همه

مقدّمه فشار روانى يكى از رايج ‏ترين بيماريهاى زمان معاصر است، به  گونه  اى كه طبق برآورد كارشناسان سازمان بهداشت جهانى حدود شش درصد كلّ جمعيّت جهان از بيماريهاى روانى رنج مى ‏برند و شروع هشتاد درصد از بيماريهاى جسمى با فشار روانى همراه بوده است. روان‏شناسان راهكارهايى را براى مقابله با فشار روانى مطرح نموده اند و اسلام نيز ...

در قرآن مجيد، اغلب درباره زنان مومن و با ايمان سخن گفته شده است. از آنها، همزمان كه از مردان مومن و با ايمان سخن گفته اند، ياد شده، و موظف بودند از يك رشته وظايف مذهبي مانند مردان پيروي كنند. تنها چهره منفي اي كه ظاهر مي شود، مربوط به زن ابولهب در سوره مباركه لهب است. ابولهب، سرسخت ...

انسان در طول حيات همواره با دعا مانوس بوده، با آن به سر برده‏است. نياز بشر به دعا چنان گسترده است كه تنها اختصاص به مؤمنان نداشته بلكه در طول تاريخ در زندگى كافران نيز وجود داشته‏است. ولى آنان، در اثر گمراهى، اين عمل مقدس و پراهميت را در جايى غير از جايگاه شايسته آن به كار مى‏برند. آنها به ...

چکیده در این مجال اثبات خواهد شد که موضوع خلافت که در آیه خلافت (آیه 30 سوره بقره) بدان اشاره شده با وجود نظرات متعددی که در این باب مطرح شده در حقیقت و به واقع، خلافت آدم علیه السلام و ذرّیه او از خداوند، روی زمین است و در میان ذرّیه او تنها آنانی به مقام خلافت اللّهی می رسند ...

چکیده در آیات قرآن مواردی به چشم می خورد که معطوف و معطوف علیه در عطف توسط «اَو» دارای مفاد واحد است. به عبارت دیگر دو عِدل «اَو» دارای معنای یکسان است. از سوی دیگر اقتضای واژه «اَو» مغایرت میان دو عِدل است. اینجاست که معضلی پیش می آید: گروهی از مفسران راه حلّ را در این دیده اند که ...

چکیده: برخی از واژگان، علاوه بر معنای پایه، دارای معنای نسبی نیز هستند. «مع» از واژه هایی است که در دو حوزه معنایی پایه و نسبی در قرآن به کار رفته است. این نوشتار می کوشد پس از ذکر معنای پایه «مع» سه نوع همراهی مطلق، مطلوب و نامطلوب را بیا ن نماید. همچنین به منظور بیان معنای نسبی «مع» ...

«إِلا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِینَ کَفَرُوا ثَانِیَ اثْنَیْنِ إِذْ هُمَا فِی الْغَارِ إِذْ یَقُولُ لِصَاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیْهِ وَأَیَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ کَلِمَةَ الَّذِینَ کَفَرُوا السُّفْلَی وَکَلِمَةُ اللَّهِ هِیَ الْعُلْیَا وَاللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ» (توبه/40) چکیده: شخصی که در آن شب تاریخی با پیامبر همراه بوده است (چه خلیفه اول بوده ...

چکیده: پیشرفت‏ها و دستاوردهاى ایرانیان در علوم قرآنى قرائت، تفسیر و حدیث بخش مهمى از عصر شکوفایى فرهنگى اسلامى را دربر گرفته است. بررسى تاریخى با تکیه بر کانون جغرافیایى علمى نشان مى‏دهد که در عصر شکوفایى فرهنگى اسلامى، حداقل دو کانون اصلىِ خراسان و رى و دو کانون فرعىِ اصفهان و فارس مهم‏ترین مراکز علوم قرآنى ایران در قرون ...

