همه

روایت قرآنی ابراهیم (ع) بی‌شک قرآن کتاب هدایت و دعوت به وحدانیت است و این مهم تحت‌الشعاع هیچ هدف دیگری قرار نمی‌گیرد. اگر در قرآن به تاریخ یا قصه و حکایتی اشاره می‌رود نقل آن‌ها غایت و هدف نیست بلکه این همه در خدمت همان غایت روایت قرآنی ابراهیم (ع)   نویسنده: حبیب الله عباسی   درآمد بی‌شک قرآن کتاب ...

روایت ابن‌العبری از داستان حضرت ابراهیم (ع) ترح پسر ناحور: برای او ابراهیم زاده شد و در آن هنگام بر رأی تورات سبعینی و یهود عمر او هفتاد سال بود، و همه‌ی مدت عمر او دویست و هفتاد و پنج سال بود. ابراهیم در شهر حران، از جهان رخت بربست. مورفوس پادشاه روایت ابن‌العبری از داستان حضرت ابراهیم (ع)   ...

روایت مَقدِسی از زندگی حضرت ابرهیم (ع) در اخبار آمده است، که چهار تن- دو مؤمن و دو کافر- بر سراسر زمین فرمانروایی یافته‌اند و از میان این امت (اسلام) پنجمینی برای ایشان خواهد بود. نخستین آن‌ها نمرود بن کنعان بن کوش بن حام بن نوح است و بعضی گویند روایت مَقدِسی از زندگی حضرت ابرهیم (ع)   گردآورنده: حبیب ...

روایت ابن اثیر از زندگی حضرت ابراهیم (ع) (1) او ابراهیم بن تارخ بن ناخور بن ساروغ بن ارغو بن فالغ بن غابر بن شالخ بن قینان بن ارفخشد بن سام نوح علیه‌السلام است. درباره‌ی جایی که ابراهیم علیه‌السلام می‌زیسته و جایی که تولد یافته، اختلاف است. برخی گفته‌اند که او در روایت ابن اثیر از زندگی حضرت ابراهیم (ع) ...

روایت یعقوبی از زندگی حضرت ابراهیم (ع) تارخ بن ناحور پدر ابراهیم خلیل الله در زمان نمرود جبار بود. نمرود اول کسی است که آتش پرستید و آن را سجده کرد به این طریق که آتشی از زمین بیرون آمد و نمرود نزد آن رفت و آن را سجده کرد و شیطان از میان آتش با او روایت یعقوبی از ...

روایت ابن اثیر از زندگی حضرت ابراهیم (ع) (2) مسلمانان گذشته، درباره‌ی فرزندی که حضرت ابراهیم (علیه السلام) می‌خواست به راه خدا قربانی کند، اختلاف دارند. برخی از ایشان گفته‌اند که او اسماعیل بود و برخی دیگر بر آنند که اسحاق بوده است از پیامبراکرم، (صلی الله علیه و روایت ابن اثیر از زندگی حضرت ابراهیم (ع) (2)   گردآوری: ...

ابراهیم (ع) و صابئین بر اساس کشفیات باستان‌شناسی و از طریق بررسی تطبیقی تاریخ‌ها، تاریخ تقریبی ولادت و زادگاه ابراهیم را بیشتر محققان سده‌ی 20 ق. م. می‌دانند. برابر روایت عهد عتیق، ابراهیم (علیه السلام) در اورکلدانیان متولد شده است (1) اما ابراهیم (ع) و صابئین   گردآوری: حبیب الله عباسی   بر اساس کشفیات باستان‌شناسی و از طریق بررسی ...

صابئین از دیدگاه اسلام از آن جا که در قرآن کریم در سه موضع از صابئین یاد شده است، شارحان قرآن وقتی به واژه‌ی صابئین می‌رسند، به ناچار از جنبه‌های گوناگون به آن می‌پردازند. نخست آن که تقریباً اکثر مفسران سعی کرده‌اند معنای واژه‌ی صابئین صابئین از دیدگاه اسلام   گردآوری: حبیب الله عباسی   از آن جا که در ...

