همه

تدبر در سوره ي مبارکه ي کهف (5) در نهايت مي توان چنين نتيجه گرفت که سوره مبارکه کهف، در فضاي غلبه جبهه شرک بر جبهه توحيد نازل شده است. شرايطي سخت که مشرکان به خاطر وجود ثروت و قدرت در دست خويش بر مؤمنان برتري طلبي کرده و آنان را تدبر در سوره ي مبارکه ي کهف (5)   ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي کهف (4) آيات اين کلام داراي دو مطلب است: نخست، آيات 83 و 84 که طليعه ورود به داستان ذي القرنين و بيان اجمالي تمکين او در زمين است؛ و دوم، آيات 85 تا 98 که در سه فراز، تفصيل اجمال مذکور در مطلب نخست به شمار مي آيد و تدبر در سوره ي ...

تدبر در سوره ي مباركه ي يوسف (1) هر يک از سوره هاي قرآن کريم، به عنوان مصداق تام و رسمي سخن حکيمانه، داراي دو ويژگي اساسي است: نخست، انسجام سخن؛ دوم، هدايتي بودن سخن؛ در کتاب آموزش تدبر در سوره هاي قرآن کريم «3»، در ارائه تدبر هر سوره تدبر در سوره ي مباركه ي يوسف (1)   مجري ...

تدبر در سوره ي مباركه ي يوسف (3) هر يك از دو آيه اين كلام، يك مطلب است. هر دو مطلب، جمع بندي داستان يوسف ( عليه السلام ) است. يكي در قالب برشماري الطاف خدا بر يوسف ( عليه السلام ) در برطرف كردن شدايد و خطاب به پدر؛ و ديگري در قالب شكر خدا تدبر در سوره ي ...

تدبر در سوره ي مباركه ي يوسف (2) آيات اين كلام داراي چهار مطلب است: مطلب نخست، آيه 42 كه مربوط به تقاضاي يوسف ( عليه السلام ) از زنداني مشرف به نجات، نسبت به ياد كردن او در نزد ملك است؛ مطلب دوم، آيات 43 تا 49 كه درباره تأويل رؤياي ملك تدبر در سوره ي مباركه ي يوسف ...

تدبر در سوره ي مباركه ي يوسف (4) طليعه: طليعه اين سوره تأكيد مي كند كه قرآن، آيات كتاب مبين است و براي فراهم آمدن زمينه تعقل آدميان در قالب قرآن عربي نازل شده است و قصه حضرت يوسف ( عليه السلام ) نيز در چارچوب وحي همين قرآن بوده و پيش از تدبر در سوره ي مباركه ي يوسف ...

تحليل و نقد شبهه ي ابن کمونه از منظر تقريرات شرح منظومه امام خميني (ره) اين کمونه و شبهه او از مواردي است که بخشي از الهيات را به چالش کشيده است. در اين ميان متفکران بسياري به اين حوزه وارد شده و تلاش وسيعي را نسبت به حل اين شبهه معطوف داشته اند. در زمره ي اين متألهين مي ...

اسماء و صفات خداوند از ديدگاه متکلّمان مسلمان مبحث اسماء و صفات خداوند يکي از مهمترين و شايد پر دامنه ترين و پر گفتگوترين مباحث کلامي است که ذيل موضوع توحيد مطرح مي شود. نخستين پرسشي که بعد از اثبات وجود خداوند براي متکلّمان به ميان مي آيد، ويژگي ها و اسماء و صفات خداوند از ديدگاه متکلّمان مسلمان   ...

قدسي بودن قرآن (1) نخستين مباني مفسّران، منزلت آسماني قرآن و قدسي بودن آن است. مقصود از قدسي بودن قرآن، آن است که قرآن از طرف خداست و بشر و ديگر مخلوقات، هيچ گونه دخالتي در ايجاد آن ندارند و حق است و باطلي در آن راه ندارد؛ قدسي بودن قرآن (1)   نويسنده: حجت الاسلام دکتر سيدرضا مؤدب   ...

قدسي بودن قرآن (2) پيامبر (ص) نه تنها از وسوسه هاي شيطان در دريافت وحي، ايمن بوده، بلکه از تجربه هاي نفسي و دروني نيز به هنگام دريافت وحي مصون بوده است. وحي بر او به صورت مشهود و همراه با علم بوده است. اين در حالي است که در قدسي بودن قرآن (2)   نويسنده: حجت الاسلام دکتر سيدرضا ...

