همه

تحريف ناپذيري قرآن کريم از منظر فيض کاشاني فيض کاشاني از معدود کساني است که علي رغم شهرت به اخباري گري به هيچ روي در آثار خود گرد قول به تحريف قرآن نگرديده است و صراحتاً اين قول را مردود دانسته است. البته وي در راه رد قول به تحريف طريقي خاص دارد و تحريف ناپذيري قرآن کريم از منظر ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي آل عمران (4) اين آيات خالي از ارتباط با ماقبل نيست و در سياقي واحد است، بدين بيان: خداي متعالي بيان کرد که اهل کتاب اهل بغي و طغيان در بهره خويش از علم کتاب و دين هستند، کتاب را تحريف مي کنند و امر را بر مردم مشتبه تدبر در سوره ي مبارکه ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي آل عمران (6) اين آيات نيز تتمه آيات نازل شده در خصوص غزوه احد است و متضمن تعرض به امري ديگر است که بر ايشان عارض شده بود، يعني اسف و حسرتي که به خاطر قتل مردانشان و سران قومشان، بر قلب آنان وارد شده بود؛ و بيشتر تدبر در سوره ي مبارکه ي ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي آل عمران (5) همانطور که پيش از اين اشاره شد، غرض اين سوره تثبيت نظام اجتماعي و وحدت مسلمانان از طريق مقاوم سازي آنان در برابر تهاجمات فرهنگي و نظامي است و باز گفته شد که اين سوره غرض خود را در فضاي پس از شکست احد تدبر در سوره ي مبارکه ي آل ...

برخي معيارها و شيوه ي نقل روايت در الوافي فيض کاشاني، از علماي به نام متأخر در دانش حديث شناسي و صاحب سبک و روشي علمي و استوار در اين فن است. کتاب الوافي حاصل زحمات طاقت فرساي اين عالِم برجسته در جمع روايات کتب اربعه و رفع برخي نارسايي و برخي معيارها و شيوه ي نقل روايت در الوافي ...

جايگاه زبان عربي در فقه الحديث فيض کاشاني فيض کاشاني در روش فقه الحديثي خود، با استفاده از صرف و نحو و لغت در دست يابي به معني درست تر و دقيق تر احاديث اهل بيت (عليه السلام) کوشيده است. وي از علم نحو بهره برده و کارآيي آن را در فهم احاديث به نمايش جايگاه زبان عربي در فقه ...

بررسي بيان هاي فيض کاشاني در نوادرالأخبار فيض کاشاني از عالمان نامدار و آثار برجاي مانده از او در شمار آثار ماندگار و اثرگذار شيعه به شمار مي آيد. استخراج، توصيف و تحليل روش و مباني علمي و عقيدتي او ضمن آشکارسازي بخشي از تاريخ انديشه ي شيعه، يافته هاي بررسي بيان هاي فيض کاشاني در نوادرالأخبار   نويسنده: سيدمحسن ...

جلوه هاي بلاغي در فقه الحديث فيض کاشاني فيض کاشاني در بيانات خود در وافي، به بُعد بلاغي روايات نيز توجّه داشته و از مباحث علم بيان و معاني در تبيين احاديث استفاده کرده است. وي از اهمّ مباحث علم بيان سخن گفته است. فيض در شرح احاديث به فنّ تشبيه اشاره مي جلوه هاي بلاغي در فقه الحديث فيض ...

اعتدال فيض کاشاني در اخباري گري فيض کاشاني از دانشمندان برجسته ي شيعي است که در علوم مختلف، همچون فلسفه، فقه، اصول، کلام و تفسير، تعلم و تعليم داشته و آثاري را تدوين نموده است که از اهميت بسزايي برخوردار هستند. بررسي آثار گوناگون ايشان اخباري اعتدال فيض کاشاني در اخباري گري   نويسنده: مرتضي رحيمي(1)   چکيده: فيض کاشاني ...

فيض کاشاني و فقه مقارن عناوين خلاف، خلافيات، فقه مقارن، فقه تطبيقي و حقوق تطبيقي اسلامي از نظر کاربرد و پيشينه يکسان نيستند. زيرا خلاف و خلافيات سابقه ي طولاني تري دارند و ديگر عناوين نوظهور هستند؛ همه ي اين عناوين به نوعي از فقه فيض کاشاني و فقه مقارن   نويسنده: مرتضي رحيمي(1)   چکيده: عناوين خلاف، خلافيات، فقه ...

