همه

مشکل مجازگویی و نقل اسطوره ها در قرآن در قرآن اسطوره ها، داستان ها و استعارات و کنایاتی آمده است، اولاً: آیا این نشان از سمبلیک و غیرواقع نما بودن زبان قرآن نیست؟ و ثانیاً: آیا این خود دلیل بر نفی برداشت مطلق از آیات قرآن و به رسمیت شناختن قرائت های مختلف مشکل مجازگویی و نقل اسطوره ها در ...

بررسی زبان نمادین در قرآن از زبان نمادین، در عربی به «تمثیل» و در انگلیسی، به «سمبولیک» یاد شده است. اما به نظر می‌رسد به عنوان یک زبان نو به آن نگاه شده باشد. شاهد نو بودن آن، بازشناسی آن البته نه به معنای به کارگیری جدید آن به عنوان یک بررسی زبان نمادین در قرآن   نویسنده: مهدی کبیر ...

فطرت – نمونی زبان دین و قرآن (4) از ویژگى هاى دین، هدایت گرى و فطرى بودن آن است و مراد از فطرى بودن دین، سازگارى و تطابق آن با فطرت انسان است، نه تحمیل بر آن. از سوى دیگر، هدف اصلى و اساسى دین، فطرت – نمونی زبان دین و قرآن (4) نویسنده : علی تبار فیروزجانی رمضان   ...

فطرت – نمونی زبان دین و قرآن (3) یکى دیگر از نظریات آن است که زبان دین با زبان ها و اسلوب هاى رایج زبانى مغایر است و براى شناخت آن باید از شیوه خاص آن استفاده کرد. برخى از طرفداران این دیدگاه معتقدند زبان دین، فطرت – نمونی زبان دین و قرآن (3) نویسنده : علی تبار فیروزجانی رمضان ...

فطرت – نمونی زبان دین و قرآن (2) درباره زبان دین، تئورى هاى گوناگونى از سوى فلاسفه دین و متکلمان ارائه شده است. در اینجا ضمن اشاره به این نظریه‌ها، آنها را نقد و بررسى می کنیم. فطرت – نمونی زبان دین و قرآن (2) نویسنده : علی تبار فیروزجانی رمضان           تئورى هاى زبان دین ...

فطرت – نمونی زبان دین و قرآن (1) قالب بیان و نطق به وسیله الفاظ معین در هر زبانى، در مقابل دانسته ها و خواسته هاى نامحدود انسانى، بسیار کوچک و محدود است و انسان ها از زمان پیدایش زبان، با اختراع الفاظ فطرت – نمونی زبان دین و قرآن (1) نویسنده : علی تبار فیروزجانی رمضان       ...

کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (5) دیدگاه های علامه طباطبایی و آلستون اشتراک های زیادی با یکدیگر دارند. شاید اگر این دو متفکر از فعالیت علمی یکدیگر اطلاع داشتند، از دیدگاه های همدیگر استفاده می کردند. اگر مبانی آن دو مشترک بود و دین واحدی داشتند، به یقین کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (5)     نویسنده: حسین تقوی   ...

کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (4) تأویل دو کاربرد دارد: تأویل به معنای حقیقت غیرلفظی یک گفتار و یک امر که بحثی عرفانی است «و إن من شیءٍ إلا عندنا خزائنه و ما ننزله إلا بقدر معلوم»،(حجر:21) و تأویلی که مربوط به الفاظ است و برای توجیه برخی الفاظ که قابلیت کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (4)     نویسنده: ...

کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (3) علامه طباطبایی یکی از عالمان برجسته ی مذهب شیعه ی دوازده امامی است. او متفکری جامع و کم نظیر است که توانسته است با کارهای علمی خود، جریان اندیشه، نه تنها در ایران، بلکه در جهان اسلام را تحت تأثیر قرار دهد؛ به طوری که کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (3)     نویسنده: ...

کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (2) تصوّر هارتس هورنی از خدا، تأثیر بسیاری بر فلسفه و الاهیات معاصر گذاشته است. در بحث صفات خدا، اثبات خدا و نظریه عدل الاهی، دیدگاه های هارتس هورن و طرفداران الاهیات پویشی تأثیرگذار بوده است. کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (2)     نویسنده: حسین تقوی     از دیدگاه علامه طباطبایی و ویلیام ...

کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (1) موضوع زبان دینی مسئله ای است که شاید بتوان گفت در تمام ادیان آسمانی مطرح است. مباحث زبان دینی، شامل چیستی زبان دینی، معناداری و معرفت بخش بودن انواع گزاره های دینی است. مهم ترین بخش آن مربوط به گزاره های کلامی کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الاهی (1)     نویسنده: حسین تقوی   ...

تا به حال به این سوال فکر کرده اید آیا با یک معلول جسمی ازدواج می‌کنید؟ علی اکبر عباسی شاعر جوانی است که سال‌هاست با ذهنش زندگی می‌کند. با ذهنش و با قلمش. او ناتوانی‌ و کم‌توانی‌های جسمش را در نوشته‌هایش و در بزرگی‌ روحش پنهان می‌کند. علی‌اکبر متولد آبان 1359 است؛ اما سال‌هاست که فقط تا به حال به ...

از متن تا معنا (1) معناشناسی و تفسیر اجتهادی قرآن کریم از کجا آغاز می‏شود و چه فرایندی را طی می‏کند؟ این مقال در پاسخ به این پرسش بر آن است که شناخت هسته‏های اولیه معنا از واژگان جستجو می‏شود که موجِد متن آنها را گزینش نموده و پیام خود را در از متن تا معنا (1)     نویسنده ...

از متن تا معنا (2) و بالاخره در پاره‏ای دیگر از گزاره‏های مربوط به ایمان، آثار و نتایج فراگیر دنیوی و اخروی ایمان مطرح گردیده است: «إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ یَقُومُ الاْءَشْهَادُ» (غافر / 51)؛ «إِنَّ اللّه‏َ یُدَافِعُ عَنْ الَّذِینَ آمَنُوا» (حج / از متن تا معنا (2)       7. و بالاخره در ...

نظریه عرفى بودن زبان قرآن نظریه عرفى بودن زبان قرآن اگرچه کهن‏ترین و مشهورترین نظریه‏اى است که درباره زبان قرآن ارائه گردیده و همواره مبناى تفسیرى اغلب مفسران بوده است، لکن به نظر مى‏رسد تاکنون صورت منقح و منسجمى به خود نگرفته است. تنقیح و نظریه عرفى بودن زبان قرآن   نویسنده: دکتر جعفر نکونام   (کارآیى ‏ها و توهمات) ...

خلط تفسیر مفهومی با مصداقی (جری و تطبیق) در روایات برخی روایات تفسیری، مفاهیم و تعابیری از آیات قرآن را بر ائمه علیهم السلام و یا افراد دیگری تطبیق داده است، بی آنکه به تفسیر مفهومی واژگان یا عبارات قرآن بپردازد؛ بلکه ائمه علیهم السلام آیه را بر مصداق بارز و آشکار آیه تطبیق داده خلط تفسیر مفهومی با مصداقی ...

درآمیختگی روایات مُجمَل و مُبیّن اجمال گویی در برخی احادیث، امر مسلّمی است که توجه به روایات مبین و مفصَّل را ضروری می سازد. پراکنده بودن روایات مجمل در میان روایات مبیَّن و مفصَّل و خلط میان این دو، آفتی است که گریبانگیر احادیث شده است. حدیث مجمَل در درآمیختگی روایات مُجمَل و مُبیّن   نویسنده: حجة الاسلام دکترسیدعلی دلبری ...

