همه

تفسیر الاهیاتی کتاب مقدّس نیمه ی دوم قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، شاهد جنبش بزرگی در بررسی تاریخی و لغوی کتاب مقدّس بود. برخی از مفسّران گمان کردند که این نوع تفسیر مهم ترین نوع تفسیر است و امکان ندارد روش دیگری برای تفسیر کتاب وجود تفسیر الاهیاتی کتاب مقدّس   نویسنده: فهیم عزیز مترجم: علی نجفی نژاد   ...

برجسته‌ترین وظیفه انسان در ماه مبارک رمضان از برجسته‌ترین وظایف در ماه مبارک رمضان آزاد شدن و رهیدن است. انسان باید این قفس‌ها و میله‌های پولادین را که با دست خود ساخته است، بشکند. برجسته‌ترین وظیفه انسان در ماه مبارک رمضان       توصیه‌های اخلاقی آیت‌ الله جوادی‌ آملی از برجسته‌ترین وظایف در ماه مبارک رمضان آزاد شدن و ...

پیشینه‌ی تحقیق درباره‌‌ی علم امام قدما کمتر به صفت علم امام به صورت مستقل و یا برجسته پرداخته‌اند و به علت اختلاف با اهل تسنن، صفاتی چون عصمت، مورد عنایت بیشتری بوده است. مسئله علم امام به طور پراکنده در مباحث امامت آمده است که حجم بسیاری از پیشینه‌ی تحقیق درباره‌‌ی علم امام   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی طاهره آل ...

تعریف واژه امام -واژه امام در لغت از ریشه‌ی «امّ یؤمّ» به معنای قصد کردن است و به معنای فرد یا شیء مورد اقتدا و تبعیت، مقدم، طریق و راه، قیّم و سرپرست آمده است. تعریف واژه امام   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی طاهره آل بویه     -واژه امام در لغت از ریشه‌ی «امّ یؤمّ» به معنای قصد کردن ...

دلایل انفکاک نبوت از امامت البته به این سخن این نقد وارد است که گرچه آن نبی، حکومت ظاهری را به علت پیری و یا دلایل دیگر دارا نبود، اما دلیل نمی‌شود که امامت و هدایت و سرپرستی امت را بر عهده نداشته باشد و دین الهی را تبلیغ نکند و مهم‌ترین وجه دلایل انفکاک نبوت از امامت   نویسندگان: ...

تفاوت نبی، رسول، محدث و امام نبی کسی است که به او وحی می‌شود، ولی مأمور به تبلیغ آن نیست. محدث کسی است که فرشته با او سخن می‌گوید (اما لزوماً مأمور به تبلیغ نیست). امام کسی است که فرشته با او سخن می‌گوید یا به او الهام می‌شود که خود بدان تفاوت نبی، رسول، محدث و امام   نویسندگان: ...

صفات و وظایف امام آن دسته که به حکم عقل باید دارا باشد، مانند مصونیت از بیراهه رفتن، پوشیده نماندن کارها بر او، عدم فراموشی، داناتر بودن، عدالت در کارها و رفتار با مردم. صفات و وظایف امام   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی طاهره آل بویه   صفات امام بر دو دسته است: الف) آن دسته که به حکم عقل ...

تفاوت شیعه و سنی در تعریف امامت از منظر اهل سنت، امام کسی است که برای او ولایت بر امت و تصرف در امورشان است، به گونه‌ای که برتر از او نباشد، امامت ریاست علم در دین و دنیا به عنوان خلیفه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است و امامت، خلافت از تفاوت شیعه و سنی در ...

ارثی بودن علم امام از امام باقر و امام صادق (علیه السلام) روایت شده است علمی که با آدم (علیه السلام) نازل شد به آسمان برنگشته، بلکه به ارث می‌رود و هرگز عالمی از ما خانواده نمیرد تا به جای او نشیند از اهل او کسی که مثل علم او را بداند یا آن‌چه ارثی بودن علم امام   نویسندگان: ...

مطالعه صحیفه، جفر، جامعه و مصحف از منابع علم امام حزیر به امام صادق (علیه‌السلام) عرض کرد: چرا عمر شما ائمه کوته است و مرگ شما به هم نزدیک است با این که مردم به شما نیازمندند؟ امام (علیه‌السلام) فرمود: هر کدام از ما صحیفه‌ای داریم که در آن هر چه باید در مدت امامت مطالعه صحیفه، جفر، جامعه و ...

