاهیم آیات قرآن بر کسی پوشیده نیست. با توجه به اینکه این کتاب عظیم الشأن طبق بیان خود در شناخت مفاهیم بلند و معارف متعالیش به مبیّن الهی ...

شخصیت شناسی علامه سیدمحمدقلی موسوی لکهنوی حدود دو قرن است که نام و یاد علامه کبیر سید محمدقلی موسوی و فرزندان، نوادگان، خاندان و نیاکانش در بلاد هند و دیگر کشورهای اسلامی، آوازه افکنده و بیت اصیل و شریف او، از بیوت پرافتخار شیعه در عالم اسلام است. شخصیت شناسی علامه سیدمحمدقلی موسوی لکهنوی   نویسنده: ناصرالدین انصاری قمی   ...

دلائل الصدق از آیة الله محمد حسن مظفر سالها پس از آن که علامه حلی (726ق) نهج الحق را در باب امامت نوشت، فضل بن روزبهان در ردّ آن، کتابی با عنوان ابطال نهج الباطل نگاشت و در کتاب خود ساحت مناظره را به جدل آمیخت و با الفاظی زشت و دلایلی باطل نهج دلائل الصدق از آیة الله محمد ...

مذهب ارجاء و ظهور فرقه مرجئه (2) مرجئه در اثر این اختلافات مانند سایر فرقه ها به تدریج و مرور زمان به طوایف و گروه های مختلف متفرق شدند که نام و نشان و آراء و عقایدشان در کتب تواریخ و فرق و مقالات ثبت و ضبط شده است. شهرستانی مرجئه را نخست به مذهب ارجاء و ظهور فرقه مرجئه ...

مذهب ارجاء و ظهور فرقه مرحبه (1) ارجاء در لغت به دو معنی آمده است:الف:امیدوار کردن؛ رجا، یرجو، رجاء و رَجْوا، ضدِّ یَئس، بنابراین همزه آخر منقلب از حرف علّه است ب:پس افکندن و کار را به تأخیر انداختن؛ أرجاء الأمرَ ای أخّره. در قرآن مجید آمده است:«أرجه و مذهب ارجاء و ظهور فرقه مرحبه (1)   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری ...

واصل بن عطاء، بنیان گذار کلام اعتدال (2) در گذشته اشاره شد که واصل، اصل در علم کلام، رأس اعتزال و بنیان گذار کلام معتزله و رییس اول آنهاست. بنابراین، در واقع و به معنایی وسیع باید تمام معتزله را پیروان وی به شمار آورد ولی در کتب فرق و ملل و نحل تنها عده ای واصل بن عطاء، بنیان ...

واصل بن عطاء، بنیان گذار کلام اعتزال (1) واصل در سال 80 هجری(699 یا 700 م)در مدینه طیّبه متولد شد؛ به اتفاق آراء، او برده به دنیا آمد. برخی او را برده ی بنی ضَبه(سوسمار)، و برخی دیگر برده ی بنی مخزوم و برخی برده ی بنی هاشم، (13) غلام محمد حنفیه معرفی واصل بن عطاء، بنیان گذار کلام اعتزال ...

ابوالهذیل علاف فیلسوف معتزله (2) آراء و عقاید ابوالهذیل را می توان تحت عناوین ذیل قرار داد:معارف خدا:ذات و صفات او، ارتباط خدا با عالم، انسان:مسئولیت اخلاقی و دینی انسان، افعال مباشر، مخترَع و متولّد ابوالهذیل علاف فیلسوف معتزله (2)   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری   عناوین بحث آراء و عقاید ابوالهذیل را می توان تحت عناوین ذیل قرار داد:معارف خدا:ذات ...