خشک اندیشی و جمود، آفت فهم احادیث همان گونه که اجتهاد در مقابل نص و بی پروایی و جرأت در انکار و یا تأویلهای خودسرانه ی حدیث، میراث حدیثی ما را تهدید می کند، جمود و خشک اندیشی در پذیرش احادیث و یا شرح و تفسیر آن، مانع رشد علمی این عرصه می شود. این خشک اندیشی و جمود، آفت ...

پیروی از هوی و هوس و بدفهمی روایات پیروی از هوی و هوس زمینه ساز بروز کج فهمی و بدفهمی احادیث می گردد. قرآن کریم پس از توصیه ی قیام به عدالت می فرماید: (فَلا تَتَّبِعُواْ الهَوَی أَن تَعْدِلُواْ وَ إِن تَلْوُاْ أَوْ تُعْرِضْواْ فَإنَّ الله کاَنَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیراً)؛ (1) از پی هوس نروید که [در پیروی از هوی ...

حضرت زهرا (س) و دفاع از حریم تشیّع (2) حرکت انقلابی حضرت زهرا (علیهاالسّلام) و دفاع مقدّس او از صراط مستقیم الهی و ولایت رهبران بر حقّ اسلامی از همان روزهای اوّلیه وفات پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شروع شد. آنگاه که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دار حضرت زهرا (س) و دفاع ...

حضرت زهرا (س) و دفاع از حریم تشیّع (1) «شیعه» نامی آشنا در فرهنگ توحید بوده و «قرآن کریم» بزرگ ترین شاهد این گفتار است. در قرآن، حضرت ابراهیم (علیه السّلام) شیعه نامیده شده؛ زیرا ادامه دهنده ی جریان توحیدی حضرت نوح (علیه السّلام) بوده است. پیامبراکرم (صلی حضرت زهرا (س) و دفاع از حریم تشیّع (1)   نویسنده: مریم ...

حضرت فاطمه (س) و رسالت های اجتماعی حضرت زهرا (علیهاالسّلام) در این دنیا عمر زیادی نکرد و قسمت عمده ی زندگانی اش همراه وجود مقدّس پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و امام علی (علیه السّلام) بود. طبیعی است با وجود آن دو بزرگوار-خصوصاً پیامبر اکرم (صلی حضرت فاطمه (س) و رسالت های اجتماعی   نویسنده: محمدصفر جبرئیلی ...

دفاع حضرت فاطمه (س) از امامت و امام خویش هیچ کس مانند حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) عمق و ژرفای امامت را نشناخت و هیچ فردی چون او در راه تبیین امامت و شناسایی آن و دفاع از امام خویش تلاش نکرد. دفاع حضرت فاطمه (س) از امامت و امام خویش نویسنده: حجت الاسلام سیدجواد حسینی   هیچ کس مانند ...

چهل منقبت حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) نام حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) همانند نام پدر و همسر و فرزندانش، از اسمای خدای تبارک و تعالی مشتق شده است. چهل منقبت حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام)     نام حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) همانند نام پدر و همسر و فرزندانش، از اسمای خدای تبارک و تعالی مشتق شده است. 1. آفرینش زهرا (علیهاالسّلام) ...

واقعه شهادت حضرت زهرا (س) در منابع اهل سنت قطعاً اظهار نظر در مورد اسلام و مسائل اسلامی و تاریخ اسلام و این که اسلام چه بوده و بر سر آن چه آمده است و اکنون چه باید کرد، احتیاج فراوان به معرفت و آگاهی و شناخت کامل دارد، مخصوصاً برای کسانی (مانند: روحانیون و اساتید واقعه شهادت حضرت زهرا ...

روحیه جهادی، ویژگی ها و شاخصه ‌ها جهاد در دین مبین اسلام از چنان جایگاه والایی برخوردار می باشد که حضرت دوست در مصحف شریف قرآن کریم فرمودند: روحیه جهادی، ویژگی ها و شاخصه ‌ها   نویسنده: اسماعیل احمدی     روحیه جهادی، ویژگی ها و شاخصه ‌ها جهاد در دین مبین اسلام از چنان جایگاه والایی برخوردار می باشد ...