وصایت در علم برای امام روایات بسیاری این اصل را اثبات می‌کند که هیچ عصری از وجود انبیا و اوصیای ایشان خالی نمی‌ماند، یعنی در هر زمان، مردم یا از وجود نبی برخوردارند و یا از یک وصی که از سوی آن نبی به دستور خداوند تعیین می‌شود و این وصایت در علم برای امام   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی ...

مطالعه قلم از منابع علم امام قلم با ماهیت خاص خود یکی از مخازن علم الهی است و امام در مراحل سیر کمالی خود به این جایگاه دست می‌یابد و از علوم آن به گونه علم حضوری بهره می‌گیرد؛ به بیان دیگر، به مقام قلم نایل می‌شود و با آن عینیت می‌یابد و وظایف مطالعه قلم از منابع علم امام ...

اتصال امام معصوم به وحی و هیچ بشری را نشاید که خدا با او تکلم کند، مگر به طریق وحی، و یا از وراء حجاب، و یا آن که رسولی بفرستد، پس به اذن خود هر چه می‌‌خواهد به او وحی کند که خدا بلند مرتبه فرزانه است، و همین طور ما روحی از امر خود را به اتصال امام ...

مطالعه لوح از منابع علم امام حق تعالی لوح محفوظ را از قلم اعلی آفرید که از آن قدرت گرفت و به أمر حق تعالی و اذن او، منشأ جمله افعال و آثار و جزئیّات گردید و صورتی روحانی و مجرّد از ترکیب، از هر حقیقتی از حقایق عالم در آن ایجاد شد و این ارواح در مطالعه لوح از ...

القای روح القدس به امام معصوم امام صادق (علیه السلام) به ابان فرمود: دنیا به پایان نرسد تا از نژاد من مردی برآید که به روش داوود قضاوت کند و به هر کس حقّ واقعی او را بدهد. حضرت (علیه السلام) در پاسخ به سؤال عمار ساباطی که پرسید: اگر شما القای روح القدس به امام معصوم   نویسندگان: دکتر ...

معراج و علم امام معراج یکی از مراحلی است که دریچه‌های علوم ملکوتی بر انسان گشوده می‌شود. معراج شاید بالاترین سیر انسان در ناحیه ملکوت است و البته زمینه‌ای برای استمرار این سیر در درگیر مراحل کمال است. در ذیل یکی از روایات معراج به اختصار بررسی می‌شود. معراج و علم امام   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی طاهره آل بویه ...

شب قدر و علم امام معصوم امام باقر (علیه السلام) فرموده است: خدای عزوجل درباره شب قدر می‌فرماید «فِیهَا یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِیمٍ»؛ در این شب هر امر حکیم، محکم و استواری جدا و معین شود و چنین امری تنها یکی است. هر که حکمی کند که در آن شب قدر و علم امام معصوم   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی ...

ماهیت علم امام حوضی را تصور نماییم که در زمین حفر شده‌است. اگر آب این حوض از بیرون به داخل آن جریان یابد در این صورت ممکن است از صفا و دوام و کثرت کمتری برخوردار باشد، اما اگر آب از زیر آن بجوشد و به آن داخل گردد، در این ماهیت علم امام   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی طاهره ...

ابعاد و محدوده‌ی علم امام (ع) (1) از جمله روایات اثبات کننده‌ی علم عام امام، روایاتی است که در بحار، زیارات جوامع، در کتب اربعه، بصائر الدرجات، علل الشرایع، عیون اخبار الرضا، خصال و مانند آن‌ها از کتب معتبر به صورت مشهور و مستفیض و بلکه متواتر و ابعاد و محدوده‌ی علم امام (ع) (1)   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی ...

ابعاد و محدوده‌ی علم امام (ع) (2) احادیث بسیاری دلالت دارند که امام از اعمال انسان‌ها آگاه بوده است و گاهی به برخی مردم متذکر می‌شد که از فلان عمل که مثلاً دیروز انجام داده است توبه نماید، (1) از جمله آنکه فردی یک کنیز نامحرم را با دست لمس کرد و امام او ابعاد و محدوده‌ی علم امام (ع) ...

ادله متکلمان درباره‌ی ضرورت وجود امام عالِم در روی زمین متکلمان در باب ضرورت وجود امام عالم در روی زمین از روایاتی بهره می‌گیرند، از جمله این که امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: اگر امام از زمین بیرون رود، زمین ساکنان خود را دچار لرزه و اضطراب می‌کند، هم‌چنان که امواج ادله متکلمان درباره‌ی ضرورت وجود امام عالِم در روی ...

