همه

آنچه عنصر اصلي نظام مقدس ما را تشكيل مي‎دهد و باعث تمايز آن با نظامات سياسي ديگر مي‎شود، اسلام است، امتياز و صبغه ويژه‌ كشور ما اسلامي بودن آن است يعني آنچه بيش از هر چيزي بر آن تاكيد شده فقاهت است ،از اين روست كه بايد در رأس اين نظام فقيهي قرار داشته باشد كه به آن ولي فقيه ...

براساس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران مجلس خبرگان سه وظيفه مهم را بر عهده دارد.برطبق اصل 107 «تعيين رهبر بر عهده خبرگان منتخب مردم است».و خبرگان وظيفه دارند تا درباره همه فقهاي واجد شرايط مذكور در اصل 5 و 109 قانون اساسي بحث و بررسي كنند و هر كس را كه واجد شرايط دانستند، انتخاب و به مردم معرفي كنند ...

فلسفه وجودي مجمع تشخيص مصلحت نظام حل اختلاف بين مجلس و شوراي نگهبان مي‌باشد.[1] مجلس شوراي اسلامي به عنوان مجمع نمايندگان ملت، عهده دار مصلحت انديشي مسائل نظام و وضع قوانين مطابق با مصالح و مقتضيات زمان است. همانطور كه شوراي نگهبان مشروعيت قوانين را منهاي مصلحت دار بودن آنها مورد بررسي قرار مي‌دهد، از اينجاست كه دربرخي موارد، مصلحت ...

با وجود پيش‌بيني نهادها و سازمان‌هاي گوناگون زمامداري، براساس نظام تفكيك قوا با نظارت رهبري و تعيين حقوق و وظايف هر يك در قانون اساسي 1358، تجربه چند ساله نشان داد كه انجام وظيفه و اتخاذ تصميم برخي از امور، با رعايت كامل قانون، به راحتي نمي‌توانست قابل اعمال باشد. در اين مدت بن‌بست‌ها و تنش‌هايي در كشور  بوجود آمد ...

پس از تصويب قانون اساسي، به تدريج برخي از مشكلات پديد آمد، زيرا در قانون اساسي، پيش بيني نشده بود كه اگر به هر دليل، از جمله استناد به مصلحت و ضرورت، مجلس شوراي اسلامي خواسته شوراي نگهبان را اجابت و تمكين نكند، و شوراي نگهبان نيز ادعاي ضرورت را نپذيرد، تكليف چيست؟حاكميت ملي از يك سو صلاحيت تدوين قوانين ...

از آنجا كه هر انساني در زندگي هدفي خاص را دنبال مي‌كند، همواره سعي در يافتن راه‌هايي دارد كه به هدفش منتهي مي‌شوند، تا مبادا عمر خود را در راه‌هاي انحرافي صرف كند و از رسيدن به هدف بازماند. به همين منظور يا عقل خويش را ناظر قرار مي‌دهد يا انديشه و نظريات ديگران را, تا از راه‌ خطا دور ...

در هر نظامى قانون گذار براى مراحل مختلف اجرا و نظارت بر امور، خط پايانى در نظر مى گيرد تا در آن جا مسئله به انجام رسد و تصميم گيرى نهايى اتخاذ شود. زيرا در غير اين صورت تسلسل پيش خواهد آمد و مسئله لاينحل باقى خواهد ماند. به عبارت ديگر «اگر فرض كنيم نهادى به عنوان ناظر بر عملكرد ...

بحث نظارت در كشور ما پيشينه‌اي روشن و واضح دارد. در فقه شيعي و فتاواي مراجع معظم تقليد بحث نظارت مطرح بوده و هست كه آن مستنبط از قرآن و سنت معصومين (عليهم السّلام ) و كاشف از ارادة شارع مقدس مي‌باشد، كه بيشترين آن در باب هاي وقف و وصيت مطرح است. به عنوان نمونه، امام خميني (ره ) ...

