همه

بي‌ترديد نمي‌توان مطلق گمان را بدون قيد و شرط، گناه و حرام دانست؛ زيرا خاطرات زودگذر و تصوّرات ذهني در برخورد با حوادثي كه در اطراف انسان مي‌گذرد امري قهري و طبيعي و خارج از دايرة اختيار انسان است. اين گونه خاطرات به هيچ وجه قابل اتصاف به خوب و بد اخلاقي يا حرام و غير حرام شرعي و تكليفي ...

بررسي روحية بدبيني، يا به تعبير شما منفي نگري، بحثي بسيار پردامنه و دقيق است و اگر ما موشكافانه نگاه كنيم، اين حالت نه تنها به جوانان جامعة اسلامي ما محدود نمي‌شود؛ بلكه در همة جوامع و سنين مختلف مشاهده مي شود؛ حتي شايد بعضي از اين منفي نظري ها را هم بتوانيم عليرغم بار منفي واژة آن، مثبت بدانيم؛ ...

كينه توزي از گناهان بزرگ و زمينه ساز شرك به خداوند و دشمني با ديگر همنوعان است. اگر انسان بتواند اين بيماري را درمان كند، از بسياري گناهان و رفتارهاي ناپسند در امان خواهد بود.لذا ابتدا مفهوم كينه را از نظر روايات و اخلاق اسلامي مورد بررسي قرار داده سپس در درمان آن از نسخة شفا بخش امامان معصوم ـ ...

مقدمهانسان داراي حالات روحي مختلفي است. بعضي وقت ها حبّ و محبّت بر دل انسان غالب مي‌شود و بعضي وقت‌ها بغض و عداوت غالب مي‌شود. كاري نيست كه انسان انجام دهد و بدون محبت يا عداوت بوده باشد. يكي از اين حالات روحي، كينه و دشمني مي‌باشد كه عبارت از عداوت و دشمنيِ ديگري در دل داشتن و منتظر فرصت ...

اين موضوع از دو زوايه قابل بررسي است.1. به لحاظ حكم شرعي قضيه و اين كه آيا در اين گونه موارد كينه به دل داشتن گناه محسوب مي‌شود و حرام است يا خير؟2. به لحاظ اين كه چرا در روابط ما با ديگران چنين مسايلي پيش مي‌آيد و از منظر روان‌شناسي اجتماعي چگونه قابل تفسير است؟موضوع‌اوّل گرچه داراي اهميّت است ...

پيمودن راه كمال و نيل به مقامات معنوي،‌كار سهل و ساده­اي نيست .برخي افراد از همان اول توفيق پيدا نمي كنند، و برخي ديگر در ادامة راه و بعد از آن كه به مراتبي از معنويت دست يافتند، با مانع رو برو مي شوند. علت اين كه افراد دوباره به غفلت دچار مي شوند، چند چيز است:1. وسوسة شيطانشيطان، دشمن ...

مقدمهغفلت گاهي اختياري و گاهي جبري است و آنچه مورد نكوهش است غفلت اختياري است يعني آن جايي كه ما مي توانيم توجه كنيم و نمي كنيم غفلت مورد نكوهش قرآن در مورد سه امر است:1. غفلت از ياد خدا. 2. غفلت از آيات و نشانه هاي خدا. 3. غفلت از آخرت.[1] با نگاهي اجمالي مي‌توانيم سرآغاز غفلت‌ها را در دو امر ...

اصطلاح خود فراموشي، عبارت است از بيگانه شدن انسان از شخصيت واقعي، انساني و الهي خويش و توجه به شخصيتِ پنداري، خيالي و غير واقعي خود.چنان كه مي‌دانيم، انسان داراي دو بُعد حيواني و الهي (مادّي و معنوي) است. آن چيزي كه انسان را انسان مي‌كند، توجه او به شخصيت الهي و معنوي اش مي‌باشد. اين شخصيت الهي و انساني، ...