خوانش کیرکگور از داستان ابراهیم (ع) ابراهیم و اضطراب کی یرکه گور، پیامبر شاخه‌ی توحیدی اگزیستانسیالیست، در جهان اندیشه، آن چه را که گفت، کرد و آن چه را که کرد، گفت. او در موضوع ایمان بسیار توغل کرد و فروتنانه پذیرفت روش او فقط برای خود او مهم است و تا حدودی ابراهیم و اضطراب   گردآوری: حبیب الله ...

چند نکته درباره اربعین ابن ابی الفوارس، الفضائل شاذان و کتاب الروضة فی الفضائل میراث غلات: از ابوالقاسم کوفی تا نویسنده عیون المعجزات (2) در اینجا نوبت به بررسی اسناد تازه ای می رسد که می تواند شناخت ما را از عیون المعجزات و اینکه به چه سنتی تعلق دارد، بیشتر کند: میراث غلات: از ابوالقاسم کوفی تا نویسنده عیون ...

چند نکته درباره اربعین ابن ابی الفوارس، الفضائل شاذان و کتاب الروضة فی الفضائل میراث غلات: از ابوالقاسم کوفی تا نویسنده عیون المعجزات (1) کتاب عیون المعجزات، منسوب به حسین بن عبدالوهاب مانند چند کتاب دیگر بدون هیچ گونه سابقه روشنی از دوره صفوی به عنوان کتابی حدیثی مورد عنایت نویسندگان و محدثان برجسته ای مانند علامه مجلسی و حر ...

نخستین نمونه های دفترهای حدیث شیعی پس از واقعه عاشورا در سال 61 ق و مرگ خونین امام حسین(ع) ، نواده پیامبر و تنی چند از اصحاب و شیعیان اهل بیت بر دست سپاهیان والی امویان بر كوفه ، با وجود تداوم تشیع در شكل سیاسی و مذهبی در طول دوران بنی امیه و نخستین نمونه های دفترهای حدیث شیعی ...

تاریخ الائمة سعد اشعری و کتاب الضیاء او سعد بن عبد الله اشعری، دانشمند عالی مقام قم، یکی از بزرگترین و پر تأثیر ترین محدثان امامیه در عصر غیبت صغری است که سهم مهمی در فقه، حدیث و مباحث عقیدتی آن دوران بر عهده داشته است. گرچه از آثار او مقدار اندکی باقی تاریخ الائمة سعد اشعری و کتاب الضیاء ...

پیدا شدن اعتقادنامه‌ای امامی از حدود سال 490 قمری در مجموعه ای که در کتابخانه کوپریلی موجود است و من تنها عکسی نه چندان مطلوب از چند صفحه آن را در اختیار دارم؛ برگی از رساله ای یا کتابی دیده می شود از شخصی به نام ابوالفرج بن سعد بن ابی الفرج بن محمد بن علی بن پیدا شدن اعتقادنامه‌ای ...

تفکیک و تعیین هویت پنج کتاب از حسن بن سلیمان حلی از دوران صفویه وسیله علامه مجلسی و شماری دیگر از دانشمندان و محدثان امامیه، از آثار حدیثی عالمی به نام عز الدین ابو محمد الحسن بن سلیمان بن محمد (بن خالد) الحلی (العاملی) نام برده شده و بهره گرفته شده که اطلاعات ما تفکیک و تعیین هویت پنج کتاب ...

سندی از جامعه‌ی علمی ری در سده پنجم قمری یکی از مهمترین خاندانهای اهل علم در ری در سده های پنجم و ششم قمری، خاندان خزاعی نیشابوری است که اصلا اهل نیشابور بوده اند، اما از اوائل سده پنجم ساکن ری شده اند و از رهبران تشیع امامی در این شهر مهم به شمار می سندی از جامعه‌ی علمی ری ...

رشید الدین فضل الله و یکی از نفیس ترین نسخه های خطی اسلامی شخصیت خواجه رشید الدین وزیر فضل الله بن ابی الخیر بن عالی (یا غالی) هَمَدانی از برخی جهات در تمدن اسلامی بی نظیر است. علاوه بر نقش و سهم سیاسی در دوران ایلخانان مغول و تدوین تاریخ “رسمی” ایلخانان، و نیز تأسیس رشید الدین فضل الله و ...