مقدّمه هنگامي كه سخن از فيزيك و نجوم پيشرفته سخن به ميان مي آيد، انديشه ها بهت زده مي شوند كه چه دستاوردِ بلند و والاي با ارزشي است كه انسانِ متمدّن قرن بيستم به عالم بشريت ارمغان آورده است. در حالي كه لازمه قبول پيشرفته و بي بديل بودن يك مسئله علمي و صنعتي، بي سابقه بودن آن در ...

خميره وجودي انسان از دو بعد مادي و معنوي «جسم و جان» معجون و تركيب يافته است، و هر يك از اين دو بعد، براي رشد و بالندگي، به تقويت، انرژي و تغذيه سالم نيازمند مي‏باشد، خداي متعال كه جهان هستي را خلق كرده و انسان را به عنوان گل سرسبد مخلوقات خود، معرفي و طبيعت را مسخّر او ساخته ...

دین را می‏توان به مجموعه به هم پیوسته‏ای از باورها و اندیشه‏های برگرفته از وحی الهی در رابطه با جهان، انسان، جامعه و جهان پس از مرگ تعریف کرد که هدف آن، هدایت انسان به سوی روش بهتر زیستن و کاملتر شدن است. این تعریف منطبق با تفسیری است که در برخی از روایات و کتابهای کلامی در مورد ایمان ...

1) مراد از قرآن‌ستيزان تجدد‌گرايان غرب‌گراي تأويل‌كننده قرآن در عصر جديد است. اينان چون از حد تأويل مجاز فراتر رفته و حقانيت و وحيانيت قرآن كريم و به همراه آن صحت نبوت پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را زير سوال برده، بلكه تا حد انكار اين دو عقيده ضروري اسلامي پيش رفته‌اند، ناگزير تعبير و نامي مناسب‌تر از ...

اشاره آيا در تورات و انجيل موجود، به پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) بشارت داده شده است؟ موضع قرآن در اين‏باره چيست؟ نويسنده اين مقاله بر آن است كه آنچه در قرآن آمده، اين است كه تورات و انجيل موجود آمدن پيامبر اسلام را با صفات ـ و نه با نام ـ بشارت داده‏اند و در اين دو ...

قرائت قرآن، یك فن یا به بیانی جامع‌تر یك هنر است؛ شاید بتوان گفت نقطه اوج تلاقی هنر و مذهب و برای آنكه بشود از آن لذت برد، باید كمی درباره‌اش دانست. در واقع فراگیری فنون موسیقی آوازی، پیشوازی است برای فراگیری تلاوت رنگارنگ قرآن. از یك نظر، قرآن لحنی موسیقایی است و از نظری دیگر، الحان موسیقی در ذات ...

برخى به تاريخ با نظر ترديد مى ‏نگرند، براى آن ارزش علمى قائل نيستند و آن را بسان شعر مى‏ دانند كه بر اساس نياز، هدف، ذوق و تخيل شاعر سروده مى ‏شود نه بر اساس واقعيّتها و عينيّت ها. تا جايى كه مى‏ گويند: «تاريخ هيچ چيز نيست جُز دروغهايى مورد اتّفاق همه.» بد بينى اين افراد به تاريخ، از ...

مبانى عينيّت‏ گرايى‏ بشر بطور فطرى حسّ گراست و درك محسوسات و ملموسات بر وى آسانتر است پس شايسته‏است معنويّات و امور غيرمادّى در قالبهاى محسوس و مجسّم ارائه‏شود تا سهل و سريع بر دل نشيند. قرآن كريم به‏منظور تأمين اين اصل فطرى و رسيدن افراد به معارف عالى مكتبى و انسانى، برگزيدگانى را به‏عنوان «اسوه» و الگو معرفى مى‏كند ...

آنچه بنى اسرائيل در حوزه انديشه و فكر نشان مى ‏دادند و موضع گيری هاى فكرى يهود در طول تاريخ طولانى خود، از مهم‏ترين مباحثى است كه قرآن به آن پرداخته و آن را مورد انتقاد قرار داده است. برخى از عذاب‏ها و ملامت ها به همين اعتقادات انحرافى و صفات درونى آنان برمی  گردد؛ چرا كه منشأ بسيارى از ...