دیدگاه فلاسفه و متکلمان درباره‌ی علم امام از دیدگاه بوعلی، هدف عالی انسان، نیل به کمالات ماورای طبیعت و اتصال به عالم غیب و تخلق به اخلاق الله است. خداوند، میل به وصول به این کمال را در فطرت انسان قرار داده و اگر هوا و هوس و شهوت‌های زمینی انسان، مانع دیدگاه فلاسفه و متکلمان درباره‌ی علم امام   ...

تعارضات علم امام با آیات قرآن (2) علم نداشتن پیامبر اکرم (ص) به زمان وقوع قیامت در این باره گفته می‌شود جمله « عِلْمُهَا عِندَ رَبِّی» دلالت دارد که احاطه و علم به هنگام قیامت و چگونگی و تفصیل آن، به ساحت پروردگار اختصاص دارد که از پیامبران مرسل و از فرشتگان مقرب پنهان فرموده و پرده از چهره آن ...

تعارضات علم امام با آیات قرآن (1) انحصار علم غیب و کلیدهای آن به خداوند متعال آیاتی چون آیه شریفه «وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لاَ یَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ… وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ یَابِسٍ إِلاَّ فِی كِتَابٍ مُّبِینٍ» کلیدهای غیب نزد خداست و کسی جز او از آن‌ها آگاه نیست… و هیچ خشک و تری نیست مگر این که در کتاب مبین است. ...

تعارضات علم امام با آیات قرآن (3) عدم علم پیامبران به پاسخ امت آیه شریفه «یَوْمَ یَجْمَعُ اللّهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ عِلْمَ لَنَا إِنَّكَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ» می فرماید: خداوند در روز قیامت پیامبران را جمع می‌نماید و می‌پرسد که امت آن‌ها چه پاسخی به ایشان داده‌اند و تمام ایشان علم به این مسئله را از خود ...

تعارضات علم امام با آیات قرآن (4) عدم علم حضرت سلیمان علیه‌السلام به اخبار هدهد در آیه شریفه «أَحَطتُ بِمَا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُکَ مِن سَبَإٍ بِنَبَإٍ یَقِینٍ» هدهد خطاب به حضرت سلیمان می‌گوید من چیزی را می‌دانم که تو نمی‌دانی. این آیه دلالت دارد که علم سلیمان (علیه السلام) با اسباب و وسایل عادی، از جمله فرستادن عدم علم ...

بیان روایات معارض با عمومیت علم امام و رفع تعارض روایات معارض با عموم علم امام چند طایفه‌اند که در کتاب‌هایی چون تفسیر صافی، ج 4، ص 152 و مجمع البیان، ج 8، ص 324 و بصائر الدرجات، ج 2، باب 21 و … می‌توان مشاهده نمود. برخی از این روایات می‌فرمایند: بخشی بیان روایات معارض با عمومیت علم امام ...

تعارضات علم امام با آیات قرآن (5) عدم علم حضرت موسی (ع) به علوم حضرت خضر (ع) در آیه شریفه «هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَى أَن تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا» موسی (علیه السلام) از خضر (علیه السلام) می‌خواهد که از علوم وی فرا گیرد و خضر (علیه السلام) پاسخ می‌دهد: «قَالَ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِیعَ مَعِیَ صَبْرًا * وَكَیْفَ تَصْبِرُ عَلَى مَا لَمْ ...

بیان برخی شبهات درباره‌ی علم امام و نقد آن‌ها – شیخ حر عاملی در رساله خود درباره‌ی رجعت، جبرئیل، را از امام و انبیا (علیهم السلام) عالم‌تر می‌شمارد، زیرا به واسطه‌ی وی، علم به ایشان می‌رسد. بیان برخی شبهات درباره‌ی علم امام و نقد آن‌ها   نویسندگان: دکتر محمدزمان رستمی طاهره آل بویه     – شیخ حر عاملی در ...

کاربردهای واژه‌ی امام در قرآن واژه‌ی امام در قرآن در مصادیق گوناگونی به کار رفته است که به دو دسته قابل تقسیم است: مصادیق بشری و مصادیق غیر بشری. کاربردهای واژه‌ی امام در قرآن   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   واژه‌ی امام در قرآن در مصادیق گوناگونی به کار رفته است که به دو دسته قابل تقسیم است: مصادیق بشری ...

تعاریف‌ متکلمان اسلامی از «امامت» متکلمان اسلامی «امامت» را با تعبیرهای متفاوتی تعریف کرده‌اند. مجموع این تعریف‌ها به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود: دسته‌ی اول را تعریف‌های عام و دسته‌ی دوم را تعریف‌های خاص می‌نامیم. تعریف‌های عام، نبوت را هم شامل تعاریف‌ متکلمان اسلامی از «امامت»   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   متکلمان اسلامی «امامت» را با تعبیرهای متفاوتی تعریف ...

