همه

در پاسخ اين سؤال مي‎توان گفت قانون قصاص از عمري به دوام جوامع انساني برخوردار است و گذشت زمان از اعتبار قانوني و تأثير تربيتي و اصلاحي آن نمي‎كاهد، زيرا اكتشافات علمي جوهر انسانيت و غرايز او را از بين نمي‎برد و قوانين حاكم بر رفتارهاي انسان نيز داير مدار آن است و به تغيير زمان دچار تغيير[1] و تحول ...

اين شبهه در واقع برآيند تفكري است كه قوانين كيفري و جزائي اسلام را خشن و ناشي از حس انتقام و كينه‌توزي شخصي مي‌داند. قهراً نتيجه اين مي‌شود كه اجراي اين قوانين از جمله حكم قصاص موجب گسترش انتقام مي‌شود. امّا واقع اين است كه قصاص يك قانون قرآني است كه از سوي خداوند حكيم براساس حكمت، وضع و تشريع ...

رعايت حقوق زندانيان و توجه به اين حقوق دير زماني است كه انديشه هاي انساني را به خود معطوف داشته است و سعي شده است كه در كنار تنبيه و مجازات زندانيان به حقوق آنها نيز توجه شود. در ايران نيز در قوانين قبل از جمهوري اسلامي در قانون مجازات عمومي و قوانين ديگر مواردي بيان شده است. پس از ...

درست است كه قصاص به معناي «انجام دادن فعلي همانند آنچه كه فاعل، انجام داده است»[1] و همچنين به معناي «تساوي در قتل به همان نحوي كه مقتول كشته شده است»[2]، مي‌باشد؛ ولي براي خانواده مقتول سه راه وجود دارد: يا او را عفو كند، يا با يكديگر مصالحه كنند، يعني به مقدار ديه ياكمتر يا بيشتر از آن مصالحه ...

بحث تعزيرات از مباحث مهم حقوق كيفري اسلام است. در كتاب‌هاي معتبر فقهي به طور مشروح مورد بحث قرار گرفته است، و امروزه تحت عنوان «مجازات‌هاي نامعين» در نظام‌هاي حقوقي جايگاه خاصي دارد. در اين جا به طور گذرا به آن اشاره خواهيم كرد:تعزير در لغت به معناي تعظيم، تأديب، منع و نصرت آمده، ريشه اصلي آن همان منع و ...

در پاسخ به پرسش مذكور بايد گفت چنانچه متهم به لحاظ ارتكاب جرائم متعدد از انواع مختلف يا ارتكاب جرم واحدي كه مستلزم چند نوع مجازات است، به تحمّل مجازات هاي مختلف محكوم شده باشد، در مورد ترتيب اجراي مجازات هاي مختلف بايد همواره دو اصل مورد توجه قرار گيرد. «اصل اول: همة مجازات ها بايد اجرا شود و اجراي ...

با توجه به تعريفي كه از تعزير شده است: «تعزير عقوبتي است كه مقدار آن در شرع تعيين نشده»[1] مي‌توان گفت تعزير داراي معناي وسيع و گسترده است كه هرگونه منع و تأديب را شامل مي‌شود، و دليلي وجود ندارد كه در شرع مقدس اسلام و يا اصطلاح فقها اين مفهوم تغيير كرده باشد (و به اصطلاح داراي حقيقت شرعيه ...

تعزير كه امروزه به نظام كيفرهاي نامعين معروف است، عقوبتي است كه مقدار آن در شرع معين نشده و به عبارتي ركن اصلي اين كيفر، عدم مقدر بودن آن است.[1] ملاكي كه فقيهان براي مقدار آن ارائه داده‌اند، «دون الحد» يعني، كمتر از حد بودن تعزير است.[2] در اين كه تعزير انحصار در شلاق دارد يا شامل مجازات‌هاي ديگر، حتي ...