امکان و جواز تفسير تفسير همان فهم و دريافت مرادهاي ظاهري و باطني الهي است؛ بدين جهت، چندين پرسش در اينجا قابل طرح است: امکان و جواز تفسير   نويسنده: حجت الاسلام دکتر سيدرضا مؤدب   تفسير همان فهم و دريافت مرادهاي ظاهري و باطني الهي است؛ بدين جهت، چندين پرسش در اينجا قابل طرح است: آيا فهم و تفسير ...

اصالت ظهور واژگان قرآن و حجيّت آن از جمله مباحث مهم در تفسير، بررسي دلالت ظواهر قرآن است؛ زيرا پس از پذيرش قدسي بودن قرآن و اين که قرآن نصّ و قرائت واحد دارد، تفسير براي همگان امري ممکن و جايز و داراي مراتب است و فهم ظاهر قرآن نيز جزء تفسير اصالت ظهور واژگان قرآن و حجيّت آن   ...

انسجام و پيوستگي آيات قرآن از مهمترين مباني مفسران، باور بر انسجام و پيوستگي آيات قرآن مي باشد؛ زيرا قرآن گر چه در طول 23 سال بر پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) نازل شده و نزول آيات آن در مراحل و شرايط متفاوت بوده، ولي تمامي آنها در انسجام و پيوستگي آيات قرآن   نويسنده: حجت ...

ولايت سياسي معصومين در نگاه امام خميني تمسک به مقام ولايت معنايش اين است، – که يکي از معاني اش اين است که – ما ظلّ آن مقام ولايت باشيم. مقام ولايت که مقام توليت امور بر مسلمين و مقام حکومت بر مسلمين است، اين است که چنانچه حکومت تشکيل شد، حکومت ولايت سياسي معصومين در نگاه امام خميني   ...

خلافت انسان بر روي زمين خلافت عامه ي انسان بر روي زمين نه به طور مطلق است و نه هر انساني را شامل مي شود بلكه مشروط به اصل توحيد و معمور ساختن جهان است و اين چيزي است كه آيه هاي زمينه ساز، قبل از آيه ي استخلاف سوره ي بقره خلافت انسان بر روي زمين   نويسنده: شيخ ...

آشنايي اجمالي با علوم قرآن علوم قرآن به معناي عام کلمه، از زمان نزول قرآن آغاز شده است. در ميان شخصيت هايي که علوم قرآن را در اين دوره نقل کرده و با نقل روايت، موجب انتقال اين علوم به دوره ي دوم ( دوره تدوين ) شده اند، مي توان از برخي آشنايي اجمالي با علوم قرآن   نويسنده: ...

نقد و بررسي تعاريف متأخرين از علوم قرآن دانشمندان معاصر در تعريف « علوم قرآن » ملاک هاي گوناگوني را مد نظر داشته اند. برخي از آنها هر علمي را که به نوعي متعلق به قرآن کريم باشد « علوم قرآن » ناميده اند. برخي ديگر با ملاک قراردادن « موضوع »، هر علمي را نقد و بررسي تعاريف متأخرين ...

نقد و بررسي تعاريف متقدمين از علوم قرآني اصطلاح علوم قرآن، آن گونه که فعلاً رايج است با آنچه در سده هاي نخستين مصطلح بود، متفاوت است. علوم قرآن، در گذشته بر مباحث تفسيري قرآن نيز اطلاق مي شد. در واقع، علم تفسير، علمي از علوم قرآن بوده است. همانند علم نقد و بررسي تعاريف متقدمين از علوم قرآني   ...

پيوستگي يا تمايز علوم قرآن از يکديگر رشته علمي، عبارتست از مجموعه اي از قضاياي پراکنده، که ميان آنها ارتباط خاص و سنخيّت واحدي حکم فرما است. و به خاطر همين سنخيّت، انديشمندان دست به تنظيم مباحث و تدوين اصول و مباني و بررسي مسائل يک رشته علمي پيوستگي يا تمايز علوم قرآن از يکديگر   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي ...

در جستجوي ملاک هايي براي تعريف علوم قرآن تعريف فعاليتي است که در بخش تصورات صورت مي گيرد و عبارت است از روشن کردن مجهول تصوري به وسيله ي معلوم تصوري، اعم از اينکه مجهول تصوري لفظ باشد يا شيء يا مفهوم. در جستجوي ملاک هايي براي تعريف علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   درآمد: تعريف فعاليتي است ...