جایگاه امامت در احادیث اسلامی در احادیث اسلامی نیز امامت جایگاه برجسته و منزلت والایی دارد. در حدیث نبوی معروف، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: «من مات و لم یعرف امام زمانه، مات میتة جاهلیة؛(1) کسی که بمیرد و امام زمان خود را جایگاه امامت در احادیث اسلامی   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   در ...

قرآن و جایگاه امامت امامت در تفکر اسلامی جایگاهی والا و اهمیت بسیاری دارد. از قرآن کریم به دست می‌آید که جایگاه امامت از نبوت نیز برتر است، زیرا خداوند، ابراهیم (علیه السلام) را که دارای مقام نبوت و رسالت بود مورد آزمونهای ویژه‌ای قرار داد قرآن و جایگاه امامت   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   امامت در تفکر اسلامی ...

جایگاه امامت از منظر تاریخی گفت و گو درباره‌ی خلافت و امامت، یکی از مهم ترین و دیرین‌تر بحث‌هایی است که در جهان اسلام، پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) میان مسلمانان مطرح شده است. اگر چه پیش از آن، درباره‌ی مسائل دیگری جایگاه امامت از منظر تاریخی   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   ...

وجوب امامت از منظر مذاهب کلامی اکثریت قاطع مذاهب و متکلمان اسلامی، امامت را واجب می‌دانند؛ اگر چه در این که وجوب امامت، وجوب کلامی است یا فقهی، عقلی است یا نقلی، اختلاف نظر دارند. برای روشن شدن این مطلب، دیدگاه مذاهب کلامی را یادآور می‌شویم: وجوب امامت از منظر مذاهب کلامی   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   اکثریت قاطع ...

دلایل وجوب امامت ممکن است گفته شود که از وجوب فعلی بر انسان، نمی‌توان وجوبِ تحقّق بخشیدن و تحصیل موضوع آن را استنباط کرد؛ همان طور که از وجوب زکات یا خمس، نمی توان وجوب کسب مالی را که متعلّق زکات یا خمس است، نتیجه گرفت. دلایل وجوب امامت   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   ادله‌ی وجوب امامت را می‌توان ...

پاسخ گویی به اشکال‌های قاعده لطف مخالفان، به برهان لطف درباره‌ی امامت، اشکال‌هایی کرده‌اند که متکلمان امامیه به آنها پاسخ داده‌اند. در این قسمت از بحث، به نقل و بررسی این اشکال‌های و پاسخ‌های آنها می‌پردازیم. پاسخ گویی به اشکال‌های قاعده لطف   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   مخالفان، به برهان لطف درباره‌ی امامت، اشکال‌هایی کرده‌اند که متکلمان امامیه به ...

قاعده لطف و وجوب امامت مهم ترین دلیل عقلی متکلمان امامیه بر وجوب امامت، مبتنی بر قاعده‌ی لطف است. قاعده‌ی لطف، یکی از قواعد مهم و اساسی در کلام عدلیه (امامیه متعزله) می‌باشد و مسائل کلامی بسیاری بر این قاعده، استوار شده است؛ از جمله وجوب قاعده لطف و وجوب امامت   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   مهم ترین دلیل ...

فلسفه‌ی امامت از دیدگاه اهل سنت در آغاز، یادآوری این مطلب لازم است که اصطلاح «اهل سنت» کار بردهای گوناگونی دارد. فراگیرترین کاربرد آن، همه‌ی مذاهب غیر شیعی را شامل می‌شود. مطابق این اصطلاح هر کس به امامت بلافصل امیرالمؤمنین (علیه السلام) فلسفه‌ی امامت از دیدگاه اهل سنت   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   در آغاز، یادآوری این مطلب لازم ...

روش شناخت اجتماعی در اسلام: با محوریت نهج‌البلاغه هر معرفتی از روش خاص خود بهره می‌برد و روش، مسیری است که برای به دست آوردن یک معرفت پیموده می‌شود و به بیانی دیگر شیوه دقیق نزدیک شدن به عالم برای فهم آن است. روش‌‌شناسی معرفتی است که موضوع آن روشن روش شناخت اجتماعی در اسلام: با محوریت نهج‌البلاغه   نویسنده: ...