کتاب المناقب؛ کتابی غیر اصیل چند ماهی پیشتر به مناسب مقاله ای برگرفته از کتاب در دست آماده سازی نویسنده این سطور با عنوان میراث غلات، در رابطه با کتاب عیون المعجزات در همین سایت، اشاره ای به “کتاب المناقب” رفت که در آن متن “خبر الخیط” کتاب المناقب؛ کتابی غیر اصیل     نویسنده: حسن انصاری   چند ماهی ...

یک نکته درباره ارتباطات علمی کتاب المبانی لنظم المعانی ابن بسطام الطحیری کرامی مذهب حدود شش سال پیش مقاله ای از نویسنده این سطور در کتاب ماه دین منتشر شد درباره کرامیه که در آن پاره‌ای از متون کرامی تازه‌یاب را معرفی و تحلیل سندی کرده بودم. در این مقاله به حساب خودم برای اولین بار نشان دادم که کتاب ...

کشاکش بر سر زبان بهشت از میانه‌ی سده‌ی سوم ق، زبان فارسی رو به شکوفایی و پویایی نهاد و نوعی رسمیت یافت. اما این زبان، در مسیر تکامل خود بر سنگلاخی ناهنجار که در هر گوشه‌ی آن لغزشگاهی نهان بود گذر می‌کرد و پیوسته با موانع سیاسی و کشاکش بر سر زبان بهشت     نویسنده: آذرتاش آذرنوش (1)   ...

اختلاف ترجمه‌های قرآن براساس دستور زبان عربی و ساختار آن در این مقاله، نقش دستور زبان عربی و ساختار آن که به نوعی موجبات اختلاف در ترجمه‌های فارسی قرآن کریم را فراهم نموده است، مورد بررسی قرار گرفته است. اختلاف ترجمه‌های قرآن براساس دستور زبان عربی و ساختار آن     نویسندگان: دکتر آذرتاش آذرنوش (1) عظیم عظیم‌پور مقدم (2) ...

کتاب النصوص شیخ صدوق کتاب النصوص شیخ صدوق از کتابهای مهمی در رابطه با اثبات امامت امامان و تسلسل امامت و روایات دوازده امام بوده که متأسفانه علی الظاهر از میان رفته است. البته در کتاب الذریعة، آقا بزرگ چند نسخه آن و نیز نسخه منتخبی از کتاب النصوص شیخ صدوق     نویسنده: حسن انصاری   کتاب النصوص شیخ ...

کتابخانه ابن شهرآشوب اتان کلبرگ در کتابی گرانقدر، بر اساس آثار موجود ابن طاووس، مجموعه آثاری را که او در کتابخانه گرانقدر شخصی خود و یا در کتابخانه های عمومی و خصوصی دورانش در بغداد و حله و نجف و دیگر شهرها دیده بوده و از آنها با کتابخانه ابن شهرآشوب     نویسنده: حسن انصاری   اتان کلبرگ در ...

کتابی کلامی از یک نویسنده اهل بیهق آقا بزرگ تهرانی در الذریعة (۲۲/۱۲۱)، کتابی کلامی را از یک نویسنده بیهقی معرفی می کند که در آن نویسنده از هم شهری خود، فرید خراسان ابن فندق و کتاب معارج نهج البلاغة او نقل می کرده است. نسخه کتاب که در کتابخانه شیخ کتابی کلامی از یک نویسنده اهل بیهق     ...

معرفی و کتابشناسی آثار وی مقام علمی و فرهنگی شیخ طوسی 1- شیخ ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی، فقیه، اصولی، مفسر، متکلم و محدث برجسته شیعه امامیه، یکی از بزرگترین مفاخر فرهنگی ایران و اسلام است. شخصیت علمی او نه تنها در تشیع امامی کم نظیر است، بلکه بی تردید وی را مقام علمی و فرهنگی شیخ طوسی   ...

نسخه تفسیر ما نزل من القرآن فی أهل البیت؛ اثری از جعفر بن محمد بن مالک الفزاری در مقاله مربوط به حسین بن سعید بن الأزهر، دو منبع از منابع تفسیر فرات را معرفی کردیم(در سایت کاتبان). تفسیر فرات کوفی منابع دیگری نیز دارد. از جمله آنها تفسیر حسین بن الحکم الحبری زیدی است که مستقلا منتشر شده است و ...