اجتهاد در برابر نص یکی از موانع گریبانگیر متفقهان و پژوهشگران دینی، اجتهاد در برابر نصوص است. همان گونه که جمود بر الفاظ روایات و عدم توجه به قراین عقلی و نقلی معتبر، مانعی در مسیر فهم حدیث است، اجتهاد در برابر روایات نیز مانع دیگری اجتهاد در برابر نص   نویسنده: حجة الاسلام دکترسیدعلی دلبری       یکی ...

پیش داوری و قضاوت عجولانه در فهم احادیث یکی از خطرناکترین آسیبهایی که برخی حدیث پژوهان در دام آن گرفتار آمده و صدمه های جبران ناپذیری را از این راه بر اسلام و مسلمانان وارد ساخته اند، پیش داوری در فهم حدیث است. (1) پیش داوری و قضاوت عجولانه، کار پسندیده و پیش داوری و قضاوت عجولانه در فهم احادیث ...

تعصّب، مانع فهم صحیح روایات یکی دیگر از آفات و موانع فهم حدیث، تعصب راوی یا حدیث پژوه است. تعصب یعنی انسان به چیزی یا فکری به دلیل وابستگی به آن پایبند باشد و از ایده و سخنی بی منطق، فقط به دلیل ارتباطش با آن دفاع کند، هر چند ادله و براهینی، دلالت تعصّب، مانع فهم صحیح روایات   ...

ساده انگاری در فهم حدیث ساده انگاری یکی از آفات حدیث پژوه است. نقطه ی مقابل آن، تفقه و تعقل در حدیث است که سفارش اکید معصومان علیهم السلام را به همراه دارد. حدیث پژوه در هنگام بررسی حدیث باید بداند که گویندگان حدیث، انسانهایی حکیم، دوراندیش، ساده انگاری در فهم حدیث   نویسنده: حجة الاسلام دکترسیدعلی دلبری     ...

انس ذهنی به مفاهیم مادی، مانع درک حدیث از آفاتی که فهم و درایت حدیث را مانع می شود، انس ذهنی حدیث پژوه به مفاهیم مادی است. الفاظ که مجموعه ای از اصوات مرکّب است، در اصل برای اشیاء مادی وضع شده است، نه امور معنوی؛ و آن هم نه به خاطر شکل و صورت ظاهری انس ذهنی به مفاهیم ...

عرضه ی حدیث بر قرآن اصلِ قرآن محوری در مطالعات دینی حدیثی ضرورتی انکارناپذیر است زیرا قرآن کتاب خدا، نخستین منبع دین شناسی است که نه تنها تحریف و دسیسه ای در آن راه نیافته، بلکه معیار تشخیص دسیسه هایی است که بدخواهان می خواهند به عرضه ی حدیث بر قرآن   نویسنده: حجة الاسلام دکترسیدعلی دلبری   اصلِ قرآن ...

چهار آفت در وادی حدیث پژوهی از آفات فهم حدیث، خلط میان معانی عرفی متداول میان مردم (که مبنای کتاب و سنت است) با دقتهای حدیث پژوه بیرون از فهم عرف می باشد. از آنجا که محاورات کتاب و سنّت، بر پایه عرف است و شارع، جز موارد و مخاطبان خاص، با چهار آفت در وادی حدیث پژوهی   نویسنده: ...

مخالفت حدیث با سنت قطعی معصومان علیهم السلام چون حجت و نماینده ی خداوند در زمینند و نیز از مقام معصومیت برخوردار، همیشه کلامشان، کلام خداست، و همواره حق را می گویند. حق نمی تواند دو گونه باشد، پس در کلام معصومان نباید حرف متناقض یا مخالف مخالفت حدیث با سنت قطعی   نویسنده: حجة الاسلام دکترسیدعلی دلبری     ...