در اصل 99 قانون اساسي بيان شده است، كه شوراي نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبري، رياست جمهوري، مجلس شوراي اسلامي و مراجعه به آراء عمومي و همه‌پرسي را برعهده دارد. با توجه به مبهم بودن نحوه و نوع نظارت در اين اصل و همچنين ابهام در محدوده گستره آن نسبت به تمام مراحل انتخابات و كليه امور مربوط ...

هر نظامي بسته به نوع نگرش و ايدئولوژي و قانون اساسي  خود، به وضع قوانين عادي مي پردازد. در كشور ما كه نظام اسلامي حاكم است و مطابق اصل چهارم قانون اساسي كليه قوانين مصوب كشور اعم از قانون اساسي و ساير قوانين موضوعه – بايد بر اساس موازين شرع مقدس اسلام باشد وهمچنين وضع قوانين در مجلس شوراي اسلامي ...

تعريف اصطلاحات:الف: ناظر: در اصطلاح به شخصي مي گويند كه عمل يا اعمال نماينده شخص يا اشخاص را مورد توجه قرار مي دهد و درست يا غلط بودن آن اعمال را به مقياس معيني كه معهود است مي سنجد[1].ب: نظارت استصوابي نظارتي است كه اذن ناظر ( و در حقيقت موافقت او) در صحت عمل نماينده يا متولي شرط است ...

در خصوص سئوال فوق پس از ذكر مقدمه‎اي كوتاه در مورد اصل نظارت، نظارت استصوابي شوراي نگهبان را مورد بررسي قرار خواهيم داد.احراز سمت نمايندگي پروسه‎اي است كه كسب قدرت سياسي را به دنبال دارد و رقابت ناسالم بين داوطلبان در امر انتخابات همواره امري محتمل و قابل پيش بيني بوده است زيرا سياستمداران براي پيشبرد اهداف خود گاه از ...

قرآن كريم و دين مقدس اسلام به عنوان آخرين وكاملترين دين هميشگي از طرف خداوند بر پيامبر اسلام نازل شده است و با تشريع اسلام و نزول قرآن ساير اديان الهي منسوخ شده‌اند با اين حال دين مقدس اسلام با غير مسلمان همزيستي مسالمت‌آميزي را طالب است. دين اسلام غيرمسلمان را ابتدا به اهل كتاب و غير اهل كتاب تقسيم ...

قبل از پرداختن به پاسخ سؤال مزبور، ابتدا كافر را تعريف مي كنيم: كافر يعني كسي كه منكر خداست يا براي خدا شريك قرار مي دهد يا پيغمبري حضرت خاتم الانبيا محمد بن عبدالله-صلي الله عليه وآله- را قبول ندارد و يا در اين موارد شك دارد كه چنين كسي نجس است. نيز كسي كه ضروري دين يعني چيزي را ...

براي اوّلين بار در طول تاريخ اسلام سندي جامع، كه بيان گر طرح نظام سياسي اسلام باشد، به منظور اداره يك اجتماع بزرگ اسلامي، پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران تدوين گشت. قانون اساسي به جهت فراهم آوردن زمينه هاي عملي مناسب جهت حاكميت اسلام در كليه ي شئون مملكت، اعمّ از داخلي و خارجي مي باشد.تدوين قانون اساسي به ...

به طور كلي بايد گفت اسلام تحميل دين بر ديگران را رد مي كند: «لاَ إِكراه فِي الدّينِ قَد تَبَيَّنَ الرُشدُ مِنَ الغَيِّ»[1]، يعني در دين اكراه نيست راه حق و رشد از راه باطل و گمراهي جدا شده است. بنابراين در جامعه اسلامي اصل اساسي همانا آزادي ديني است. چنانكه امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: هر گروهي ...

مذهب يكي از اساسي‌ترين نيروهاي سازنده حقوق به شمار مي‌رود و حتي در كشورهايي كه حقوق را به طور كلي از مذهب جدا ساخته‌اند، هرگز اثر عقايد مذهبي را در تدوين و اجراي قانون انكار نمي‌كنند..ارتباطي كه بين حقوق و مذهب وجود دارد كما بيش در برخي مكاتب و نظامات حقوقي پذيرفته شده است به طوري كه در حقوق اروپاي ...