اين كه چرا انسان دچار «خود فراموشي» مي‏شود، مي‏توان به دو علت اشاره كرد:1ـ يكي از علت‏هاي خود فراموشي، زمينه‏هاي تربيتي و روان شناختي نوجوانان است؛ زيرا روان‏شناسان، سنين نوجواني را زمان جستجوي هويت دانسته‏اند. نوجوان درصدد است تا در دنياي پر آشوب و درعين حال متغيري كه او را احاطه كرده است، جايگاه واقعي خود را بيابد و هويتي ...

براي اين‏كه بتوانيم  بر خود فراموشي و از خود بيگانه شدن غلبه كنيم، رعايت چند نكته لازم به نظر مي‏رسد.1 – نظم و برنامه ريزي و استفاده از فرصتتاثير نظم در زندگي غير قابل انكار است. جواني كه به اميد موفقيت تلاش مي‏كند، با غفلت از اين عامل مهم، راه به جايي نخواهد برد. نظم در زندگي، رفتاري موقتي نيست ...

در ديدگاه اسلام وابستگي، دلبستگي و تعلق به مال،افراد يا چيزها مفهومي نيست كه به طور مطلق بد و مطرود باشد؛ بلكه در بعضي مواقع، دلبستگي و وابستگي منفي و مضرّ و گاهي نيز مثبت و مفيد است.ما در روايات اهل‎بيت ـ عليهم السلام ـ با سه گونه روايت مواجهه هستيم. دستة اول رواياتي كه دنيا را به شدت مذمت ...

مهمترين عامل و منشأيي كه باعث مي شود ما از ياد خداوند متعال غفلت كنيم و بيش از اندازه به امور دنيوي توجه كنيم ويا به سمت گناه و انحرافات اجتماعي تمايل پيدا كنيم، اين است كه هدف خلقت و آفرينش خود و جهان پيرامون خود را نمي دانيم و يا توجه به دعا و نماز، نداريم و يا محيط ...

مقدمه  پيش از پرداختن به جواب، ضروري است كه روشن كنيم مقصود از دنيا پرستي چيست؟ شهيد مطهري (ره) در اين زمينه مي‌فرمايد: «منظور از علاقه به دنيا، تمايلات طبيعي و فطري نيست، مقصود از دنياپرستي علاقه و تعلق به امور مادّي و در اسارت آن‌ها بودن است، كه توقّف و ركود است که اسلام سخت با آن مبارزه مي‌كند، ...

قبل از آنكه دل بستن به دنيا را معنا كنيم لازم است به اين سؤال پاسخ دهيم كه دنيا چيست و چرا دنيا مورد نكوهش قرار گرفته است؟مفهوم «دنيا» در برابر «آخرت» است؛ زيرا از نظر اسلام دو جهان وجود دارد يكي همين جهان مادي كه ما در آن زندگي مي‎كنيم و دنيا ناميده مي‎شود و ديگري جهان واپسين كه ...

آنچه در قرآن و روايات، درباره‌ محبت به دنيا و آخرت و مدح و ستايش اهل آخرت و نكوهش اهل دنيا، وارد شده، ناظر به مرحله زندگي دنياست؛ نه زندگي پس از مرگ؛ يعني در نگرش قرآن و روايات، اهل دنيا بر كساني كه در اين دنيا زندگي مي‎كنند و اهل آخرت بر كساني كه به زندگي اخروي راه يافته‎اند، ...

جاي ترديد نيست كه بر اثر پيشرفت دانش بشري، راه هاي دستيابي به لذايذ دنيا آسان تر شده و امكانات زندگي افزايش چشم گيري پيدا نموده و زرق و برق مواهب دل فريب دنيا، جلوه هاي بيشتري يافته است. اما عناصر اصلي كه نقش اساسي در دنيا زدگي دارد، يك سلسله امور ثابت اند كه قبلاً هم بوده و فعلاً ...