نمونه ای از دفاتر محدثان: کتاب الاختصاص منسوب به شیخ مفید عدم صحت انتساب مجموع کتاب الاختصاص به دانشمند و متکلم و فقیه بلند مرتبه امامیه، شیخ مفید امر بسیار روشنی است و در این مورد کمترین تردیدی وجود ندارد. وضعیت آشفته این انتساب وسیله آقابزرگ طهرانی و دیگران مورد نمونه ای از دفاتر محدثان: کتاب الاختصاص منسوب به شیخ ...

نسخه شناسی آثار شیخ طوسی از آثار بسیار برجسته شیخ طوسی، کتاب تمهید الاصول وی که در شرح بخش کلامی اثر استادش شریف مرتضی با عنوان جمل العلم والعمل است، نیازمند انتشاری دوباره است. علاوه بر آنکه این متن به صورت بسیار نا شایسته ای نسخه شناسی آثار شیخ طوسی     نویسنده: حسن انصاری   از آثار بسیار برجسته ...

نوادر المعجزات؛ کتابی غیر اصیل سالها پیش از سوی مؤسسة الامام المهدی در قم و زیر نظر آقای سید محمد باقر موحد ابطحی کتابی به نام نوادر المعجزات منتشر شد، که بر روی جلد و در مقدمه، کتاب به ابو جعفر محمد بن جریر الطبری الصغیر، مؤلف دلائل الامامة نوادر المعجزات؛ کتابی غیر اصیل     نویسنده: حسن انصاری   ...

کتابی از یک دانشمند اشعری مذهب: بررسی ابتدایی یک فرضیه نور الحقیقة ونَور الحدیقة بدون هیچ توضیح مقدماتی باید این نکته را متذکر شوم که کتابی که توسط جناب سید محمد جواد جلالی و با مقدمه عالمانه استاد سید محمد حسین جلالی، سالها پیش در قم با این عنوان و منسوب به حسین بن عبدالصمد حارثی، پدر شیخ نور الحقیقة ...

هویت واقعی کتاب اثبات الرجعة منسوب به فضل بن شاذان در مقاله “کتاب الملاحم فضل بن شاذان” در رابطه با کتابهای فضل بن شاذان در زمینه موضوعات قائمیت، رجعت و ملاحم سخنی رفت. در آنجا گفته شد که کتاب اثبات الرجعة فضل بن شاذان شیوه کلامی داشته است و احتمالا در آن هویت واقعی کتاب اثبات الرجعة منسوب به فضل ...

یادداشتی کوتاه پیرامون کتابی کهن از شمال ایران درباره فقه ناصر اطروش در سفری که سال گذشته به واتیکان داشتم، عکسبرداری شماری از نسخ خطی آنجا را برای مرکزی در ایران سفارش دادم. از آن جمله نسخه ای ارزشمند درباره فقه ناصر اطروش، فقیه و دانشمند بلند مرتبه ایرانی که تاکنون در کتاب یادداشتی کوتاه پیرامون کتابی کهن از شمال ...

بررسی تحولات سیاسی فرهنگی فرقه اسماعیلیان (1) اسماعیلیه از گرو های مهم تشیع بودند که توانستند طی سالیان متمادی، با تشکیل دولت هایی مستحکم، به ترویج آراء خویش بپردازند و گستره‌ی عظیمی از جهان اسلام را، تحت پوشش افکار و نفوذ خود قرار دهند. این شاخه از تشیع، بررسی تحولات سیاسی فرهنگی فرقه اسماعیلیان (1)     نویسنده: سمانه حجار ...

بررسی تحولات سیاسی فرهنگی فرقه اسماعیلیان (3) عباس بن ابى الفتوح، پس از قتل الظافر، پسر خردسال الظافر بالله كه تنها پنج سال از عمرش رفته بود را بر دوش خود گرفته بیاورد و بر تخت پادشاهى نشاند و با او به خلافت بیعت كرد و لقب الفائز را به او اطلاق نمود. بررسی تحولات سیاسی فرهنگی فرقه اسماعیلیان (3) ...