ابوالهذیل علاف فیلسوف معتزله (1) او در آغاز خلافت عباسیان در سال 131 هـ، یا 134 هـ(7) و یا 135 هـ(8) در شهر بصره به دنیا آمده و بزرگ شده و پرورش یافته و دانش آموخته، و تا سال 204 هـ، در آنجا بوده است. اما در همین سال، در عصر خلافت مأمون، ابوالهذیل علاف فیلسوف معتزله (1)   نویسنده:دکتر ...

نظّام؛ متکلم متأدّب معتزلی نخستین فیلسوف مسلمان (2) به عنوان مقدمه خاطرنشان می شود که اکثر دانشوران و متفلسفان مسلمان در قرون گذشته -که تخصص معمول نبوده -در مسایل متنوع علمی و فرهنگی اعم از نقلی و عقلی می اندیشیدند و اظهارنظر کردند، و به اصطلاح «متفنّن» و یا نظّام؛ متکلم متأدّب معتزلی نخستین فیلسوف مسلمان (2)   نویسنده:دکتر محسن ...

نظّام؛ متّکلم متأدّب معتزلی نخستین فیلسوف مسلمان (1) ابواسحاق ابراهیم بن سیّار بلخی بصری، مشهور به نظّام یکی از مشایخ و استادان نامدار فرقه معتزله است که در میان مسلمانان بیش از دیگران به تفکرات و تأمّلات فلسفی پرداخته؛ در مسایل فلسفه اندیشیده و با متفلسفان زمانش به مجادله نظّام؛ متّکلم متأدّب معتزلی نخستین فیلسوف مسلمان (1)   نویسنده:دکتر محسن ...

نظّام متکلّم متفلسف نخستین فیلسوف مسلمان (2) مداخله یعنی حیز یکی از دو جسم حیز دیگری و یا یکی از دو شیئی در دیگری باشد به طوری که هر دو در زمان واحد در مکانی واحد قرار گیرند. نظّام برخلاف ضراربن عمرو معاصر واصل بن عطا و عدّه ای دیگر (1) قایل به مداخله نظّام متکلّم متفلسف نخستین فیلسوف مسلمان ...

نظّام متکلّم متفلسف نخستین فیلسوف مسلمان (1) من در مقاله «نظّام متکلّم متأدّب» به نگارش احوال و آثار و بعد کلامی و دینی نظّام پرداختم.(1) موضوع این مقاله، عقاید و افکار فلسفی اوست. پیش از طرح و بررسی آن، مقدمتاً به ذهن فلسفی و آشنایی او با کتب فلسفی و عقاید نظّام متکلّم متفلسف نخستین فیلسوف مسلمان (1)   نویسنده:دکتر ...

آرای کلامی جاحظ جاحظ علاوه بر آنکه در ادبیات عربی در سطحی بسیار عالی و نثرنویس کم نظیر و بلکه بی نظیر زبان تازی بوده است، متکلّمی بزرگ و سرشناس نیز به شمار می آید. او در مسایل کلامی به مطالعه و بررسی پرداخته و علاوه بر تألیفاتی آرای کلامی جاحظ   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری   جاحظ علاوه بر آنکه ...

ابوالحسن اشعری موسس کلام اشعری (2) سبکی اشعری را صاحب فراست و نظر و از سادات اهل تصوف و اعتبار قلوب شناسانده، شاگرد صوفی بزرگ سید الطایفه ابوالقاسم جنید بن محمد(و:298 هـ) معرفی کرده و مدعی شده که او همراه و هم رأی صوفیان نامی دارالاسلام، ابوالحسن اشعری موسس کلام اشعری (2)   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری     تصوّف و ...

ابوالحسن اشعری مؤسّس کلام اشعری (1) جمهور مؤلفان نسب اشعری را به صورت مزبور ثبت کرده، بدین ترتیب وی را از نسل ابوموسی اشعری(عبدالله بن قیس، و:42 یا 52 هـ) صحابی شناسانده، و کوشیده اند به واسطه ی این انتساب برای وی فضیلت و شرافتی قایل شوند. ابوالحسن اشعری مؤسّس کلام اشعری (1)   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری   ابوالحسن علی ...