قبل از اين كه از لحاظ حقوقي و قوانين مدرن ايران به پرسش مزبور پاسخ دهيم، يادآور مي‌شويم كه اساساً از نظر اسلام جان، مال، مسكن، ناموس و آبروي اشخاص محترم است و كسي حق ندارد و نمي تواند متعرّض آنان گردد. بنابر شرع مقدس كسي حق ندارد جان و حيات ديگران را به خطر اندازد و اگر كوچكترين صدمه ...

تغيير هر نظام سياسي ممكن است به شيوه هاي مختلفي مانند انقلاب، كودتاي سياسي، نظامي و غيره انجام پذيرد، اما از آنجا که مورد سئوال فقط درباره ي راهكار قانوني اين امر مي­باشد، به بررسي راهکار تغيير قانون اساسي مي­پردازيم.قانون اساسي همان­طور كه از نام آن پيداست جاي بيان اصول كلي حكومت و طرح ريزي تشكيلات اساسي كشور است، بنابراين ...

خداوند متعال همة انسان‌ها را از نفس واحدي و از دو جنسي آفريد و با قرار دادن توالد امكان تكثير نسل را براي او ايجاد كرده و براي آنكه مرد و زن در كنار يكديگر قرار بگيرند و با هم زندگي مشترك داشته باشند، در هر يك از آنان گرايشي نسبت به ديگري قرار داده است. البته كل موجودات عالم ...

با ظهور اسلام تفكر جامعه درباره زن تغيير كرد و او داراي شخصيت حقوقي شد و حقوقي همچون مردان به زن اعطا و به عنوان شريك زندگي مرد مطرح شد و عدم مداخله در برخي كارهاي مردان به خاطر جنسيت پست يا نداشتن شخصيت لازم نيست بلكه قاعده تقسيم كار و تخصص و مسائل خاص زنان، مانند بارداري زايمان و ...

زن و مرد در عين حالي كه در انسانيت با يكديگر متشابه و متساوي هستند، ولي هر يك از برخي جهات از ديگري متمايز مي شوند كه نبايد تحت تأثير برخي افكار وارداتي، اين جهات و خصوصيات را كه به خواست و اختلافات و تفاوت هايي را كه ميان زن و مرد هست كه مشيت الهي قرار داده شده است ...

در اسلام، زن همانند مرد، مخلوقي از مخلوقات خداست و اين دو موجود از يك گوهر آفريده شده‌اند. از نظر ارزشي نيز بين زن و مرد هيچ تفاوتي وجود ندارد. اگر در زمينة پاره‌اي حقوق و احكام، تفاوت‌هايي ميان زن و مرد وجود دارد؛ اين تفاوت‌ها نه به معناي تبعيض است بلكه به خاطر نوع مسؤوليت و ويژگي‌هاي جسمي و ...

بي‌گمان ستم به زنان يكي از سياه‌ترين نقطه‌هاي تمدن بشري است: در دورة وحشي‌گري، زن به عنوان انسان شناخته نمي‌شد. در يونان باستان حتي بحث از اين مسأله مي‌شد كه آيا اصلاً زن روح دارد يا نه؟ اگر روح دارد آيا او انساني است يا حيواني؟ و آيا زن شايستگي دارد كه جزو اجتماع انساني باشد يا نه؟[1]تا همين اواخر، ...

پاس داشتن مقام زن و احترام به آنها، مورد سفارش مؤكّد و مكرّر حضرت ختمي مرتب صلي الله عليه و آله و ائمه اطهار(عليهم السلام) بوده است كه در ذيل به چند نمونه از آن اشاره مي نمائيم:1ـ قال رسول اللّه(صلي الله عليه و آله): «كلّما ازداد العبد ايماناً ازداد حبّاً للنساء؛ به هر ميزان كه ايمان بندگان خدا افزايش ...