بررسی تحولات سیاسی فرهنگی فرقه اسماعیلیان (2) المعز در ابتدای خلافتش، به استحکام موقعیت فرمانروایی خود در افریقیه و مغرب پرداخت و اقوام مختلف این سرزمین را تحت انقیاد خویش درآورد و تا نزدیکی مصر، قدرت خویش را افزایش داد. وی در سال سیصد و چهل و چهار بررسی تحولات سیاسی فرهنگی فرقه اسماعیلیان (2)     نویسنده: سمانه حجار ...

بررسی تحولات سیاسی فرهنگی فرقه اسماعیلیان (4) حسن بن محمد، در سال پانصد و بیست هجرى متولد شد. وی از سنین کم، به تحصیل علوم مذاهب پیشین علاقه داشت و در این زمینه بسیار تلاش می‌کرد. وی که در بلاغت و سخنوری، همانند حسن صباح بود؛ همچون او افراد بسیاری بررسی تحولات سیاسی فرهنگی فرقه اسماعیلیان (4)     نویسنده: ...

نوآوری و نظرات جدید قرآنی در گفت و گو با آیت الله معرفت (1) حوزه‌ی علمیه‌ی نجف بر قلّه‌ی رفیع علم و فقاهت ایستاده بود. عالمان و فرهیخته‌گان چندی سال‌ها در آن بالیدند و رشد یافتند. قلّه‌هایی از علم و معرفت، شناخت و ایمان، تقوا و پرهیزگاری، والایی و انسانیت، مجتهدان مسلّمی که جز نوآوری و نظرات جدید قرآنی در ...

مصاحبه با استاد معرفت پیرامون شماری از مباحث قرآنی (1) قرآن در میان تمامی متون مقدس و کتاب‌های آسمانی، مقامی یگانه و ممتاز دارد، دین‌شناسان و قرآن‌پژوهان جملگی بر این حقیقت والا معترفند. با این همه سوگمندانه باید گفت که رشته قرآن شناسی و مطالعات قرآنی- آن‌گونه که در مصاحبه با استاد معرفت پیرامون شماری از مباحث قرآنی (1)   ...

نوآوری و نظرات جدید قرآنی در گفت و گو با آیت الله معرفت (2) مسأله نسخ از بدو نزول قرآن تاکنون مطرح بوده، اما در زمان معاصر، دستاویزی شده است برای حمله به این کتاب عزیز؛ لذا جامعه‌ی اسلامی و دانشمندان جهان اسلام و سنگرداران دفاع از حریم قرآن که من به همه آن‌ها خوش‌بین هستم، نوآوری و نظرات جدید ...

علامه طباطبایی و تفسیر المیزان از دیدگاه آیت الله معرفت (1) مفسّر و قرآن‌پژوه فرزانه حضرت آیت الله معرفت، در جای جای آثار خود از بزرگ مفسر نامدار عصر اخیر، حضرت علامه طباطبایی (قدس سره) و تفسیر گران سنگ او المیزان یاد کرده است. در این مقاله به این یادکردها اشاره می‌شود: علامه طباطبایی و تفسیر المیزان از دیدگاه آیت ...

مصاحبه با استاد معرفت پیرامون شماری از مباحث قرآنی (2) می‌گویند اگر ده سطر در یک مجموعه صد سطری دو- سه بار تکرار شود، می‌توانیم استنباط کنیم که اینجا فقط ظاهر نیست و نشان می‌دهد ورای ظاهر نیز چیزی موجود است. این‌ها در قرآن چگونه‌اند؟ یعنی لوازم قرآنی آن‌ها چیست؟ ما مصاحبه با استاد معرفت پیرامون شماری از مباحث قرآنی ...

علامه طباطبایی و تفسیر المیزان از دیدگاه آیت الله معرفت (2) 1. سیمیا از صادق‌ترین مصادیق سحر است.2. برخی افسانه‎‌ها و قصه‌های خرافی درباره هاروت و ماروت نقل شده و به فرشتگان نسبت داده شده که با نص قرآن مخالف است، زیرا نص قرآن بر نزاهت فرشتگان و طهارت ساحت آنان از آلودگی‌ها علامه طباطبایی و تفسیر المیزان از دیدگاه ...