بررسي ادله ي فيض در آراي نادر فقهي ملامحسن فيض کاشاني را بايد از انگشت شمار عالمان ديني برشمرد که بيش از آن که تابع سنن رايج و مرسوم باشند بيشتر شالوده شکن و مخالف روال معمول بوده است. او را بايد شناگري ماهر دانست که برخلاف جريان حرکت مي بررسي ادله ي فيض در آراي نادر فقهي   نويسنده: ...

بررسي ديدگاه فيض کاشاني در باب غِنا يکي از دغدغه هاي هميشگي علماي مسلمان حرمت و حليت غنا و موسيقي بوده است. هم قرآن کريم و هم روايات معصومين عليهم السلام لهو و لعب ناشي از غنا و موسيقي را تقبيح کرده اند. از اين روست که بيشتر علماي اسلام اعم از بررسي ديدگاه فيض کاشاني در باب غِنا   ...

معماي فيض فيض کاشاني( قدس ره ) از علماي بزرگ اماميه فقهي است اخباري مسلک و محدثي معروف و در عين حال عارف، متکلم و فيلسوفي بنام، در برخي نوشته هاي او سخناني است که اين گمان را در افرادي که به اظهار نظر سريع مي معماي فيض   نويسنده: محسن بيدارفر(1)   چکيده: فيض کاشاني( قدس ره ) از ...

سانح غيبي حمد آن خدايي را سزاست که با اسلام و ايمان بر ما منّت نهاد، و به راه معرفت و ايقان هدايت کرد. از او مي خواهيم که- به حقّ محمد و اهل بيت معصومش (عليه السلام) – ما را در دستيابي به مرتبه ي کمال دين و پيمودن راه يقين موفّق سانح غيبي   نويسنده: ملامحسن فيض کاشاني ...

بررسي ثبات عقايد عرفاني و حکمي فيض کاشاني در آئينه ي اصول المعارف و کلمات مکنونه مقاله ي حاضر به بررسي دو کتاب مهم و عرفاني فيض کاشاني يعني کلمات مکنونه و اصول المعارف که در دو مقطع با فاصله زماني سي ساله نگاشته شده مي پردازد. اگرچنان که برخي مدعي شده اند فيض از عقايد فلسفي عرفاني خويش بررسي ...

فيض کاشاني و نظريه خلود خلود، برگرفته از ماده خلد است و در لغت دلالت دارد بر نوعي جاودانگي يا ماندن طولاني در جايي. بحث خلود و جاودانگي در بهشت يا دوزخ، در اصل ريشه اي قرآني دارد و آيات بسياري از قرآن اشاره به خلودِ عده اي در بهشت و فيض کاشاني و نظريه خلود   نويسنده: مريم کياني ...

حکمت متعاليه به روايت فيض کاشاني سنت فلسفي- عرفاني در جهان اسلام همواره در تلاش براي رسيدن به حقيقت و چشيدن حقيقت بوده است؛ نظام فکري ملاصدرا که آن را حکمت متعاليه ناميده است، در همين راستا قرار دارد، اما آيا اين نظام در تحصيل حقيقت، توفيق حکمت متعاليه به روايت فيض کاشاني   نويسنده: سعيدرضا رهاوي عزّآبادي (1)   ...

مسأله ي طينت از نگاه فيض کاشاني بحث طينت و اختلاف آن در انسان ها از مسائل چالش برانگيز در همه ي زمان هاست. زيرا ما هر روز با آدم هاي مختلف تعامل داشته و با اخلاق خاص هر يک از آنها روبرو مي شويم و مي خواهيم علت بروز اين اخلاق و رفتار را مسأله ي طينت از نگاه ...

اهميت آنها در انديشه جديد اسلامي ديدگاه هاي مسيحيت درباره ي دين بسياري از مسلمانان بر اين باورند كه نزاع تاريخي بين علم و دين درواقع نزاع بين ديني خاص، يعني مسيحيت، و علم بوده است و هرچند مسيحيت از اين مقابله سخت زيان ديد، اما اسلام نبايد از چنين برخوردي بيم داشته باشد.(2) ديدگاه هاي مسيحيت درباره ي دين ...

خلاصه اي درباره کلام اسلامي هدف از ارائه تعريف، يا شناخت ذات و واقعيت معرَّف است و يا شناخت و تمييز آن از امور ديگر است. هدف اول به مفاهيم حقيقي و معقول هاي اوليه مربوط است که با حد و رسم تأمين مي شود. اما هدف دوم از آن امور اعتباري و خلاصه اي درباره کلام اسلامي   نويسنده: ...