اصل سرزميني بودن قانون جزاي داخلي، در حقوق بين الملل امري مسلم است، در حقوق ايران نيز طبق ماده 3 قانون مجازات اسلامي قوانين جزايي، درباره كليه كساني قابل اعمال است كه در قلمرو حاكميت جمهوري اسلامي ايران مرتكب جرم گردند؛ امّا در ذيل همين ماده اصل سرزميني بودن استثنا دارد: «مگر آن كه به موجب قانون ترتيبي ديگر مقرر ...

دين تحقيقي است‌ نه تحميلي يا تقليدي.از آن جا كه دين و مذهب با روح و فكر مردم سروكار دارد و اساس و شالودة آن بر اساس يقين و ايمان استوار است، ‌خواه و ناخواه راهي جز منطق و استدلال نمي‌تواند داشته باشد، اصولا اسلام و هر مذهب حق از دو جهت  نمي‌تواند جنبة تحميلي داشته باشد: 1. بعد از ...

براي پاسخ به اين پرسش ابتدا بايد بدانيم به چه كسي مرتد مي گويند و چه چيزهايي باعث ارتداد مي شود؟ در كلام فقها، مرتد با عبارات مختلفي تعريف شده است اما از مجموع آن تعاريف اين نكته استفاده مي‌شود كه مرتد يعني كسي كه از دين اسلام خارج شده و يا برخي از ضروريات آن را انكار نمايد. مرتد ...

دين حق يكي از ضروريات حياتي و جوهري انسان است، زيرا دين حق با برداشت صحيح از خالق و هستي و انسان، روابط او را در ابعاد گوناگون آن تنظيم مي كند، در اسلام رابطه انسان با خدا، با خود و ديگران به نحو احسن ترسيم شده است. آزادي عقيده و حق تدين در اسلام از اهميت ويژه اي برخوردار ...

احكام و مجازات ارتداد و شخص مرتد در اسلام بر حسب جنس (زن يا مرد) و نوع ارتداد ( فطري يا ملي) تفاوت دارد كه بطور اختصار به آن اشاره مي كنيم:1 ـ حدود و مجازات مرتد فطري مرد: حكم و مجازات مرتد فطري مرد، قتل است، و هيچ‌گونه تخفيفي به او داده نمي‌شود مثلاً: توبة شخص مرتد فطري از ...

1. معناي ارتداد:ارتداد در لغت به معناي بازگشت و رجوع است.[1]راغب مي‌گويد: «ارتداد و رده رجوع و بازگشت به راهي است كه شخص آن را پيموده است منتها رده تنها در مورد كفر به كار مي‌رود و ارتداد در مورد كفر و غير آن.»[2] اما در فقه و كلام اسلامي ارتداد به معناي بازگشت از دين اسلام است و منظور ...

اسلام به عنوان يك آئين جهاني و كامل همان طور كه براي همه ابعاد انسان احكام و مقررات مخصوص دارد, براي كافران و مرتدين نيز احكام خاص قرار داده است؛ از منظر اسلام، غيرمسلمانان به چند گروه تقسيم مي‌شوند،[1] و يك گروه از آنها كافراني هستند كه مستأمن ناميده مي شوند، و سرزمين آنها را دارالامأن مي‌گويند؛ احكام مستأمن در ...

در خصوص سؤال فوق نخست لازم است تا با تبيين كلّي اركان نظام جمهوري اسلامي در ايران به بررسي اين ادعا بپردازيم. نظام حاكميت در الگوي جمهوري اسلامي ايران بر سه ركن دين، مردم و رهبري بنا نهاده شده است، اثبات اين مطلب با مراجعه به قانون اساسي به راحتي ميسور خواهد بود. قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، دين مبين ...

علت عدم پذيرش توبه سلمان رشدي ممكن است از باب ارتداد باشد، و امكان دارد به دليل سبّ‌ النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ و اهانت به پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ باشد. چون مؤلف كتاب آيات شيطاني از دو جهت واجب القتل شده است، هم به علت ارتداد و هم به دليل استهزاء ...