ویژگی‌های شخصیتی و نظریه‌های قرآنی استاد معرفت در تحلیل شخصیت مرحوم حضرت آیت الله معرفت باید گفت که ایشان هفده ویژگی برجسته داشت که در مجموع ایشان را از حالت فردبودن خارج کرد و به یک جریان قرآن پژوهی در ایران و خاورمیانه تبدیل کرد. بلکه امروز ایشان یک ویژگی‌های شخصیتی و نظریه‌های قرآنی استاد معرفت     نویسنده: محمدعلی ...

استاد آیت‌الله معرفت از منظر اخلاق علمی نگارنده در این مقاله اخلاق علمی مرحوم استاد معرفت (رحمة الله علیه) را از چهار منظر مورد بررسی قرار داده است (2) که عبارتند از: 1. مسئولیت شناسی؛ 2. آزاد اندیشی؛ 3. پژوهش محوری؛ 4. اهتمام به رشد و بالندگی شاگردان؛ استاد آیت‌الله معرفت از منظر اخلاق علمی     نویسنده: علی نصیری ...

امیرالمؤمنین (ع) الگوی زهد و ساده زیستی اگر گذاشته بودند که در پناه حکومت اسلامی، اگر گذاشته بودند که در حکومت اسلامی و در پناه اسلام، حکومت تشکیل بشود و مردم در پناه حکومت اسلامی باشند، این همه گرفتاریهایی که از برای ماها الآن هم پیش آمده است، اینها هم- امیرالمؤمنین (ع) الگوی زهد و ساده زیستی     نویسنده: ...

تفاوت حضرت زینب (س) با آسیه به روایت رهبر انقلاب حضرت زینب(س) در 15 رجب سال 62 یا 63 هجری از دنیا رفت. بانوی قهرمانی که پس از شهادت امام حسین(ع) تبیین نهضت عاشورا را بر عهده داشت و پرچمدار این قیام بود. در ادامه به بازخوانی سخنان رهبر انقلاب پیرامون تفاوت حضرت زینب (س) با آسیه به روایت رهبر ...

نقش اهل بیت و صحابه در تفسیر قرآن کریم از منظر استاد معرفت (1) تفسیر قرآن کریم، که با هدف رفع ابهامات عارض شده بر الفاظ و عبارات مشکل و نیز دفع شبهات احتمالی صورت می‌پذیرد، از جمله مهم‌ترین وظایف جامعه علمی و پژوهشگران عرصه دین می‌باشد. علم تفسیر محصول بهره‌گیری از نقش اهل بیت و صحابه در تفسیر قرآن ...

نقش اهل بیت و صحابه در تفسیر قرآن کریم از منظر استاد معرفت (2) یکی از موضوعاتی که در منابع روایی شیعه و عام آمده، حکم به ارتداد گروه‌های زیادی از پیروان پیامبر یا مردم زمان رسول‌الله (صلی الله علیه و آله و سلم) است. این روایات به طور قطع، عدم عدالت صحابه‌ای را که پس از ارتحال نقش اهل ...

آیت الله معرفت (ره) و دفاع از مواضع قرآنی شیعه بخش اول: روش دفاع استاد معرفت از مواضع قرآنی شیعه که شامل مباحثی چون: اهداف استاد در دفاع از مواضع قرآنی، تلاش ایشان در معرفی مواضع قرآنی شیعه به جهان اهل سنت، استاد معرفت عالمی شیعی و قرآن‌گرایی اصلاح‌گر و آیت الله معرفت (ره) و دفاع از مواضع قرآنی شیعه ...

استاد معرفت و دفاع از مبانی اعتقادی شیعه بی‌گمان آموزه‌ها و تعالیم اسلام را تنها می‌‌توان از دو منبع بنیادین «قرآن و سنت مسلّم» به دست آورد. انگیزه‌هایی مانند عوامل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و … موجب شد تا صدها روایت ساختگی به نام منقولات اسلامی در کتاب‌ها استاد معرفت و دفاع از مبانی اعتقادی شیعه     نویسنده: مهدی رستم‌نژاد ...