دوره هاي تاريخي کلام شيعه (2) در بين مراکز و مدارس کلامي رايج در اين دوره، عمده ترين آن ها مدرسه قم و بغداد است. ديگر مدارس هر کدام تحت تأثير يکي از آن دو مدرسه اند. البته تأثير جدي و مشهود از آن مدرسه بغداد است؛ چنانکه دو مدرسه ري و حله دنباله رو آن بوده اند. دوره هاي ...

دوره هاي تاريخی کلام شيعه (1) نظام و قواعد عقايد و مباحث علم کلام، تاريخي است و در گذر روزگاران شکل مي گيرد و پديد مي آيد. هر نسلي به نسل پيشين موضوعي يا انگاره اي کلامي و يا ساختاري نظام مند مي افزايد. اين واقعيت را مي توان با تتبع تاريخي دوره هاي تاريخی کلام شيعه (1)   نويسنده: ...

از عضر غيبت تا خواجه نصير رويکرد نص گرايي در تاريخ علم کلام اين روش در واقع دنباله رو جريان حديث گرايي شيعه در دوره حضور امامان (عليهم السلام) و به ويژه دوره دوم يعني امام رضا (عليه السلام) و بعد از آن است. چرا که کلام شيعي بعد از امام صادق (عليه السلام) به مرور توجه بيشتري رويکرد نص ...

ويژگي هاي کلي علم کلام، از عصر غيبت تا خواجه نصير اين دوره به دليل برخورداري از شرايط فکري، سياسي، اجتماعي و جغرافيايي، ويژگي هاي انحصاري خود را دارد که در رشد و يا افول تفکر کلامي – اعم از شيعي و سني – اثرگذار بوده است؛ برخي از آن ويژگي ها عبارتند از: ويژگي هاي کلي علم کلام، از ...

از عصر غيبت تا خواجه نصير شخصيت هاي کلامي نص گرا در اين رويکرد ( نص گرايي ) دو گرايش افراطي و اعتدالي وجود داشته است. هرچند پيروان گرايش افراطي – البته تا قبل از ظهور ملا محمد امين استرآبادي ( م 1036 هـ )- نه زيادند و نه مطرح و نه برخوردار از طرفدار؛ بلکه فقط از علي بن ...

عقل گرايي تأويلي در علم کلام «عقل» از کلماتي است که در ادبيات و سنت اسلامي کاربردهاي مختلف و معاني متفاوتي دارد. در مقابل واژه هاي مختلف مانند جهل، جنون، نفس، عشق، هوي، امام، قياس و نقل، به کار مي رود که معاني متفاوتي از آن به دست مي آيد. عقل گرايي تأويلي در علم کلام   نويسنده: محمد صفرجبرئيلي ...

مروري بر انديشه ها و اثار کلامي ابن قبه رازي ( قبل از 319 ) ابو جعفر محمد بن عبدالرحمن بن قبه رازي، متوفاي قبل از 319 ق است. او از متکلمان نامدار اماميه عظيم القدر، خوش عقيده و در استدلال، قوي و در علم کلام، ماهر بود. مروري بر انديشه ها و اثار کلامي ابن قبه رازي ( قبل ...

مروری بر اندیشه ها و آثار کلامی شیخ مفید (1) ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید و ابن المعلم، در روز 11 ذی قعده سال 336 ق در عُکبَری ( در ده فرسنگی بغداد ) متولد شد.چون پدرش معلم بود، او را ابن المعلم می گفتند. او در کودکی به همراه پدر به مروری بر ...

مروري بر انديشه ها و آثار کلامي شيخ مفيد (2) بعد از آغاز دوره غيبت کبري و انقطاع کامل شيعيان از امام غائب- ارواحنا فداه- يکي از خطراتي که کليت مکتب اهل بيت را تهديد مي کرد، اين بود که اشتباه و انحراف عمدي يا غيرعمدي کساني از منسوبين به اين مکتب، چيزهايي را مروري بر انديشه ها و آثار ...

ديدگاهي مسيحي مطالعه علمي سيستم عصبي و طبيعت بشري (1) يكي از كتاب هاي مرجع حوزه ي پژوهشي مسيحي را برداريد و ببينيد درباره ي طبيعت آدمي، جسم، نفس، رستاخيز و جاودانگي چه گفته است. احتمالاً بيشتر در مورد باورهاي عصري كه اين اثر در آن نوشته شده سخن مي گويد تا مطالعه علمي سيستم عصبي و طبيعت بشري (1) ...