از آنجا كه زن براي مرد جاذبة بسيار دارد و سخن گفتن زن و مرد نامحرم چه بسا منجر به مفاسدي براي آنها يا يكي از آن‌ها شود حضرت پيامبر (ص) نهي نموده است از اين‌كه زن نزد غير همسرش و غير محرمش، بيش از پنج كلمه از آنچه كه چاره‌اي از آن نيست سخن بگويد[1] و از طرفي به ...

دل آدمي هرگز از فكر و خيال خالي نمي‌باشد. بلكه همواره محل راه يافتن خيالات و افكار مي‌باشد حتي گاهي وقت‌ها مي شود كه انسان متوجه نمي‌شود در دل او چه مي‌گذرد. دل آدمي مانند نشانه است كه از اطراف تيرها به آن مي‌افكنند يا حوضي است كه آب از مسيرهاي بسيار برآن جاري مي‌شود يا خانه‌اي كه درهاي بي‌شمار ...

مطالعه نزاع انسان با شيطان و شكست‌ها و پيروزي‌هاي او در اين نبرد، هميشه مورد توجه انسان‌هايي بوده است كه به سعادت خود و هم‌نوعانشان علاقمند بوده‌اند و از اين راه مي‌خواستند نقاط قوت و ضعف انسان‌ها را بياموزند و به ديگران هم آموزش دهند تا با يك خودشناسي عميق‌تري به درك مسائل خويش و هستي دست يابند و در ...

مقدمه:در ابتدا بايد خاطرنشان كنيم كه در اسلام فرق است بين جاهل قاصر (كسي كه بدون كوتاهي، علم حلال و حرام به دست او نرسيده) و جاهل مقصّر (كسي كه امكانات، كتب، علماء، برنامه‌هاي تلويزيون معارف و … در اختيار او بوده ولي او واجبات و محرمات و هر چه را كه عقلاً لازم است، ياد نگرفته است. حقيقت توبه ...

معناي لغوي تعصب، يعني طرفداري، پافشاري، هواداري كردن از كسي يا چيزي است.معناي اصطلاحي آن، يعني سعي نمودن در حمايت از خود يا چيزي كه نسبتي با او دارد، مانند دين و مال و قبيله و عشيره و اهل شهر و امثال اينها. حال اين حمايت يا با گفتار و يا به وسيله عمل است. اما آنچه را كه انسان ...

ابتدا بايد دانسته شود كه بهتان يا تهمت دو لغت است كه هر دو به يك معناست، اما در گفتار و نوشته ها گاهي كلمه بهتان به كار مي‎رود و گاهي تهمت. در كتب لغت، بهتان را به معناي كلام دروغ ذكر كرده‎ند.[1] علماي اخلاق نيز زشتي آن را شديدتر از غيبت و دروغ مي‎شمارند.[2]تهمت يا بهتان از جمله گناهان ...

بازگشت به گناه و پيمان شكني علل متعددي دارد، در زير به تعدادي از اين علت ها اشاره مي شود:1. ضعف ايماناز مهمترين علل گناه و بازگشت مجدد به آن پس از توبه، ضعف ايمان به خدا، ملائكه، بهشت و جهنم، رسول خدا، قرآن و… است.[1]2. ندانستن معني توبه حقيقيبسياري گمان مي كنند كه توبه كرده اند؛ امّا نمي دانند ...

خود كشي از گناهان بزرگ است و در دين مبين اسلام بدون قيد و شرط به شدت محكوم شده است و خداوند متعال در قرآن كريم آن را نهي كرده و مذمت نموده است. خداوند در آية 29 سورة نساء مي‌فرمايد: «وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُمْ رَحِيماً وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ ناراً ...

در دين ما سفارش هاي بسيار عجيبي در مورد احترام و مهرباني به پدر و مادر شده است. از ما خواسته­اند كه در برابر زحمت­هاي شبانه­روزي آنان نسبت به ايشان مهربان باشيم و از رفتار و گفتاري كه سبب رنجش خاطر آنها مي شود دوري كنيم. خداوند آن­قدر به زحمت­هاي پدر و مادر اهميت مي­دهد كه در قرآن پس از ...