 در ابتدا لازم است به چند نكته اشاره شود:1. بدون شك آزادي اراده، اساس آفرينش انسان و دعوت همه انبيا است. بدون اختيار انسان حتي يك گام در مسير تكامل (انساني و معنوي) نمي‎تواند بردارد. به همين دليل در آيات متعدد قرآن تأكيد شده كه اگر خداوند مي‎خواست همه را به اجبار هدايت مي‎كرد، امّا چنين نخواست[1] حكمت خداوند و ...

براي پاسخ، توجه به چند امر ضروري است:1. مجازات در اسلام به انگيزه حمايت و پاسداري از فضائل و دور نگه داشتن جامعه از رذايل است، كه در جهت حفظ مصالح و منافع عمومي انجام مي‎گيرد. پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: «ايها الناس انتم كالمرضي و رب العالمين كالطبيب فصلاح المرضي فيما يعلمه الطبيب لا ...

با استناد به منابع معتبر اسلامي كه در پي خواهد آمد بايد گفت كه كسي كه به دليل ارتكاب جرم در اين دنيا مجازات گردد، در عالم ديگر بخاطر ارتكاب اين عمل مجازات نخواهد شد. در بعضي از تعابير ائمه اطهارـ عليهم السلام ـ در پاسخ كسي كه سؤال مي كند از كسي كه در دنيا بر او حد جاري ...

پاسخ: بدترين نوع حرام خواري، رشوه خواري است كه در حكم كفر و مورد لعن پيغمبر-صلي الله عليه وآله- است و بر سه قسم است:الف) رشوه در مقام حكم.ب) رشوه براي رسيدن به امر حرام.ج) رشوه براي رسيدن به امر مباح.اما توضيح اقسام مذكور به شرح زير مي باشد:الف) رشوه در حكم آن است كه به قاضي مي دهند تا ...

(قال اللّه تبارك و تعالي: ولاتقربوا الزني انه كان فاحشة و سآء سبيلا)[1] خداوند تبارك و تعالي فرمود: «و نزديك زنا نشويد كه كار بسيار زشت و بد راهي است». در اين بيان كوتاه دو نكته قابل توجه است:1ـ نمي گويد زنا نكنيد، بلكه مي گويد به اين عمل شرم آور نزديك نشويد، اين تعبير علاوه بر تأكيدي كه در ...

احترام خون انسان و حرمت قتل نفس از مسايلي است كه در همة اديان آسماني و قوانين بشري مورد تأكيد قرار گرفته، و قتل نفس بدون مجوز شرعي و قانوني از گناهان بزرگ به شمار مي‌آيد. امّا در اسلام اهميّت بيشتري به اين مسئله داده شده و از كشتار انسان‌هاي بي‌گناه شديداً منع شده است؛[1] تا آن‌جا كه كشتن يك ...

زنا به عنوان عمل منافي عفّت، در طول تاريخ مورد نكوهش نوع بشر بوده و في الجمله به عملي شنيع  و گناهي اجتماعي معروف شده است، به گونه‎اي كه خود مرتكب نيز آن را علني انجام نمي‎دهد. شرايع آسماني به ‎طوري كه قرآن بدان اشاره مي‎كند، همه از عمل زشت زنا به ‎شديد‎ترين وجه، نهي كرده‎اند.[1] در اسلام نيز اين ...

مجازات شخص اهانت كننده به مقدسات اسلامي داراي دو نوع ماهيت حدّي و تعزيري است. هرگاه جرم اهانت به صورت سب النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ و ائمه و حضرت زهرا ـ عليهم السلام ـ باشد، مجازات آن قتل است. البته لازم به ذكر است كه اجراي اين مجازات از نظر مشهور فقها نيازي به طي مراحل ...