نگرش هاي متفاوت به بدن در اخلاق جديد اسلامي مرزهاي مشترك علم و فقه فقه اسلامي در دوران كلاسيك و پس از آن، تقريباً با مباحث علمي روزگار خود هم ساز بود. فقهايي كه با علوم اوايل مخالفتي نداشتند. در احكام فقهي خود به خوبي نشان دادند كه با رشته هاي علمي روز مثل هيئت، علم تشريح، شيمي، مرزهاي مشترك ...

مطالعه علمي سيستم عصبي و طبيعت بشري (2) بايد توجه كرد كه ماشين حساب از قوانين فيزيك و حساب پيروي مي كند. زيرا اين دستگاه طوري ساخته شده است كه فرايندهاي علّي آن بر پايه تغييرات عددي است. به پيروي از فرد دِرِتسكه (Fred Dretske)، مي توان گفت كه ماشين مطالعه علمي سيستم عصبي و طبيعت بشري (2)   نويسنده: ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (1) هر يک از سوره هاي قرآن کريم، به عنوان مصداق تام و رسمي سخن حکيمانه، داراي دو ويژگي اساسي است: نخست، انسجام سخن؛ دوم، هدايتي بودن سخن؛ در کتاب آموزش تدبر در سوره هاي قرآن کريم «3»، در ارائه تدبر هر سوره تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (1)   مجري: ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (3) پيام برائت از مشرکان و فرمان نقض عهد و قتال با ايشان در کلام قبل صادر شد. در همان کلام برخي از عوامل ترديد بعضي از مؤمنان در عمل به اين دستور، شناسايي و پاسخ داده شد. گويا تصور نادرست ديگري، مانع از ايجاد عزم تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (2) اتصال سياقي اين آيات بر محور جريان شناسي تحليلي جامعه ايماني ( اعم از مدينه و خارج از مدينه ) آشکار است. آيه 107 خارج از چارچوب جريان شناسي جامعه ايماني و سرآغاز ماجراي مسجد ضرار است. تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (2)   مجري: علي صبوحي طسوجي   14-1-1- ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (4) از کلام قبل، چنين دانسته شد: آنان که براي ترک جهاد، اذن مي گيرند و جهاد را فتنه مي خوانند، در واقع بدخواه رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) و طالب شکست او در جهادند. اين کلام، دامنه افشاگري را توسعه داده، مي فهماند که تدبر در سوره ي ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (6) فضاي فصل: در فضاي اين فصل، جامعه از بحران پيش آمده با صدور فرمان جهاد، رهايي نسبي پيدا کرده است؛ اقدام به جهاد به نتيجه رسيده و جريانات نفاق، رسوا و بي آبرو شده و زمينه جدايي آنان از پيکره جامعه اسلامي فراهم آمده تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (6) ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (5) پس از آنکه کلام گذشته، جريان شناسي اعراب را ارائه کرد، اين کلام، به تفکيک طيفهاي مختلف جامعه ( مدينه و حومه ) را معرفي و درباره آنها اظهار نظر کرده است. گروه نخست، پيشگامان نخستين در ايمان، اعم از مهاجران و انصار تدبر در سوره ي مبارکه ي توبه (5)   ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي نور (1) هر يک از سوره هاي قرآن کريم، به عنوان مصداق تام و رسمي سخن حکيمانه، داراي دو ويژگي اساسي است: نخست، انسجام سخن؛ دوم، هدايتي بودن سخن؛ در کتاب آموزش تدبر در سوره هاي قرآن کريم «3»، در ارائه تدبر هر سوره تدبر در سوره ي مبارکه ي نور (1)   مجري: ...

تدبر در سوره ي مبارکه ي نور (2) ماهيت بحراني فضاي فصل: مقابله با بحران روابط ناسالم اجتماعي، نيازمند همکاري عموم مردم با رهبري جامعه اسلامي، يعني پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم) است. به همين منظور ايشان با يک فراخوان عمومي، در صدد حل و فصل تدبر در سوره ي مبارکه ي نور (2)   مجري: علي صبوحي ...