در جستجوي ملاک هايي براي تعريف علوم قرآن تعريف فعاليتي است که در بخش تصورات صورت مي گيرد و عبارت است از روشن کردن مجهول تصوري به وسيله ي معلوم تصوري، اعم از اينکه مجهول تصوري لفظ باشد يا شيء يا مفهوم. در جستجوي ملاک هايي براي تعريف علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   درآمد: تعريف فعاليتي است ...

آسيب شناسي آثار علوم قرآن تعيين وجوه تمايز يک علم از ساير علوم به شناسايي دقيق آن علم کمک مي کند. براي جلوگيري از خلط مباحث در علوم مختلف بايد مرزبندي دقيقي بين علوم پديد آورد. درخصوص علوم قرآن، تداخل و حتي گاه خلط مبحث با مباحث علوم آسيب شناسي آثار علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   در ...

آسيب شناسي آثار علوم قرآن تعيين وجوه تمايز يک علم از ساير علوم به شناسايي دقيق آن علم کمک مي کند. براي جلوگيري از خلط مباحث در علوم مختلف بايد مرزبندي دقيقي بين علوم پديد آورد. درخصوص علوم قرآن، تداخل و حتي گاه خلط مبحث با مباحث علوم آسيب شناسي آثار علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   در ...

رده بندي علوم اسلامي و جايگاه علوم قرآن در بين آن ها (2) طاش کبري زاده ( م 968 ق ) براي تدوين فرهنگي کامل از علوم، کتابي را بنام مفتاح السعاده و مصباح السياده به زبان عربي تأليف کرد. وي در اين کتاب از انواع علوم و موضوع آنها و استادان چيره دست اين علوم ياد مي کد. رده ...

رده بندي علوم اسلامي و جايگاه علوم قرآن در بين آن ها (1) دانشمندان اسلامي معمولاً در خصوص رده بندي و تقسيم علوم توجه لازم را داشته و اکثراً در کتاب هاي خود فصلي را به اين امر اختصاص داده و جايگاه هر يک از دانشهاي رايج در عصر خويش را مشخص کرده اند. البته، پيش از آنکه رده بندي ...

ملاک هاي رده بندي علوم قرآن (1) برخي علوم قرآن را با ملاک موضوع، برخي با ملاک روش و برخي ديگر با ملاک برون قرآني يا درون قرآني بودن مباحث، رده بندي مي کنند. هچنين گروهي نيز اين علوم را با ملاک کار آمدي و مدخليت در تفسير رده بندي کرده اند. ملاک هاي رده بندي علوم قرآن (1) نويسنده: ...

اقسام رده بندي هاي موجود در علوم قرآن هر يک از نويسندگان علوم قرآن، ملاک خاصي را براي تقسيم بندي و رده بندي علوم قرآن در نظر گرفته اند. و به همين دليل نوع تقسيم بندي آنها از علوم قرآن متفاوت است. اقسام رده بندي هاي موجود در علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   هر يک از نويسندگان ...

ملاک هاي رده بندي علوم قرآن (2) منظور آن دسته از مطالعات مربوط به قرآن است که اولاً به ضبط متن قرآني و سپس به نقد اين متن مربوط مي شود. در حوزه ي ضبط متن، مباحث مربوط به رسم الخط مصحف و قرائات را مي توان مثال زد. و در حوزه ي نقد متن نيز از ملاک هاي رده ...

تعيين تقدم و تأخر اين علوم نسبت به يکديگر ملاک اصلي رده بندي علوم قرآن بحث درباره ي جايگاه « علوم قرآن » در رده بندي علوم، ماهيتي متفاوت از مباحث متعارف « علوم قرآن » دارد. به عبارت ديگر اين بحث نوعي بحث « فرامعرفتي » است. بحثهاي فرامعرفتي درباره ي دانش هاي مختلف در دو مرحله ملاک اصلي ...

روش شناسي علم کلام اين علم، که به آن علم اصول دين و يا علم توحيد و صفات هم گفته مي شود، علمي است که عقايد اسلامي را تبيين نموده و با ادله و براهين، آن را اثبات مي کند و نيز شبهات آن را پاسخ گفته و از آن دفاع مي نمايد. در تعريف علم کلام روش شناسي علم ...