ابوالحسن اشعری مؤسّس کلام اشعری (3) آیا او پیرو محض اصحاب الحدیث است؟ یا، همچنان که ابن خلدون نوشته، در حدّ میانه ی معتزله و اصحاب الحدیث ایستاده است؟(1) یا او را نظام فکری و کلامی مستقلی است، که در اثر ممارست با کتب و مشایخ معتزله- که گفته شد ابوالحسن اشعری مؤسّس کلام اشعری (3)   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری ...

پیدایش علم کلام و منزلت آن در میان علوم (2) فارابی وجوه و طرقی را که به وسیله ی آنها از ادیان حمایت می شود به دقّت مورد توجه قرار می دهد و در این مقام بدون اظهارنظر، متکلّمین را به ترتیب ذیل به پنج طایفه تقسیم می کند و درباره ی هر یک مطالب آموزنده ای می آورد که ...

پیدایش علم کلام و منزلت آن در میان علوم (1) کلام یکی از علوم اسلامی است که برای درک و فهم عقاید دین اسلام و دفاع از آن پدید آمده است و مشتغلان به آن را متکلّم نامیده اند. درباره ی علل و زمان پیدایش، وجه تسمیه، تعریف، موضوع، غایت، مبادی، مسایل، روش، حرمت پیدایش علم کلام و منزلت آن ...

کلام سنّی و منازعات الهیّاتی مبحث کلام گسترده است و موضوعات متعددی را در برمی گیرد. از این روی، واکنش اهل سنّت به کلام پیچیده و متنوع است برای متمرکز شدن بحث در کانون واکنش سنّیان، روش و اهداف آن، ما باید سخن خود را در کانون برخی از کلام سنّی و منازعات الهیّاتی   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری   مبحث ...

جبر و اختیار از مسایل مهم در علم کلام و فلسفه درباره ی افعال انسان. لغت جبر از اضداد، یعنی دارای معانی مقابل، است و به معانی مختلف به کار می رود، از جمله به معنای شکسته بستن، التیام یافتن استخوان شکسته، نیکو حال گردانیدن یا نیکو جبر و اختیار   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری   از مسایل مهم در علم ...

قدریان نخستین (2) در اخبار و اسانید امامیّه، قدریه هم به جبّریه اطلاق شده و هم به تفویضیّه و به هر دو اطلاق مورد مذمّت قرار گرفته است. در حدیثی که به حدیث اصبغ بن نُباته تابعی معروف شده و او از امیرمومنان علی علیه السلام نقل کرده، قدریّه بر قدریان نخستین (2)   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری   قدریه از ...

قدریان نخستین (1) مسئله ی قدر پیش از اسلام در میان قوم عرب مورد بحث بوده است. قول به قدر، که عقیده ی به نوعی جبر است، در میان طوایفی از این قوم رواج داشته است آنها مرتکب فواحش و اعمال زشت می شدند و در مقام اعتذار آن اعمال را به قدریان نخستین (1)   نویسنده:دکتر محسن جهانگیری   ...

نگاهی کوتاه به زندگی امام سجّاد علیه‌السلام آن بزرگوار هر شبانه روز هزار رکعت نماز می خواند و پس از هر دو رکعت، به گونه ای که از ایشان و پدرانش (علیهم السلام) نقل شده، به درگاه خداوند دعا می کرد. آن گاه هم چون فردی ناراحت صحیفه را کنار می گذاشت و می فرمود: نگاهی کوتاه به زندگی امام ...

نگاهی کوتاه به زندگی امیرمؤمنان علی علیه السلام از آثار اعتقادی ارزشمند شیعه، کتاب منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة است که علامه حلی (رحمه الله) آن را به رشته تحریر درآورده اند. نگاهی کوتاه به زندگی امیرمؤمنان علی علیه السلام   نویسنده: آیت الله سیدعلی حسینی میلانی   بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله ربّ العالمین، والصّلاة و السلام علی محمّد ...