امروزه در حوزه حقوق زنان سؤال‌هاي گوناگوني مطرح است، در ادعاي مزبور مشخص نگرديده كه فقها چه حقوقي را و چگونه از زنان سلب كرده‌اند، و يا به آنان داده‌اند. و غرض از طرح ادعا چيست: احقاق حقوق از دست رفته زنان، بهره‌مندي از حقوق مساوي با مردان؟ و يا…؟بر حسب ظاهر، شبهه فوق ناظر به تفاوت‌هايي است كه در ...

قبل از پاسخ به سؤال، ابتدا شما پاسخ دهيد كه اگر قرار باشد در يك نظرسنجي بپرسند: به نظر شما چه كسي يا كساني عهده‎دار بار سنگين انحلال خانواده و جدايي زن و مرد شوند، پيشنهاد شما چيست و كداميك را انتخاب مي‎كنيد؟ آيا ابتدا سراغ بررسي و تحليل پيرامون توانائي‎ها و حالات روحي و صفات ويژه هر كدام از ...

جايگاه زن در نظام ارزشي اسلام يكي از مباحثي است كه ازديرباز توجّه پژوهشگران را به خود جلب نموده  و با مرور زمان و بروز نيازها كاوش ها، عميق تر و گسترده تر مي‌گردد. در اين تحقيق و پژوهش، گاه به مواردي بر مي‌خوريم كه ظاهراً از زن با مذمت و بي احترامي ياد شده است. مانند برخي از تعابير ...

برخي احكام زنان كه در آن نوعي ارتباط با جامعه (خُرد، كلان) ديده مي‌شود موجب نگراني جمعي از بانوان محترم مسلمان گرديده به گونه‌اي كه اظهار مي‌كنند اين احكام براي آنان محدوديّت آورده‌ است. احكامي مانند حجاب، اجازه شوهر به هنگام خروج از منزل، اذن شوهر در نذر، اجازه پدر در ازدواج دختر، ممنوعيت ازدواج بعد از فوت و طلاق ...

پاسخ اجماليزن در ميان فاميل، گاهي به عنوان مادر ارث مي برد و گاهي به عنوان فرزند، گاهي همسر و زماني به عنوان خواهر. در اغلب موارد سهم زن نصف مرد است، ولي در مواردي نيز مساوي و يا بيشتر است.   مسئوليت¬هاي مالي مردان مثل پرداخت مهريه، نفقة زنان، ديه (در جنايت¬هاي خطايي) به عنوان عاقله و جهاد و هزينه¬هاي ...

در آخرين روزهاي آذرماه 1380 هيأت دولت جمهوري اسلامي، الحاق ايران به «كنوانسيون محو كليه اشكال تبعيض عليه زنان را تصويت نمود، متن مصوبه هيأت دولت به اين شرح است:«الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون محو كليه اشكال تبعيض عليه زنان منوط به برقراري تحفظات و شرايط زير نسبت به كنوانسيون مذكور، توسط دولت جمهوري اسلامي ايران به تصويب رسيد:الف ...

اين مسأله در زماني كه جامعه اسلامي عميقاً نيازمند قاعده‎مند ساختن ميزان مشاركت زنان در عرصه‎هاي اجتماعي ـ سياسي مي‎باشد، اهميت ويژه‎اي مي‎يابد، زيرا زنان مسلمان از يك طرف با رويكردي از جايگاه زن در غرب مواجه هستند كه بر مبناي تشابه حقوق زن و مرد بر حضور بي‎قيد و شرط زنان در تمامي عرصه تأكيد مي‎ورزد؛ و از طرف ...

زنان به عنوان نيمي از جامعة انساني همواره بخشي از فرازهاي مهم تاريخ بشري را به خود اختصاص داده‌اند، گاهي مظلوم بوده‌اند و ترحم‌برانگيز و گاهي افتخارآفرين و حماسه‌ساز، گاهي فراموش شده و بي‌تأثير و گاهي در صحنه، شاهد و تأثيرگذار، ‌اما در مجموع مي‌توان گفت زنان هرگز نتوانسته‌اند آن طور كه سزاوار آن بوده‌اند، باشند، از اين رو احقاق ...