مقدمهانسان موجودي است اجتماعي و ناچار به تعامل با ديگران مي‌باشد. همين اجتماعي بودن وظائفي را به عهدة انسان مي‌گذارد كه لازم است آنها را رعايت كند و اگر توجه به اين مهم نداشته باشد و نسبت به اين امور بي اعتنا باشد مشكلاتي را هم براي خود و هم براي كساني كه در اطراف او هستند و با آنها ...

مقدمهعجب بيماري روحي خطرناكي است كه باعث از بين رفتن اعمال انسان مي‌شود. عجب در واقع، بزرگ شمردن و فراوان دانستن و شاد شدن به اعمال خويشتن است كه به واسطة آن، انسان خودش را مستحق ثواب مي‌داند.يكي از مراتب عجب اين است كه انسان خودش را مستحقّ رحمت الهي بداند و اين استحقاق را به واسطة خوبي‌هاي خود بداند.[1] ...

اسراف به معناي زياده روي و خروج از حد اعتدال از صفات رذيله است. هر چند اسراف مصاديق و موارد گوناگوني مي تواند داشته باشد، ولي آنچه بيش از همه براي عموم قابل درك است، اسراف در امور مالي و امكانات مادي است. خداوند نعمت هاي فراواني در اختيار انسان قرار داده به گونه اي كه به فرمودة‌ قرآن كريم ...

در بررسي علل و عوامل ايجاد و گسترش فساد و انحرافات اخلاقي درسطح جامعه، جنبه هاي مختلفي را بايد مورد كنكاش قرار داد. نكتة قابل توجه اي كه بايد در نظر داشت، اين است كه اين فساد و انحرافات و كج روي ها و رفتارهاي نابهنجار و ناشايست، يكباره اتفاق نيفتاده است، بلكه به مرور زمان و در طول ده ...

قرآن كريم از راه بينش دادن به انسان مي‌خواهد او را نسبت به خطرها و مضرّات گناه كه مانع سعادتند، آگاه سازد و فطرت پاك و الهي او را بيدار نمايد تا در شخص روحية اجتناب از گناه پديد آيد در اين راستا مي‌فرمايد: «كلو مما رزقكم الله و لاتتبعوا خطوات الشيطان انه لكم عدوٌ مبين»[1]؛ از آنچه كه خداوند ...

قسم يك وسيله كمكي است كه براي پيشبرد اهداف و تقويت اعمال به كار برده مي شود، و اگر درست و در جايگاه مناسب صورت گيرد و نيز طبق آن عمل كرده و بر آن پايبند باشيم، خيلي كارا خواهد بود.براي تقويت و پايبندي زياد بر قسم خود، اولين اهرم تقويت مذهبي و الهي خود است. يعني اول از هر ...

مقدمه«خودكشي» يا به تعبير عربي آن «انتحار» يكي از گناهان كبيره است. يعني از گناهاني است كه خداوند تبارك و تعالي بر آن وعدة آتش داده است.[1] خودكشي در كتاب‌هاي فقهي در بخش مربوط به «كشتن انسان» (قتل نفس) آمده است.[2] هم قرآن و هم سنت اين عمل را حرام و انجام دهندة آنر ا مورد غضب خداي رحمان معرفي ...

نفاق در لغت از مادة نفق گرفته شده است و در «اصل از نافقاء اليربوع (حفره هاي خانة موش) گرفته شده است.»[1] نافقاء نيز جمع نفقاء است كه بمعني «يكي از حفره هاي موش است كه موش (بمنظور تدابير امنيتي) آن را پنهان مي كند و ديگري را آشكار مي گرداند.»[2] (تا هنگام احساس خطر از حفره‌ پنهاني داخل شود.) ...