نگاهی کوتاه به زندگی امام باقر علیه‌السلام فرزند امام سجاد(علیه السلام)، امام باقر(علیه السلام) نیز عابدترین و زاهدترین مردم بود. سجده ها، پیشانی آن بزرگوار را شکافته بود. حضرتش عالم ترین زمانه خویش بود و رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) ایشان را باقر لقب نگاهی کوتاه به زندگی امام باقر علیه‌السلام   نویسنده:‌آیت الله سیدعلی حسینی میلانی ...

نگاهی کوتاه به زندگی امام کاظم علیه‌السلام فرزند امام صادق (علیه السلام)، امام موسی کاظم (علیه السلام) نیز «عبدصالح؛ بنده شایسته خدا» خوانده می شد. او عابدترین مردم زمانه خویش بود؛ شب ها به عبادت می نشست و روزها روزه می گرفت. نگاهی کوتاه به زندگی امام کاظم علیه‌السلام   نویسنده: آیت الله سیدعلی حسینی میلانی   از آثار اعتقادی ...

نگاهی کوتاه به زندگی امام صادق (علیه السلام) فرزند امام باقر(علیه السلام)، امام صادق(علیه السلام) نیز برترین زمانه خویش و عابدترین مردم بود. سیره نویسان می گویند: ایشان به عبادت مشغول و از ریاست روی گردان بود. نگاهی کوتاه به زندگی امام صادق (علیه السلام)   نویسنده: آیت الله سیدعلی حسینی میلانی   بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله ربّ العالمین، ...

زیبایی در عظمت است! بررسی حدیث 690 کتاب نهج‌الفصاحه از مجموعه کلام نورانی نبیّ مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله: “إنّ اللَّه تعالى جمیل یحبّ الجمال؛ سخیّ یحبّ السّخاء؛ نظیف یحبّ النّظافة” همراه با بررسی جامع و ریشه‌ای لغت جمیل. زیبایی در عظمت است!   نویسنده: مسعود رضانژاد فهادانمنبع فارسی: راسخون   بررسی حدیث 690 کتاب ...

قیام عاشورا زمینه ساز عدالت و پیشرفت حمد و ستایش، مخصوص خداوند عادل دانا و خالق جهانیان است و درود او بر محمد و خاندان پاک و مقدسش، خاندانی که در راه اقامه قسط و عدل، اجرای قوانین اسلامی و برافراشته شدن پرچم اسلام از هیچ کوششی دریغ نکردند. قیام عاشورا زمینه ساز عدالت و پیشرفت   نویسنده: علی عابدیانمنبع ...

مردُم‌داری، معیاری برای اصلح بودن گرچه انسان صالح، امتیازات بزرگی همچون اعتقاد راسخ به خدا و التزام به فرستادگان او و تقیّد به واجبات و محرمات الهی را دارا می‌باشد اما تصدی‌گری امور مردم، بار سنگینی است که علاوه بر موارد ذکر شده، ویژه‌گی‌های دیگری از مردُم‌داری، معیاری برای اصلح بودن   نویسنده: مسعود رضانژاد فهادانمنبع فارسی: راسخون   بسم ...

بررسی تأثیر هوس و گُناه بر روی عشق خداوند متعال، دنیا را دار اسباب قرار داده و اداره‌یِ بخش مهمی از آن را در قالب نظام «عِلّی و معلولی» تنظیم و تدوین نموده است از طرف دیگر به انسان‌ها اراده داد تا با کمک آن و با استعانت از این نظام عِلّی و معلولی بتوانند اراده بررسی تأثیر هوس و ...