درآمدی بر روش‌شناسی تاریخ فکر با تکیه بر مطالعات شیعه‌شناسی امروزه در دنیا وقتی صحبت از شیعه‌شناسی، اسلام‌شناسی و مسیحیت‌شناسی می‌شود، بیشتر از آنکه مقصود اندیشه کلامی آن‌ها باشد، تاریخ اندیشه آن‌ها مدنظر است. بر این اساس، سنت شرق‌شناسی با رویکرد یادشده به تحلیل تاریخی درآمدی بر روش‌شناسی تاریخ فکر با تکیه بر مطالعات شیعه‌شناسی   نویسندگان: سیدمحمدمهدی گرامی * ...

فلسفه‌ی امامت از نظر امامیه شکّی نیست که برقراری نظم و امنیت جامعه‌ی بشری، عموماً و جامعه‌ی اسلامی، خصوصاً، مورد اعتنا و اهتمام شارع مقدّس است. این غرض شرعی، بدون وجود پیشوایی که پیروی از او بر دیگران واجب باشد، به دست نمی آید. بر این فلسفه‌ی امامت از نظر امامیه   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   1. حفظ نظام ...

فلسفه‌ی امامت از نگاه روایات در روایات نبوی، در باره‌ی فلسفه‌ی امامت با صراحت مطلبی بیان نشده است، ولی از آنچه که در باره‌ی امامت و جایگاه عترت روایت شده است می‌توان تا حدی فلسفه‌ی امامت را باز شناخت. از این که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فلسفه‌ی امامت از نگاه روایات   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی ...

امامت و فلسفه‌ی خلقت اجرای احکام و حدود اسلامی، برقراری نظم و امنیت و عدالت در جامعه‌ی بشری، دفاع از کیان اسلام و امّت اسلامی، اهداف و مسئولیت‌های امامت از دیدگاه همه‌ی متکلمان اسلامی، اعم از سنّی و شیعی است. امامت و فلسفه‌ی خلقت   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   اجرای احکام و حدود اسلامی، برقراری نظم و امنیت و ...

ویژگی‌های امام از نگاه متکلمین (1) قریشی بودن امام بایستگی‌های امام، یکی از مهم ترین بحث‌های امامت است که پیوسته مورد توجه و پژوهش متکلمان اسلامی بوده است. این مسئله در کتاب‌های کلامی؛ در ذیل عنوان صفات امام یا شرایط امامت مطرح شده است. متکلمان فهرست‌های قریشی بودن امام   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   ویژگی‌های امام از نگاه متکلمین ...

ویژگی امام از نگاه متکلمین (2) پارسایی و عدالت امام یکی از اهداف مهم امامت، برقراری عدالت در جامعه‌ی اسلامی است. به تعبیر امام علی (علیه السلام)، برترین ارمغان برای زمام داران این است که در قلمرو حکومت آنان عدالت برقرار باشد. انَّ افضل قرة عین الولاة استقامة العدل فی پارسایی و عدالت امام   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   ...

شیعه امامیه و افضیلت امام افضلیت در سخنان متکلمان امامیه در دو معنا به کار رفته است: یکی، افضلیت در صفات کمال انسانی؛ مانند علم، عدالت، شجاعت، پارسایی و مانند آن. یعنی امام باید در ویژگی‌هایی که از شرایط امامت است، بر دیگران برتری داشته شیعه امامیه و افضیلت امام   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   افضلیت در سخنان متکلمان ...

ویژگی‌های امام از نگاه متکلمان (3) دانایی و کفایت امام پیشوای جامعه باید از معرفت لازم نسبت به آنچه در رهبری جامعه به آن نیازمند است، برخوردار باشد. این آگاهی به طور عمده به دو محور باز می‌گردد: یکی علم نسبت به آیینی که مبنای نظام اجتماعی و سیاسی جامعه است و دیگری، دانایی و کفایت امام   نویسنده: علی ...

قرآن و افضلیت امام بر دیگران آیا کسی که هدایت گر به سوی حق است، سزاوارتر است که پیروی شود یا کسی که خود از هدایت بی بهره است؛ مگر آن که از سوی دیگران هدایت شود؟ شما چه منطقی دارید و چگونه داوری می‌کنید؟ قرآن و افضلیت امام بر دیگران   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   از جمله دلایل ...

حقیقت عصمت «عصمت» در لغت به معنای امساک، حفظ و منع است چنان که ابن فارس گفته است: «عَصَم یدل علی امساک و منع و ملازمة والمعنی فی ذلک کله واحد. من ذلک أن یعصم الله تعالی عبده من سوء یقع فیه؛ کلمه‌ی عصم بر نگهداری، حقیقت عصمت   نویسنده: علی ربانی گلپایگانی   «عصمت» در لغت به معنای امساک، ...