در هر جامعه اي براي سالم سازي فضاي جامعه و ايجاد محيطي مناسب براي زندگي افراد، مبارزه با جرائم مختلف لازم و ضروي است چرا كه جرائم اجتماعي، اقتصادي و… همچون ميكروب هايي در پيكره اجتماع موجب بيماري و تضعيف آن شده و روابط سالم اجتماع را بر هم مي زنند بنابراين اصل بر خورد با جرائم امري روشن و ...

همين كه نكاح به درستي واقع شد، حقوق و تكاليفي براي زن و شوهر ايجاد مي‌كند كه حقوق‌دانان از آن به آثار نكاح تعبير مي‌كنند. قانون مدني جمهوري اسلامي در اين باره مي‌گويد: «همين كه نكاح به طور صحت واقع شد، روابط زوجيت بين طرفين موجود و حقوق و تكاليف زوجين در مقابل همديگر برقرار مي‌شود.»[1]بايد توجه داشت كه اگرچه ...

خانواده واحد بنيادين جامعه و كانون اصلي رشد و تعالي انسان است و توافق عقيدتي و آرماني در تشكيل خانواده كه زمينه‎ساز اصلي حركت تكاملي و رشد يابنده انسان است اصل اساسي بوده و فراهم كردن امكانات جهت نيل به اين مقصود از وظايف حكومت اسلامي است.[1] «از آنجا كه خانواده واحد بنيادي جامعه اسلامي است، همة قوانين و مقررات ...

براي پاسخ لازم است از دو جهت به مساله پرداخت شود:الف. تدليستدليس از باب تفصيل و به معناي نيرنگ بازي مي باشد. مطابق قانون مدني[1] تدليس عبارت است از عملياتي كه موجب فريب طرف معامله مي گردد.[2] براي تحقق تدليس دو عنصر لازم است:1. عنصر مادي؛ يعني عملياتي انجام شود، مثلاً حين عقد يا قبل از عقد سخني گفته شود ...

براي پاسخ به اين سوال لازم است تا ابتدا فلسفه و حكمت اين كه اسلام تعدد زوجات را ملغي و نسخ نكرد بررسي مي‎شود در مورد تعدد زوجات حكمت‎ها و عوامل متعددي وجود دارد، كه به برخي از آن عوامل به طور گذرا، اشاره خواهد شد. در اينكه تك همسري بهتر است ترديدي در آن نيست. آن دو راهي كه ...

در ابتدا بايد به عنوان مقدمه[1] ذكر گردد كه خانواده محل خصوصي ترين و عاطفي ترين چهره هاي زندگي است با حقوق و قانون و احكام آمرانه سازگار نيست و اثر قوانين بدون اخلاق در ايجاد نظم در آن ناچيز است پس اگر در پي آن باشيم كه سنت ها و اخلاق را به دور افكنيم و قانون را جايگزين ...

آنچه بين مرد و همسرش واقع گرديده عقد هبه اي است كه به صورت معوّض منعقد گرديده است. قانون مدني در اين باره مي گويد: هبه ممكن است معوّض باشد بنابراين واهب (بخشنده) مي تواند شرط كند كه گيرنده مالي را به او هبه كند يا عمل مشروعي را مجاناً بجا آورد.[1]و هبه اگر چه از عقود جائزه[2] مي باشد ...

برخلاف آنچه كه بعضاً گفته مي شود، زن قانوناً و شرعاً مكلّف به اطاعت مطلق از شوهر خود نيست.درست است كه طبق آية«الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ»[1] سرپرستي و مديريت خانواده بر دوش مردان قرار گرفته است و همين برداشت هم در ماده 1105 از قانون مدني منعكس شده است. ولي با اين حال اين رياست شوهر و اطاعت زوجه بطور ...

براي پاسخ به سؤال فوق لازم است نكات ذيل بيان گردد:الف) چند همسري كه از دير باز تاكنون در جوامع مختلف هميشه وجود داشته كه بصورتهاي گوناگوني ظهور و بروز داشته است. اولين صورت چند همسري، نوعي كمونيسم جنسي است كه در آثار افلاطون و عمل ماركسيست هاي افراطي در آغاز جنبش ماركسيستي مشاهده شده است، ولي از آنجا كه ...