مقدمهانسان فرزند آدم و اشرف مخلوقات است كه همه نعمت ها از جمله عقل و اختيار در اختيار اوست و در مقابل اين نعمت ها همة خوبي ها از او انتظار مي رود. او خليفه خدا در روي زمين است، همه انسان ها مانند يك پيكرند كه اگر عضوي از اعضاي اين پيكر دچار نقص يا مرضي شد همه عضو ...

ابتدا به علل و سپس به شيوه هاي درمان اشاره مي کنيم. علل لجاجت[1]بي ترديد با آشنايي با علل لجاجت مي توان مسير درمان آن را هموار كرد. به طور كلي علل لجاجت گاهي ريشه در فرد لجوج دارد و گاهي ريشه در فرد مقابل و گاهي در هر دو؛ اما اين علل مي تواند يك يا چند تا از ...

عوامل مختلفي در پيدايش پديده هاي اجتماعي وجود دارد، بعضي از اين عوامل ناشي از روابط اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي است و بعضي ناشي از طبيعت نفس و درونِ خود افراد است و بعضي از هر دو. مسئله ي رشوه نيز از بقيه ي مسائل قابل استثناء نيست، البته بررسي هر كدام از عواملِ پيدايش رشوه پاسخ خاص خودش ...

توصيف عارضه در علوم تجربيوقتي كه براي انسان يك فكر كه اولاً علي رغم ميل انسان است ثانياً مزاحم است ثالثاً فرد در برابر آن مقاومت مي‌‌كند ولي نمي‌تواند آن فكر را از خود دور كند رابعاًً تكرار شونده است به نظر خود فرد شنيع و فجيع باشد.پيش آيد اصطلاحاً در روانپزشكي به آن « وسواس فكري» مي‌گويند[1].که در اين ...

در رابطه با سئوالات توجه به نکات زير کارگشا است:1. يك مسلمان واقعي پايبند به يك سري اصول، ارزش‌ها و اعتقادات است كه نسبت به آنها حساس بوده و در برابر اهانت به آنها موضع قوي و قاطع مي‌گيرد كه اصطلاحاً به اين روحيه، «غيرت ديني» مي‌گويند. وقتي افراد به مرور زمان دريافتند كه انسان چنين روحيه‌اي دارد كم كم ...

ما در جامعه‌اي زندگي مي‌كنيم كه افراد آن درك‌هاي متفاوت، اخلاق گوناگون و طبع‌ها و مزاج‌هاي متفاوت از هم دارند، بنابراين طبيعي است كه در برخوردها و روابط اجتماعي خويش با ديگران، شاهد برخوردها و رفتارهاي نادرستي باشيم. در اين‌گونه موارد نظر اسلام، اين است كه در برابر بدرفتاري‌هاي ديگران با عفو و گذشت برخورد كنيم.[1] اساساً چگونه مي‌توان در ...

آفرينش هستي و بعثت پيامبران (عالم تكوين و تشريع) براي عبادت است. خداوند مي‎فرمايد: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ»[1] هدف آفرينش هستي و جن و انس، عبادت خداوند است. كارنامة همة انبيا و رسالت آنان نيز، دعوت مردم به پرستش خداوند بوده است: «وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً اََنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ أجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ»[2] پس ...

در رابطه با سؤال شما دوست ارجمند مناسب مي‌دانم نكاتي را جهت تبيين ابعاد مختلف سؤال بيان كنم.الف. معناي تكليفتكليف يعني چيزي يا كاري از كسي خواستن كه در آن رنج و زحمت باشد و اين اصطلاح از كلفت مأخوذ است. مثلاً امر و نهي خداوند به بندگان براي انجام چيزي، تكليف گفته مي‌شود.[1]ب. انواع تكليفتكاليفي كه از نظر شرعي ...