کدام اسلام؟! یکی از آداب تجهیز و تدفین، شهادت به نیکوکاری میّت است در این نوشتار به بررسی و شرح حدیثی پرداختیم که مطلق شهادت چهار نفر، اعم از عادل یا فاسق را سبب ورود میّت، به بهشت معرفی نموده است. این مطلب به حَسَبِ ظاهر کدام اسلام؟!   نویسنده: مسعود رضانِژاد فهادانمنبع فارسی: راسخون   شرح حدیث: أیُّما مُسْلِمٍ ...

درباره عصمت انبیاء این که فلسفه وجود عصمت در انبیا چیست، و چرا باید پیامبران و رسولان الهی معصوم باشند مطلبی است که در ابتدای امر روشن است. چون انبیا انسانها را به پاکی و پاکیزگی فراخوانده اند پس اگر منادیان این تکلیف سنگین و بزرگ، درباره عصمت انبیاء   نویسنده: آیت الله محمدهادی معرفت(ره)   فلسفه عصمت انبیاء این ...

پاسخ به پنج پرسش درباره عصمت انبیاء در زمینه علّت رسیدن انبیا به مقام نبوّت آیه های زیادی هست که غالباً منحصر شده در تلاش خود آنان، و خود سبب آن شدند که خداوند بدانها اعتماد کند و به این مقام منیع مفتخر گشتند. پاسخ به پنج پرسش درباره عصمت انبیاء   نویسنده: آیت الله محمدهادی معرفت (ره)   1-علت ...

هدایت در قرآن هدایت شامل آن دسته از مردمی می شود که مراحل سه گانه فطرت، عقل و هدایت تشریعی را پشت سر گذارده و به سلامت رسته باشند. آنان که این مراحل را گذرانده اند به فراخنای هدایت می رسند و مشمول عنایت حق تعالی واقع می شوند. هدایت در قرآن   نویسنده: آیت الله محمدهادی معرفت(ره)   هدایت ...

عصمت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) قبل از بعثت پیامبر اسلام، پیش از آن که مبعوث گردد، بر راه حق بود و هیچگاه پاکی ذاتی خود را به زخارف و ظواهر فریبنده ی دنیا نیالود. همیشه بر حق بود و پیروی از حق می نمود، و هرگز دچار گمراهی هایی که قومش دچار آن بودند نشد، راه ...

دلایل لزوم عصمت در انبیاء بینش درونی که بر اثر مجاهدت در راه هدایت و گذراندن مراحل سخت امتحان، در مؤمن بروز می کند، عامل بازدارنده ای در مقابل عصمت می باشد. اعتقاد مذکور از طرف کسانی ابراز می گردد که قائلند پیامبر باید معصوم باشد و اینان دلایل لزوم عصمت در انبیاء   نویسنده: آیت الله محمدهادی معرفت(ره)   ...

سهو النبی از نگاه آیات، روایات و اندیشمندان شبهه ای که در این آیه شده این است که: اگر پیامبر فراموش نمی کرد این توصیه چه مفهومی داشت؟ پس معلوم می شود پیامبر گاه دچار فراموشی می شد و برای رفع فراموشی نیازمند به عنایت و یاد خدا بود، تا آنچه فراموش می شد به سهو النبی از نگاه آیات، ...

افسانه های ساختگی درباره ی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) (1) از موضوعاتی که جا دارد هوشیارتر و بیدارتر با آنها روبه رو شویم ماجراهای ساختگی و بی اساس منسوب به رسول حق (صلی الله علیه و آله) است. افسانه های ساختگی درباره ی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) (1)   نویسنده: آیت الله محمدهادی معرفت(ره) ...

گناه پیامبر اسلام در قرآن در قرآن کریم آیاتی هست که ممکن است کسانی از آن آیات این گونه نتیجه بگیرند که پیغمبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) (العیاذ بالله) مرتکب گناه شده است. به این جهت ما آنها را مورد جستجو و تحقیق قرار می دهیم. گناه پیامبر اسلام در قرآن   نویسنده: آیت الله محمدهادی معرفت(ره) ...