کشف آسیب حدیث به سبب ناهمسانی با قطعیات علمی از جمله راههای شناسایی وجود آسیب در حدیث، ناهمسانی آن با قطعیات علمی است. حدیث، دومین منبع آموزه های دینی، که می خواهد راهگشای بشر در تمام تاریخ باشد، باید همسانی و همخوانی با قطعیات علمی (1) داشته باشد؛ چه اینکه کشف آسیب حدیث به سبب ناهمسانی با قطعیات علمی   ...

مخالفت حدیث با عقل، شاهدی بر بطلان یکی از راهکارهایی که می تواند در شناسایی آسیبهای فهم احادیث به کار آید، مسائل قطعی عقلی است. مواردی که عقل به طور قطعی حکمی دارد و کسی در بدیهی بودن یا منتهی به بدیهی بودن آن تردیدی ندارد، ملاک تشخیص وجود آسیب در مخالفت حدیث با عقل، شاهدی بر بطلان   نویسنده: ...

رد حدیث در صورت ناهماهنگی با واقعیات تاریخی اگر در ضمن حدیث، مطلبی برخلاف واقعیتهای مسلم تاریخی، نقل شود، شاهدی بر نادرستی آن حدیث خواهد بود. تاریخ قطعی می تواند یکی از راههای شناسایی آسیبها و از معیارهای نقد حدیث باشد. رد حدیث در صورت ناهماهنگی با واقعیات تاریخی   نویسنده: حجة الاسلام دکترسیدعلی دلبری     اگر در ضمن ...

بطلان حدیث در صورت مخالفت با حس و تجربه یکی از طرق شناسایی آسیبهای حدیثی این است که در حدیث سخن از حقایق حسی و تجربی به میان آید، لکن حس و تجربه نادرستی آن را آشکار دارد. بطلان حدیث در صورت مخالفت با حس و تجربه   نویسنده: حجة الاسلام دکترسیدعلی دلبری     یکی از طرق شناسایی آسیبهای ...

پاره ای از موانع فهم حدیث یکی از آسیبهای جدّی فهم حدیث، نادیده انگاشتن قراین داخلی و خارجی (حدیثی و غیر حدیثی) است. از آن جا که معصومان علیهم السلام همه نور واحد و تمامی روایات آنها مجموعه ی واحد و مرتبطی را تشکیل می دهند، لازم است از وجود یا پاره ای از موانع فهم حدیث   نویسنده: حجة ...

علم کلام از منظر غزالی غزالی پیش از فرار از مدرسه ی نظامیه بغداد و اشتغال به طریق تصوف از زمره ی بزرگترین متکلمان اشعری بود و در فن مناظره می توانست هر حریف قدرتمندی را شکست دهد. او در این راه بیش از همه وامدار استاد برجسته ی خود امام علم کلام از منظر غزالی   نویسنده: مهدی کمپانی ...

تصوف، مأمن ابوحامد غزالی در مجموعه آثار غزالی پس از رها کردن کرسی نظامیه ی بغداد این تصوف است که بیشترین حضور را دارد. او در سیر حیات فکری خود در المنقذ من الضلال نهایتاً تصوف را بارانداز خویش می داند و آن را نزدیکترین عرصه به حوزه ی دین تصوف، مأمن ابوحامد غزالی   نویسنده: مهدی کمپانی زارع   ...

نقدی بر مواجهه ی غزالی با باطنیه نقد غزالی بر باطنیه و امامیه در بوته نقد در رساله ی المنقذ من الضلال گزارش مبسوطی از مواجهه ی غزالی با اندیشه ی شیعی تبعیت از امام معصوم و نیز مقابله با تعلیمیه (باطنیه یا اسماعیلیه) ارائه شده است. همان گونه که در مقدمه گفته شد مواجهه ی غزالی با شیعیان به ...