مقدمه: دستيابي به آرامش واقعي يكي از خواسته هاي هميشگي بشر بوده است و دراين راستا انسان در طول تاريخ تلاشها و رنج هاي بسياري را به جان دل پذيرفته است. بي شك بخش وسيعي از تلاشهاي علمي بشر و كشف رازهاي ناگشوده جهان طبيعت به منظور دسترسي به امكاناتي بوده است كه آرامش و آسايش را براي انسان به ...

قرآن, كتابى است جامع و فراگير كه به عنوان منبع بنيادى و اساسى در فهم و دست يابى به احكام شرعى, سخن نخستين را مى زند. هر پژوهشگرى از هر زاويه و افقى به اين گنجينه خداوند بنگرد به مقصود و مطلوب مورد نظر خويش دست مى يابد. فقه پژوهان, مفسران, تاريخ نگاران, و… از ديرباز گمشده خود را در ...

«و يسئلونك عن ذى القرنين قل سأتلوا عليكم منه ذكراً».(کهف-83) و از تو اى محمد، درباره «ذو القرنين » مى پرسند در پاسخ ايشان بگو: بزودى، بخشى از سرگذشت او را، براى شما بازگو خواهم كرد. آيات 83 تا 98 سوره مباركه كهف درباره زندگانى ذو القرنين مطالبى دارد كه در قالب سه بخش اساسى در كتاب شريف تفسير الميزان ...

حضور در مكتب قرآن و شرفيابي در محضر اين كتاب الهي و اقيانوس عميق و مواج هر انسان عطشناكي را شيفته و شائق و حريص مي نمايد كه اگر نمي تواند در آن غور و غواصي كند حتي الامكان به قدر توان و بضاعت و شايستگي پيرامون آن به سياحت بپردازد ، شايد مرواريدهايي كه در اثر موج و تلاطم ...

طليعه دعا، رمز گنجينه حقايق «دوست»، و سرچشمه زلال «علوّ» و شرافت حضرت او است كه پرتو جمال و كمال الهي براي «انسانِ» جوياي حقيقت به ارمغان مي‌آورد و طريق نيل به مقامات معنوي را هموار مي‌سازد و چه بسيار بزرگي‌ها كه جز از رهگذر دعا دست‌يافتني نيست. در اين ميان، ادعيه شريف قرآني از اهميت والايي برخوردارند و معارف ...

چکيده قرآن، خلاصه ي کتاب هاي الهي است که خدا بر انبياء و اوليايش فرستاده است. هيچ علم ربّاني و مسأله ي الهي و برنامه ي زندگي و راه معرفت، با اصل و فرع و جزئياتش، در کتابي نيست؛ مگر در قرآن کريم. قرآن کريم سرشار از معارفي بلند و عميق در همه ي مسائلي است که بشر براي پيمودن ...

نماز از جمله آيين هاى عبادى است كه در اكثر اديان به شكل هاى گوناگون وجود داشته است. دست كم قرآن در مواردى نمازگزارى پيشينيان را گزارش كرده است; مانند نمازگزارى ذكريا در محراب كه فرشتگان در چنين حالى بشارت تولّد يحيى را به او دادند(آل عمران/ 39) و نمازگزارى و زكات دادن برخى از يهوديان (نساء/ 162). ابراهيم خليل ...

چكيده‌ در اين‌ مقاله‌ علاوه‌ بر معرفى‌ واردكنندگان‌ روايات‌ اسرائيلى‌ به‌ فرهنگ‌ اسلامى‌ و بيان‌ انگيزه‌ها و آثار زيان‌بار اين‌ پديده‌در تاريخ‌ اسلام‌، از برخى‌ شخصيت‌هاى‌ اسلامى‌ مانند ابن‌عباس‌ كه‌ احياناً متهم‌ به‌ انتقال‌ اسرائيليات‌ به‌ منابع‌ اسلامى‌شده‌اند، دفاع‌ شده‌ و نيز سير تاريخى‌ اسرائيليات‌ در كتاب‌هاى‌ تفسيرى‌ و تاريخى‌ مورد بررسى‌ قرار گرفته‌ است‌ و دراين‌ بخش‌ يادآور شده‌ايم‌ ...