فطرت از ديدگاه فيض كاشاني اصطلاح فطرت در آثار فيض كاشاني به معاني مختلفي به كار رفته است و او مفهوم سازي خاصي از اين اصطلاح ارائه نكرده است. نظريه پردازي هاي فيض در باب فطرت، غالباً ناظر به دو مبحث است: خداشناسي فطري كه غالب فطرت از ديدگاه فيض كاشاني   نويسنده: محمد غفوري نژاد (1)   چكيده: اصطلاح ...

بررسي علم خداوند از منظر فيض كاشاني آنچه در اين مقاله مورد بررسي قرار مي گيرد مسأله علم خداوند است. در متون ديني و بالاخص قرآن كريم بر عليم بودن خداوند و اين كه خداوند به همه چيز آگاه است و هيچ چيز از گستره علم او بيرون نيست تأكيد شده است. چنان كه آيه بررسي علم خداوند از منظر ...

مسأله بدا از منظر ملامحسن فيض كاشاني از عالي ترين مفاهيم قرآن و روايت منقول از ائمه معصومين (عليهم السلام) موضوع امكان دگرگون ساختن تقدير و تغيير سرنوشت است. دعا و ايمان، تقوا،راستي و نيكوكاري، سرنوشت را دگرگون ساخته و درهاي بركات را به روي مسأله بدا از منظر ملامحسن فيض كاشاني   نويسنده: اكبر فايدئي (1)   چكيده: از ...

مقايسه ي ديدگاه فخر رازي و فيض كاشاني در مسأله جبر و اختيار مسأله ي قضا و قدر و جبر و اختيار يكي از مسائل مهم و پيچيده در حوزه ي افعال الهي و انساني است كه همواره ذهن انسانها و بويژه انديشمندان را به خود مشغول داشته و آنها را به افراط و تفريط و تناقض گويي واداشته است؛ ...

وحدت حمل در تناقض از منظر فيض كاشاني از زماني كه حمل اولي ذاتي مقبوليت يافته است، وحدتي به وحدات هشتگانه تناقض افزوده شده است كه از آن با عنوان « وحدت حمل » ياد مي شود. فيض كاشاني در اشاره به « وحدت حمل » مزبور، حمل اولي را مسي به « هوهو » و وحدت حمل در تناقض ...

بايسته ها و دستورالعمل هاي عرفاني از منظر فيض كاشاني فيض كاشاني عارف بلندپايه اي است كه با اعتصام به حبل وثيق ولايت و امامت و با استناد به اخبار و آثار اهل بيت عصمت (عليهم السلام) راه درخشان سلوك و تهذيب نفس و تصفيه باطن را به درستي نشان داد. عرفان او در متن بايسته ها و دستورالعمل هاي ...

اسرار حج از ديدگاه فيض و غزالي حج يكي از اركان اسلام، بلكه تمام اسلام و كمال دين است؛ مسأله ي حج را مي توان از سه منظر مورد بحث و بررسي قرار داد: 1. فضائل، اركان و شرائط؛ 2. اعمال ظاهري و 3. اسرار خفي و اعمال باطني آن. اين مقاله درصدد آن است اسرار حج از ديدگاه فيض ...

غوري در مواجهه ي فيض کاشاني با تصوف در عصر صفوي تقابل گسترده اي ميان متشرعان و اهل تصوف به وجود آمد. اين تقابل تنها گريبان صوفيه ي اهل خانقاه را نگرفت و بزرگان علما را نيز نشانه رفت. اتهام صوفيگري که مساوي با محروميت از بسياري از مواهب غوري در مواجهه ي فيض کاشاني با تصوف   نويسنده: مهدي ...

مروري بر انديشه ها و آثار کلامي ابوالفتح کراجکي ( …- 449 ق) محمد بن علي بن عثمان کراجکي ( م 449 هـ )، دانشمندي ذوفنون است که در فقه، حديث و کلام، صاحب نظر و داراي تأليف بوده است بيشترين استفاده را از درس شيخ مفيد و سيد مرتضي برده و آثار کلامي متعددي نيز تأليف کرده است. مروري ...

مروري بر انديشه ها و آثار کلامي سيد مرتضي (355-436 هـ. ق) علي بن حسين بن موسي بن محمد بن موسي بن ابراهيم بن الامام موسي الکاظم (عليه السلام)، شريف مرتضي و علم الهدي (1) نيز از القاب او است. او در سال 355 ق در بغداد به دنيا آمد؛ در آنجا نشو و نما يافت و به تحصيل علوم ...