تفاوت فلسفة آفرينش زن و مردبي‌ترديد، زن و مرد در اصل آفرينش از يك گوهرند.[1] ولي اين واقعيت نيز وجود دارد كه ويژگي‌هاي طبيعي و روحي و جسمي زن و مرد با يكديگر متفاوت است، اما اين تفاوت‌ها الزاماً به معناي ناقص بودن يكي و كامل بودن ديگري نيست بلكه خداوند حكيم براي استواري نظام خلقت و استحكام روابط اجتماعي ...

«ادعاي مخالفت مجازات رجم با حكم عقل و فطرت انساني ممكن است در اذهان بسياري تداعي شود كه چرا اسلام قوانين كيفري طاقت فرسايي مقرر داشته است و آيا بهتر نبود مجازات هاي خفيف تري در اين گونه موارد وضع مي كرد اما با تأمل واضح مي گردد كه برخي قوانين كيفري اسلام گرچه در ظاهر شديد و خشن مي ...

درباره اهميت اجراي حدود احاديث متعددي وارد شده است، براي نمونه حضرت امام باقر-عليه السلام- در مورد اجراي حدود الهي مي فرمايند: اگر يك حد از حدود الهي در زمين اجرا شود، پاك كننده تر و نافع تر است از چهل شبانه روز باران[1] در سوره مباركه مائده آيات 44، 45 و 47 از كساني كه بر طبق احكام و ...

اسلام به عنوان يك مكتب آسماني شيوه‌اي را براي تعيين مجازات و راه اثبات جرم برگزيده است كه حدّ اكثر تأثير را در نجات جامعه از آلودگي به گناه و جرم داراست. به اين معنا كه هر چند قوانين كيفري اسلام به حسب ظاهري سخت و شديد مي‌نمايد، اما در برابر راه اثبات جرم در اسلام به گونه‌اي قرار داده ...

مجازات دزد در اسلام دو نوع است،         الف. حدّ.            ب. تعزير[1].الف. حدّ: سرقت در اسلام (با وجود شرايط) چنين است، مرتبة اول: قطع 4 انگشت دست راست. مرتبةدوم: قطع نصف پاي چپ. مرتبة سوم: حبس ابد. مرتبة چهارم: اعدام[2]. البته حدّ دوم وقتي اجرا مي‎شود كه قبلاً حدّ سرقت(قطع دست) جاري شده باشد و بهمين صورت حدود بعدي.ب. تعزير: اگر ...

بدون شك، نظام كيفري قديمي‎ترين مقرراتي را دارد كه هماهنگ با تحول زندگي اجتماعي بشر به حيات و توسعه خود ادامه داده است. حقوق كيفري اسلام ضمن تبيين مصالح و ارزش­هاي بنيادين جامعه ضمانت اجرائي مناسبي مقرر مي‎دارد؛ كه در فقه اسلامي با عنوان حدود مطرح است.حدّ در لغت به معناي منع است و حديد نيز از همين ريشه مي‎باشد، ...

بدون شك هدف از وضع احكام و اجراي آن خيرخواهي، اصلاح و هدايت انسان‌ها بر اساس حكمت است، تا آن‌ها بتوانند در پرتو امنيت حاصل از اجراي احكام، با كسب فضايل و نفي رذايل به حركت تكاملي خويش ادامه داده و به مقام والا كه همانا قرب الي الله است، نائل آيند؛ حكم رجم زناكار نيز به اين منظور وضع ...

از مسائلي كه بايد به آن توجّه شود، قابليت انطباق مجازات هاي حدي با نيازهاي زمان و مكان است. به اين معنا كه اگر عقل به اين واقعيّت برسد كه اجراي حد در زمان يا مكان خاصي به صلاح نيست يا مفسده آن بيش از مصلحت آن است، و يا در موردي مصلحت اجراي حد با مصلحت مهمتري تزاحم پيدا ...