تقوا چيست؟ تقوا به معناي حفظ كردن خويشتن از چيزي است كه انسان از آن مي ترسد. اين واژه از ريشه وقي گرفته شده است كه به معناي حافظ و سپر است. انسان براي آن كه خود را از زيان جنگ حفظ كند و آثار شمشير و نيزه و تير را از خود دفع سازد تن را به سپر مي ...

اساسي‌ترين پرسش انسان درباره دين اين است كه دين چه فايده و چه لزومي دارد؟ چرا بايد ديندار بود؟ رابطه دين و انسان چگونه‌ رابطه‌اي است؟ آيا زندگي بدون دين امكان‌پذير است و در اين صورت، ديني زيستن بهتر است يا زندگي منهاي دين؟ پس از روشن شدن چرايي و ضرورت دين اين سئوال پديد مي‌آيد كه آيا مي‌توان به ...

در آموزه هاى دينى, آدابى براى بهره گرفتن از قراءت و مطالعه قرآن بيان شده است. نگهداشت اين آداب, در حقيقت, نوعى بزرگداشت آموزه هاى وحى و حفظ و نگهداشت متن اصلى دين دانسته مى شود. در مجموعه هاى روايى, مانند: اصول كافى, آن آداب به شرح آمده است. شمارى از آن آداب جنبه فقهى پيدا كرده و به كتابها, ...

در آموزه هاى دينى, آدابى براى بهره گرفتن از قراءت و مطالعه قرآن بيان شده است. نگهداشت اين آداب, در حقيقت, نوعى بزرگداشت آموزه هاى وحى و حفظ و نگهداشت متن اصلى دين دانسته مى شود. در مجموعه هاى روايى, مانند: اصول كافى, آن آداب به شرح آمده است. شمارى از آن آداب جنبه فقهى پيدا كرده و به كتابها, ...

چكيده پس از رحلت نبى مكرم اسلام(صلى الله عليه وآله) و گرايش برخى از علماى اهل كتاب به دين مبين اسلام و نيز رواج اسرائيليات، داستان ها و مطالبى از منابع يهود و يونان باستان وارد تفاسير مسلمانان شد كه از جمله آن ها مى توان به افسانه هاروت و ماروت اشاره كرد. از نظر قرآن كريم، هاروت و ماروت ...

چكيده يكي از مباحث مهم به ويژه در تاريخ اسلام مبحث «جاهليت» است. واژه جاهليت ريشه در قرآن دارد و مورخان براي آن معاني متعددي بيان نموده‌اند كه با يكديگر متفاوت است. دقت در قرآن و متون تاريخي روشن مي‌نمايد كه معناي اصلي جاهليت ناداني نيست، بلكه جاهليتي كه در قرآن و سنت و حتي بسياري از متون تاريخي بيان ...

چكيده از كارآمدترين روشهاى تربيتى كه در قرآن و سيره پيشوايان دينى آمده، روش عبرت است. عبرت حالتى است كه در اثر برخورد با امورى ظاهرى و مشهود، براى انسان پديد مى‏آيد و به معرفتى باطنى و غير مشهود منتهى مى‏شود. به اين حالت، اگرچه روش نمى‏گويند ولى با توجه به عامل ايجادكننده آن، جنبه روشى پيدا مى‏كند. تشابه زندگى ...

شكر خدا از مسائلى كه فرهنگ اسلامى بر آن تأكيد كرده و در قرآن و روايات به عنوان خصلتى ارزنده و نيك براى انسانها بيان شده شكرگزارى و سپاس از بابت نعمتهاى الهى است. اسلام مى‏خواهد افراد به درجه‏اى از يقين برسند كه در هر حالى اعم از آرامش و يا روى آوردن مصائب شكر خدا را بجاى آورند. بنظر ...