به نظر مي رسد اين پرسش ناظر به آيه 11 از سوره حج باشد كه مي فرمايد: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلى حَرْفٍ فَإِنْ أَصابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلي وَجْهِهِ…»ترجمه: برخي از انسان ها هستند كه خدا را بنابر حرفي عبادت مي كنند و اگر فايده اي به آن ها برسد، اطمينان پيدا ...

در پاسخ به اين سوال لازم است سه مطلب را بيان کنيم.1. آيا دليلي داريم كه با انجام بعضي عبادات آتش جهنم بر انسان حرام گردد؟2. آيا حرمت آتش جهنم وابسته به اين است كه گناهي از انسان سر نزده باشد؟3. به صورت كلي تأثير و تأثّر متقابل گناه و عبادت چگونه است؟مطلب اول: ترديدي نداريم كه برخي از اعمال ...

همان طور كه انسان داراي حواس ظاهري است، حواس باطني هم دارد مثل چشم باطن، گوش باطن او لذت معنوي را با همين مذاق روحي و دروني‌اش درك مي‌نمايد.لذت را چنين تعريف كرده اند: لذت حالتي است ادراكي كه هنگام يافتن شيئي دلخواه، براي ما حاصل مي‌شود به شرط اين كه آن شيئ را به عنوان مطلوب خود بشناسيم و ...

ترديدي نيست که خداي متعال نيازي به عبادت و پرستش بندگان ندارد، و عبادت را براي آن جعل نکرده است تا از اين طريق نيازهاي خويش را بر آورده سازد، اين حقيقت واضح و  آشکار است، هم برهان عقلي آن را گواهي مي دهد و هم دلايل نقلي آن را تأييد مي کند، برهان عقلي اين حقيقت را به ما ...

در مورد معناي عبادت و عبوديّت و تفاوت هاي لغوي آن اظهار نظرهاي گوناگوني شده است. راغب اصفهاني در مفردات مي گويد: عبوديّت اظهار تذلل و عبادت غايت تذلّل است.[1] در مجمع آمده: «العبادة في اللّغه هي الذلّة» عبادت در لغت همان ذلّت است. و راهي را كه با رفتن هموار شده گويند: «طريقٌ معبّد» و برده را بواسطة ذلّت ...

يك تعريف براي نماز، ‌تعريف فقهي آن است كه نماز عملي است كه داراي اركان و شرايط خاص است كه انجام آن روزي پنج بار بر شخص مكلف واجب است.اما حقيقت نماز آن رابطة قلبي و عملي با خدا است و معجوني است از تمام حركاتي كه براي انسان وجود دارد از ايستادن، نشستن، خم شدن و دست‌ها و پاها ...

1 . بي ترديد نماز يوميه كه اقامه آن بر مسلمانان در شبانه روز، پنج مرتبه واجب است، در شب معراج واجب شده است و شايد يكي از بهترين هديه هاي خداوند كه در اين سفر آسماني نصيب پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ شد، همان نمازهاي پنجگانه است كه خداوند بر پيامبر و امت ...

نماز جلوه‌اي از بندگي انسان در پيشگاه خدا و مظهر عبوديت و عبادت است و چگونگي خواندن نماز و برقراري ارتباط قلبي، يكي از مسائل مهم شيعيان و كلية مسلمانان جهان مي باشد.بر ارباب بصيرت و معرفت و مطلع بر اسرار و اخبار اهل بيت عصمت و طهارت ـ عليهم السلام ـ پوشيده نيست كه روح عبادت و تمام و ...

ما معتقديم كه ترديدي نيست، عمل عبادي با نام صلوة، همانگونه كه امروز ميان مسلمانان وجود دارد زمان پيامبر(ص) وجود داشته و از آغاز بعثت تشريع شده است و در موارد فراواني مقصود از صلوة در قرآن كريم، همين معنا مي باشد و دلايل و شواهد فراواني بر تشريع آن توسط پيامبر (ص) وجود دارد.1. اجماع و اتفاق مسلمانان در ...