روش شناسي اصول فقه اين علم که دانش پيش نياز علم فقه به شمار مي آيد، « دانشي است که در آن از قواعد بحث مي شود که نتايج آن در راه استنباط احکام شرعي مورد استفاده قرار مي گيرد. » روش شناسي اصول فقه   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   اين علم که دانش پيش نياز علم فقه به ...

روش شناسي علوم حديثي علم الحديث علمي است که به وسيله آن اقوال، تقارير و افعال پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) و امام (عليه السلام) شناخته مي شود. و چون احاديثي که به ما رسيده شامل سخنان معصومان (عليه السلام) و نيز وسائطي که کلام روش شناسي علوم حديثي   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   علم الحديث ...

جايگاه روش شناسي علوم قرآن در روش شناسي تحقيقات علمي فلسفه علوم قرآن به سان ساير فلسفه هاي مضاف به آن دسته از مباحث پيشين علوم قرآن اطلاق مي شود که پيش از ورود به مباحث و آموزه هاي اين دانش مورد بازکاوي قرار گرفته و در عين آن که بانگاه بيورني، برخي از مباحث آن را جايگاه روش شناسي ...

ضرورت روش شناسي در علوم قرآن آشنايي با روش هاي تحقيق در هر علم، قبل از ورود به مسايل آن علم، راهنماي هر پژوهشگر محسوب مي شود. در طول تاريخ مجموعه اي از علوم مرتبط با قرآن، تحت عنوان علوم قرآن شکل گرفته اند. اما روش خاصي براي اين علوم ضرورت روش شناسي در علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح ...

کارآيي روشهاي علمي در علوم قرآن بر اساس مدل هاي پژوهشي پيشين که گذشتگان آنها را به کار مي برند، فرض بر اين بود که در هر رشته علمي لزوماً و فقط يک روش پژوهشي خاص وجود دارد. به عبارت ديگر اعتقاد پيشينيان بر اين بود که در هر تحقيق علمي بايد بر کارآيي روشهاي علمي در علوم قرآن   ...

کارآيي روش علوم رياضي در علوم قرآني نويسندگان علوم قرآن در موارد مختلف از روش علوم رياضي استفاده کرده اند برخي سعي کرده اند نشان دهند که هر يک از عناصر قرآن داراي ترکيب رياضي است و معتقد شده اند که پديده ي بي نظيري در قرآن وجود دارد که در هيچ کارآيي روش علوم رياضي در علوم قرآني   ...

کارايي روش حسي و تجربي در علوم قرآن با توجه به اينکه مشخص کننده روش تحقيق در هر علمي موضوع آن علم است لذا اگر موضوع علمي، پديده هايي باشد که از راه حس به ادراک انسان درآيد، خواه ناخواه، روش تحقيق در به دست آوردن حالات و عوارض آن پديده، نيز، کارايي روش حسي و تجربي در علوم قرآن ...

کارآيي روش علم اصول فقه در علوم قرآن با توجه به تعريفي که از اصول فقه ارائه گرديده، گرچه قواعد علم اصول در حوزه فقه و براي استنباط احکام شرعي پايه ريزي شده اند، لکن روش استنباط منحصر به مفاهيم فقهي نبوده، در ساير حوزه هاي معرفت ديني و از آن جمله در کارآيي روش علم اصول فقه در علوم ...

کارآيي روش تاريخي در علوم قرآن موضوع تاريخ، حوادث گذشته اي است که در زمان و مکان، تحقق يافته است، و حوادث زماني و مکاني، هميشه با روش حسي به ادارک در مي آيند، به اين جهت روش تحقيق در تاريخ نيز، روش حسي است، و چون حوادث گذشته را کارآيي روش تاريخي در علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح ...

کارايي روش هاي علم کلام در علوم قرآن کلام دانشي است که دفاع عقلاني از آموزه هاي ديني را بر عهده دارد؛ از اين جهت در تعريف آن گفته اند: علم به عقايد ديني از روي ادله يقيني است. کارايي روش هاي علم کلام در علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   کلام دانشي است که دفاع عقلاني از ...