چكيده يكى از مسائل مهم و اختلافى در تاريخ اسلام مسئله مطرح شده در آيات ابتدايى سوره مباركه تحريم است كه در آن از پيامبر(صلى الله عليه وآله) در مورد چرايى تحريم حلالى از حلال هاى خداوند سؤال مى شود. اين مسئله به قدرى مهم بوده كه چند آيه از آيات قرآن كريم بدان اختصاص يافته است. البته قرآن كريم ...

انسان به جهت گرايش به همگرايي و جامعه پذيري، همواره ناچار است خود را با مردم و جامعه سازگار و هماهنگ نمايد. تضاد منافع و مصالح موجب مي شود تا تلاش مضاعفي را براي سازگاري با ديگران انجام دهد. يكي از روش هاي موثر براي ايجاد تفاهم و سازگاري، تبادل اطلاعات، انتظارات خواسته ها و موانع ميان افراد است. گفت ...

مقدمه مسئله فطرت به جهت ارتباط تنگاتنگ آن با ماهيت انسان و انسان‏شناسى(1) از يك سوى، و پيچيده و مشكل بودن ماهيت انسانى، از سوى ديگر، از جمله مسائلى است كه معركه آراء انديشمندان اسلامى و غرب واقع شده است. اما مسئله «وجود فطرت انسانى» در بين اهل اديان و به اصطلاح از لحاظ درون دينى با توجه به ادلّه ...

ارتداد در عرف, به معناى بازگشت از دين است.عنوان ارتداد, در فقه از دو جهت مورد بحث قرار مى گيرد: 1. سببها و مايه هاى ارتداد. 2. آثار ارتداد. در جهت نخست, بحث بر سر اين جُستار است كه عنوان ارتداد چگونه به حقيقت مى پيوندد. به ديگر سخن, در اين جهت, فقيه در صدد بررسى انگيزه ها و سببهايى ...

اين جانب معتقد به فقه سنتى و اجتهاد جواهرى هستم و تخلف از آن را جايز نمى‏دانم. اجتهاد،به همان سبك صحيح است،ولى‏ اين بدان معنى نيست كه فقه اسلام، پويا نيست. زمان و مكان،دو عنصر تعيين كننده در اجتهادند. مسأله‏اى كه در قديم،داراى حكمى بوده است،به ظاهر همان مسأله در روابط حاكم بر سياست و اجتماع و اقتصاد يك نظام، ...

نماز در تمام اديان الهي به عنوان برترين آيين عبادي و ركن معنويّت و ارتباط با خداوند مطرح بوده است. درخواست حضرت ابراهيم(علیه السلام) چنين بوده است كه: «ربّ اجعلني مقيم الصلوة و من ذريّتي…؛1 پروردگارا، من و ذريّه‏ام را برپا دارنده نماز قرار ده». به حضرت موسي(علیه السلام) در كوه طور خطاب شد: «انّني انا الله لا اله الاّ أنا فاعبدني ...

چكيده يكى از مباحث بنيادين در حوزه مطالعات اجتماعى و به ويژه جامعه شناسى، موضوع قانون مندى جامعه و تاريخ است. اين كه آيا حوادث اجتماعى و تاريخى، به جامعه يا دوره اى تعلق دارد و يا تاريخ بشر از قانون مندى خاصى پيروى مى كند كه زمينه تكرارپذيرى آن حوادث را فراهم مى نمايد، از دغدغه هاى انديشمندان مسائل ...

يكى از مهمترين مسائلى كه انديشه دينى در جهان معاصر با آن مواجه است، مسئله انتظار بشر از دين است. بدين صورت كه دلايل نياز انسان به دين چيست؟ چه نياز يا نيازهايى انسان را به دين سوق مى‏دهد؟ چرا انسان به دين روى مى‏آورد؟ انسان چه نقص يا كمبودى را در خويشتن مى‏يابد كه غير دين نمى‏تواند آن نياز ...