سبک زندگی در چارچوب رفتاری برترین زن جهان برای شناخت صحیح «سبک زندگی دینی» بهترین و مطمئن‌ترین راه، استفاده از سبک زندگی پیشوایانی است که سبک زندگی آنان نمونه‌ی عینی سبک زندگی دینی است و خداوند آنان را به‌عنوان اسوه و الگو معرفی کرده است. اما از بین چهارده معصوم ، چرا سبک زندگی فاطمی؟ سبک زندگی در چارچوب رفتاری ...

لایق عشق خداوند متعال برای دعای دعا کننده ارزش و اهمیت قائل است و بسیار انجام آن را سفارش کرده است و عاملی که می تواند قضاى الهى را تغییر دهد و در سرنوشت و عاقبت انسانها تاثیر به سزایی داشته باشد همان امر خداوند متعال است که لایق عشق   نویسنده: محمد حسین حق شناسمنبع: راسخون   چکیده: خداوند ...

مادرم کجاست؟ بهشت من آنجاست! کسی گفته بود: “به بهشت نمی‌روم اگر مادرم آنجا نباشد” امّا در حقیقت، بهشتی که مادرم آنجا نباشد اصلاً بهشت نیست و کمیتش می‌لنگد. ما در این نوشتار و در ضمن بررسی و شرح حدیث 1328 از کتاب نهج‌الفصاحة، منقول رسول أعظم صلی مادرم کجاست؟ بهشت من آنجاست!   نویسنده: مسعود رضانژاد فهادانمنبع: راسخون   ...

زندگینامه ی آقا جمال خوانساری جمال الدّین محمد بن آقا حسین خوانساری از دانشمندان معروف شیعی در عهد صفوی است. بسیاری از مؤلفان تراجم از او با عنوان حکیم، متکلم، فقیه و جامع معقول و منقول یاد کرده اند. زندگینامه ی آقا جمال خوانساری   نویسنده: ابوالفضل سلطان محمّدی     جمال الدّین محمد بن آقا حسین خوانساری(1) از دانشمندان ...

همکاری آقا جمال خوانساری با سلاطین معاصر از نظر خوانساری هر چند شاهان صفوی مشروعیت دینی نداشتند، لیکن الزامات زمانه سبب گردید تا وی با حاکمان صفوی درگیر نشود، بلکه سعی در هدایت و اصلاح آنها داشته باشد. این سیره و روش رهبران بزرگ شیعه در طول تاریخ همکاری آقا جمال خوانساری با سلاطین معاصر   نویسنده: ابوالفضل سلطان محمّدی ...

زندگی سیاسی آقا جمال خوانساری با توجه به این که تاریخ ولادت آقا جمال خوانساری در دست نیست، ولی به طور قطع وی در طول عمر خود با سه تن از شاهان صفوی معاصر بوده است. زندگی سیاسی آقا جمال خوانساری   نویسنده: ابوالفضل سلطان محمّدی   با توجه به این که تاریخ ولادت آقا جمال خوانساری در دست نیست، ...

مسلک علمی آقا جمال خوانساری شیوه علمی آقا جمال خوانساری در حوزه حکمت و علوم عقلی جمع بین عقل و نقل و سازش حکمت و فلسفه با شریعت است. مسلک علمی آقا جمال خوانساری   نویسنده: ابوالفضل سلطان محمّدی   شیوه علمی آقا جمال خوانساری در حوزه حکمت و علوم عقلی جمع بین عقل و نقل و سازش حکمت و ...

زندگانی ملامحسن فیض کاشانی محمد بن مرتضی بن محمود مشهور به «ملامحسن فیض کاشانی» از علمای بزرگ عصر صفوی است که در سال 1007هـ. ق در کاشان در خانواده ای دانشمند و دیندار چشم به جهان گشود. پدر ایشان، شاه مرتضی، یکی از علما و فضلای زندگانی ملامحسن فیض کاشانی   نویسنده: علی خالقی   زندگی و شخصیت فیض کاشانی ...