افسانه های ساختگی درباره ی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) (2) عبوس و ترش رو گشت از این که آن مرد نابینا حضورش آمد. و تو چه می دانی! ممکن است او مردی پارسا و پاک سیرت باشد. یا به یاد خدا آید و ذکر حق، او را سودمند افتد. امّا آن که دارا (و مغرور دنیا) است ...

آیات موهم صدور گناه از حضرت آدم (علیه السلام) و پاسخ آنها آیا حضرت آدم، مرتکب گناه شد؟ در تورات قصه حضرت آدم (علیه السلام) به گونه ای مطرح شده است که با قداست مقام ایزد متعال و منصب رسالت منافات دارد. ولی آن گونه که در قرآن مطرح شده است مقام الوهیّت و نبوّت محفوظ مانده است. فقط بعضی ...

آیات موهم صدور گناه از حضرت نوح (علیه السلام) و پاسخ آنها آیا حضرت نوح (علیه السلام) گناهی مرتکب شده بود؟ حضرت نوح بعد از آن که از ایمان آوردن قومش مأیوس شد، دلی پرحزن و گلایه به آستان ایزدی برد و گفت: «خدایا روی زمین دیاری از کافران باقی نگذار که امکان حیاتشان وجود داشته باشد، بلکه همگی را ...

آیا حضرت ابراهیم، گناهی مرتکب شده بود؟ قصّه ابراهیم (علیه السلام) در آن حدّی که از قرآن برمی آید، نکاتی چند برای هر خواننده به شکلی شیرین و دلپذیر، و از طرفی آموزنده و حکمت آموز به ارمغان می آورد. آیا حضرت ابراهیم، گناهی مرتکب شده بود؟   نویسنده: آیت الله محمدهادی معرفت (ره)    آیات موهم صدور گناه از ...

آیه ی موهم صدور گناه از حضرت لوط (علیه السلام) و پاسخ آنها چرا حضرت لوط، دختران خود را به کافران پیشنهاد داد؟ پس از آنکه میهمانان حضرت لوط که همان فرشتگان الهی بودند وارد خانه حضرت لوط شدند تا او را از قومش نجات دهند، قوم لوط پس از آگاهی از ورود مهمانان، سراسیمه خود را به جهت عمل ...

آیات موهم صدور گناه از حضرت یوسف (علیه السلام) و پاسخ آنها گناهان حضرت یوسف در قرآن یوسف در آن خانه ای که بود بدون آن که نظر بد و خیانت آمیز کند، بانوی خانه به میل نفس خود با او بنای مراوده گذاشت و روزی درها را بست؛ و یوسف را به خود دعوت کرد و اشاره کرد که ...

آیات موهم صدور گناه از حضرت ایّوب و پاسخ آنها آیا شیطان، حضرت ایوب را مس نمود؟ این نسبت ناروایی است. حضرت ایّوب به انواع بلاها و مصیبتها دچار گشت، که خودش مریض و ناتوان شد، و فرزندانش یکی پس از دیگری مردند و تمام دارایی حضرت نیز از دست رفت. حتّی خانه اش آتش گرفت. یعنی تمام دار و ...

آیات موهم صدور گناه از حضرت موسی (علیه السلام) و پاسخ آنها موسی (روزی) بی خبر از اهل مصر، وارد شهر شد و در آن جا دید که دو نفر با هم مقاتله می کنند، که یکی از شیعیان حضرت موسی (علیه السلام) بود (از بنی اسرائیل) و دیگری از دشمنان او (از فرعونیان)؛ و شیعه موسی از موسی آیات ...

چرا حضرت داوود از خدا طلب آمرزش کرد؟ آیا داستان شاکیان، هنگامی که از محراب داوود بالا رفتند به تو رسیده است؟! در آن هنگام که بی مقدّمه بر او وارد شدند او از دیدن آنها وحشت کرد، گفتند: نترس (ما) دو نفر شاکی هستیم که یکی از ما بر دیگری ستم کرده، اکنون در چرا حضرت داوود از خدا ...