حد در لغت به معناي منع است و حديد نيز از همين ريشه است، زيرا سخت و ممتنع است، مجازات‌هاي مقدر شرعي را از آن جهت حد مي‌نامند كه مانع مردم از ارتكاب گناهان مي‌شوند.[1] در اصطلاح فقه حد به مجازاتي اطلاق مي‌شود كه نوع، ميزان و كيفيت آن در شرع معين شده،[2] فقيهان گفته‌اند: كل ما له عقوبة مقدرة ...

قانون مجازات اسلامي ديه را اينگونه تعريف مي‌كند؛ «ديه مالي است كه از طرف شارع براي جنايت، تعيين شده است»[1] بنابراين ديه در مقابل جنايتي است كه جاني انجام داده و او مسؤل پرداخت آن مي باشد، حال چه آن را به عنوان مجازات جاني بدانيم و چه وسيله‌اي براي جبران خسارت مجني عليه بدانيم كه البته هر كدام داراي ...

بر اساس آنچه كه از آثار مكتوب فقيهان گذشته و معاصر به دست مي آيد، ديه زن در قتل، نصف دية مرد است و اتفاق نظر در اين مسأله به اندازه اي است كه از مسائل اتّفاقي بين شيعه و سني و از مسلّمات اسلامي شمرده مي شود.[1]يكي از فقيهان بزرگوار عصر حاضر در اين مورد مي گويد: «حكم ديه ...

ديه را خونبهاي مقتول بيان كرده‎اند[1] و يا ديه مالي است كه عوض نفس و جان مقتول به اولياء دم داده مي‎شود.[2] در سيستم قضائي اسلام 4 دسته مجازات وجود دارد كه عبارتند از: 1. حدود 2. قصاص 3. ديات 4. تعزيرات كه ما فقط به تعريف و احكام ديات مي‎پردازيم. ديات كيفرهائي هستند نقدي براي جبران صدمه و ضرر ...

نخست يادآوري اين نكته ضرورت دارد كه پرسش از چرايي تفاوت ديه زن و مرد، تازگي ندارد و در عصر امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ نيز اين مسأله مطرح بوده است. براي نمونه، فقيهان اهل سنت روايتي را نقل مي‎كنند كه در آن «ربيعه» با تعجب اين مسأله را مطرح مي‎كند، «سعيد بن مسيب» در پاسخ مي‎گويد: «سنت اين ...

در قانون مجازات اسلامي ايران به تبعيت از فقه شيعه امامي تفاوت هائي در اعمال مقررات كيفري بين مرد و زن وجود دارد همچنان كه در اعمال مقررات مدني نيز برخي تفاوت ها بين زن و مرد به چشم مي‌خورد كه در بسياري از آن موارد حداقل در يك برداشت ظاهري چنين به نظر مي‌رسد كه به جنس ذكور، امتياز ...

تشريع حكم قصاص به عنوان عقوبت مناسب براي قاتل نفس محرّمه، يكي از مهم‌ترين دلايل عظمت و ارزش حيات از ديدگاه اسلام است. و از يك سو ضامن حيات و امنيت اجتماعي است و از سوي ديگر مايه حيات قاتل است. زيرا يادآوري عواقب عمل «قتل به ناحق» تا حد زيادي او را از ارتكاب اين عمل باز مي‌دارد و ...

براي به وجود آمدن يك امر مجرمانه عوامل متعددي هستند كه به طور غير مستقيم دخيل و در تكوين جرم مؤثر مي باشند از جمله عوامل اجتماعي (مثل محيط خانوادگي، جغرافيايي، اقتصادي، فرهنگي و سياسي) ، زيستي (مثل وراثت و …) و عوامل ديگر مثل محيط خانواده كه از دوران قديم در جامعه هاي ابتدائي و سپس جوامع پيشرفته بسيار ...

اسلام به عنوان يك دين آسماني كه همة مسائل را با واقع‌بيني و همه جانبه دنبال مي‌كند، در مسألة خون به ناحق ريخته شدة بي‌گناهان نيز با اجتناب از افراط و تفريط عادلانه‌ترين راه را پيشنهاد كرده است. قانون قصاص در اسلام يک طريق ميانه و حد وسط است زيرا نه مانند آئين يهود و عرب جاهليت که فقط تكيه ...