انسان موجودى است ‏سالك و پويا به سوى معبود حقيقى خويش و از هر راهى كه برود و هر مسيرى را كه در زندگى انتخاب كند، سرانجام به لقاى معبود خويش مى‏رسد: « يا ايها الانسان انك كادح الى ربك كدحا فملاقيه (انشقاق/‏6 )؛ اى انسان! تو با تلاش و رنج ‏به سوى پروردگارت مى‏روى و او را ملاقات خواهى ...

چكيده: حجيت و اعتبار عقل چه از منظر برون دينى و چه از منظر درون دينى محل بحث و نزاع بوده است، نگارنده در اين نوشتار، اعتبار عقل را از منظر آيات و روايات مورد بحث قرار داده و جايگاه آن را در اجتهاد فقهى بررسى نموده است و در پايان پرورش و شكوفايى عقل از ديدگاه اسلام را مطرح ...

نماز درسفر واذ ا ضربتم في الارض فليس عليكم جناح ان تقصروا من الصلوه… وهنگامي كه سفر كنيد گناهي بر شما نيست كه نماز را كوتاه كنيد.1 تحريم نماز در حال مستي يا ايها الذين امنوا لا تقربوا الصلوه وانتم سكاري حتي تعلموا ما تقولون، اي كساني كه ايمان آورده ايد در حالي كه مست هستيد به نماز نزديك نشويد ...

پيش‏گفتار اسلام همواره به انسان توصيه مى‏كند تا درباره آن‏چه به آن يقين و علم ندارد، زبان نگشايد همچنان كه‏مى‏فرمايد: «لا تقف ما ليس لك به علم ان السمع و البصر و الفؤاد كل اولئك كان عنه مسئولا». (1) به چيزى كه علم و اطمينان ندارى، اعتماد مكن و آن را بر زبان مياور، زيرا گوش و چشم و دل ...

سئوال اول آيا پاكى دل كافى نيست و حتماً بايد نماز بخوانيم؟ پاسخ اول: مىدانيم يكى از صفات خداوند متعال، حكيم است; يعنى هيچ كارى را بدون حكمت انجام نمىدهد. اينكه خداوند نماز را واجب كرده است ـ با اينكه مى توانست به صرف راز و نياز اكتفا كند ـ حتماً دليلى و حكمتى داشته كه او با علم و ...

پرسش: فلسفه‌ی بلاها از نظر اسلام چیست؟ آیا میان بلا و گناه رابطه وجود دارد؟ پاسخ: از نظر اسلام بلاها و سختی ها دارای علت‌ها و حكمت‌های مختلفی می‌باشند. چنانچه هیچ حادثه‌ی كوچك یا بزرگی در عالم اتفاق نمی‌افتد مگر اینكه از روی حكمت و حساب دقیق خداوند می‌باشد كه زلزله هم از این قاعده مستثنی نیست. نظر شما را ...

خداى سبحان كمال محض و كمال‏آفرين است؛ هر چه از او ظهور كند كامل است. عالم و آدم از او ظهور كرده و هر دو از مظاهر كمال حقند، هم كمال نفسى دارند و هم از كمال نسبى برخوردارند : «ما ترى فى خلق الرحمن من تفاوت فارجع البصر هل ترى من فطور« (1) همه ذرات عالم هستى به سوى ...

سير و سلوك الى الله درجات و مراتب گوناگونى دارد كه بايد يكى پس از ديگرى پيموده شود؛ اما پيش از پيمودن آن مراحل بايد با توبه مانع را برداشت. اولين مرحله از مانع‏زدايى براى سالكان راه، گناه ‏زدايى است؛ چون گناه نه تنها مايه ورود به جهنم است، بلكه مانع انجام كار خير در دنيا نيز خواهد شد. امام ...

مفهوم آزمايش در آيات قرآن با تعابير مختلفي همچون: ابتلاء، امتحان، تمحيص، اختبار و فتنه، از سنت آزمايش سخن به ميان آمده است. «محص» و «فتنه» دراصل به معناي پاك و خالص كردن طلا مي باشد، كه طلا را در آتش سوزان قرار مي دهند تا مواد زائدش از بين رفته و خالص و ناب گردد. واژه هاي ديگر مانند: ...