کارآيي روش علوم حديث در علوم قرآن از جمله علوم مورد نياز مفسر جهت فهم سنت که از مهمترين منابع تفسير به شمار مي رود، علم الحديث است. علمي است که به آن، اقوال، تقارير و افعال پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و معصومين (عليه السلام) شناخته مي شود. کارآيي روش علوم حديث در علوم قرآن ...

کارآيي روش علوم ادبي در علوم قرآن از وقتي که گفتن و نوشتن و نظريه پردازي درباره ي قرآن، آغاز شد، وجه اعجاز ادبي آن، موضوع گفتارها و نوشتارهاي بسياري قرار گرفت. نويسندگان زيادي به نشان دادن زيبايي هاي لفظي و توانمنديهاي شگفت قرآن در بيان معاني کارآيي روش علوم ادبي در علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم فتح اللهي   ...

کارآيي روش علم رجال در علوم قرآن علم رجال به همراه علم درايه دو رشته از علوم اسلامي است که براي بررسي روايات و پيراستن درست از نادرست آن تدوين گرديده است. در تعريف علم رجال گفته شده است: « دانشي است که درباره ي حالات راويان حديث، از جهت کارآيي روش علم رجال در علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم ...

کاربرد علم صرف و علم نحو در تفسير قرآن در اصطلاح اهل ادب، علم تصريف عبارت است از دگرگون ساختن يک اصل به صيغه هاي گوناگون جهت دلالت بر معاني خاص مورد نظر، به طوري که آن معاني جز به واسطه ي آن صيغه ها، پديد نمي آيد. کاربرد علم صرف و علم نحو در تفسير قرآن   نويسنده: ابراهيم ...

کاربرد علم بلاغت در تفسير قرآن بلاغت در کلام به معني مطابقت آن با مقتضاي حال خطاب همراه با فصاحت الفاظ مفرد و مرکب آن مي باشد. بدين ترتيب بلاغت در متکلم عبارتست از ملکه اي که دارنده آن قادر است در ارتباط با هر معنايي که قصد کرده کلامي بليغ کاربرد علم بلاغت در تفسير قرآن   نويسنده: ابراهيم ...

کاربرد علم بلاغت در تفسير قرآن بلاغت در کلام به معني مطابقت آن با مقتضاي حال خطاب همراه با فصاحت الفاظ مفرد و مرکب آن مي باشد. بدين ترتيب بلاغت در متکلم عبارتست از ملکه اي که دارنده آن قادر است در ارتباط با هر معنايي که قصد کرده کلامي بليغ کاربرد علم بلاغت در تفسير قرآن   نويسنده: ابراهيم ...

کارآيي روش نقد ادبي در علوم قرآن قدمت نقد متون تقريباً به اندازه ي خلق متون است، هر متن تقريباً بدون فاصله از تأليف و ايجاد خودش، نقد شده است. اما روشمند شدن نقد متون و بازشناسي شيوه هاي مؤثر و همچنين پايه گذاري شيوه هاي جديد، قدمت چنداني ندارد. کارآيي روش نقد ادبي در علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم ...

کارآيي روش نقد ادبي در علوم قرآن قدمت نقد متون تقريباً به اندازه ي خلق متون است، هر متن تقريباً بدون فاصله از تأليف و ايجاد خودش، نقد شده است. اما روشمند شدن نقد متون و بازشناسي شيوه هاي مؤثر و همچنين پايه گذاري شيوه هاي جديد، قدمت چنداني ندارد. کارآيي روش نقد ادبي در علوم قرآن   نويسنده: ابراهيم ...

کارايي روش هاي زبان شناسي در علوم قرآن (2) پديده اشتراک معنوي از مقوله چند معنايي زبان شناسي است. موضوعاتي از قبيل تداخل مفاهيم واژگاني سخن که امروز در بحثهاي جديد زبان شناسي و معني شناسي مطرح است در آثار قرآن پژوهان اهل سنت تحت عنوان اشتراک لفظي کارايي روش هاي زبان شناسي در علوم قرآن (2)   نويسنده: ابراهيم ...

کارايي روش هاي زبان شناسي در علوم قرآن (1) زبان شناسي علمي است که حالات و عوارض و قواعد و قوانين زبان را بررسي مي کند زبان عبارت از دستگاه نظام يافته اي از علائم صوتي است که براي ارتباط دادن بين افراد جامعه به کار مي رود. تمام زبان هايي که بشر به آن تکلم کارايي روش هاي زبان ...