در ابتدا بايد خاطر نشان كرد كه نكاح از عقود است و در عقود قصد و رضاي دو طرف يعني زن و مرد لازم است با اين حال انحلال آن معمولاً با عمل يك جانبة حقوقي و به صورت ايقاع صورت مي پذيرد كه آن هم يا به وسيلة فسخ است كه با عمل ارادي يك جانبة زن يا شوهر ...

اثبات هر حكم فقهي نيازمند دليل و مستند است، بر طبق نظر مشهور منابع و مستندهاي احكام فقهي، عبارتند از: كتاب، سنت، اجماع و عقل، يعني اگر حكمي يكي از مستندهاي مزبور را داشته باشد كافي است و لازم نيست كه براي يك حكم دو يا چند دليل و مدرك داشته باشيم. خوشبختانه درباره حكم مذكور مدارك و ادله ديگري ...

در مورد سؤال، دو حالت متصور است: مهر معين و مهر نامعين كه ذيلاً به آن مي‎پردازيم.الف: مهرالمسّمي در مورد طلاق: هرگاه مهر در عقد نكاح تعيين شده باشد، آن‎را مهرالمسّمي گويند اين اصطلاح از فقه اسلامي گرفته شده و در مادة (1100 قانون مدني) به‎كار رفته قانون مدني،[1]مي‎ گويد: مهرالمسّمي عبارت از مال معيني است كه با عنوان مهر ...

در پاسخ بايد گفت همان گونه كه زن و مرد از جهت جسمي و ظاهري متفاوتند و در اصطلاح تفاوت فيزيولوژيكي[1] دارند. تفاوت روحي و احساسي نيز دارند كه اصطلاحاً به آن تفاوت سايكولوژيكي[2] گفته مي‌شود. بنابراين با در نظر گرفتن اين نكته، هر گاه بر طبق استعدادهاي ويژه هر كدام از زن و مرد، قوانين و مقررات و تكاليف ...

طبق مادة 1041 قانون مدني مصوب 1314 «نكاح اناث قبل از رسيدن به 15 سال تمام و نكاح ذكور قبل از رسيدن به 18 سال تمام ممنوع است معذلك در مواردي كه مصالحي اقتضا كند با پيشنهاد مدعي‎العموم و تصويب محكمه ممكن است، استثناء معافيت از شرط سن اعطا شود، ولي در حالي اين معافيت نمي‎تواند به اناثي داده شود ...

ذكر اين نكته لازم است كه در حقوق اسلام آنچه درباره نگهداري و تربيت از وظايف مادر و يا پدر نسبت به فرزند آمده است درباره فرزندي است كه به سن رشد نرسيده است و هنوز تحت قيموميت والدين قرار داد. اما برخي از وظايف مادر در قبال طفل عبارتند از:الف: نگاهداري طفل:1. شير دادن به طفل: به اين موضوع ...

بلوغ داراي ابعاد مختلفي است شامل بلوغ جسمي , بلوغ اقتصادي , بلوغ فکري , بلوغ اجتماعي وسياسي و… وبلوغ جسمي و صلاحيت براي ازدواج با بلوغ فکري و اجتماعي براي شرکت در انتخابات و مسائل اداري و… دو مساله کاملا متفاوت است و اين دو را نمي توان يکسان برشمرد زيرا اولا؛ نشانه هايي كه براي بلوغ شرعي دختران ...

مطابق ماده 837 قانون مدني ايران، اين كار نافذ نيست؛ زيرا در اين ماده آمده است: «اگر كسي به موجب وصيّت، يك يا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم كند، وصيت مزبور نافذ نيست.»يكي از حقوقدانان در اين زمينه مي‎نويسد: «از ظاهر جمله «وصيت مزبور نافذ نيست» چنين استفاده مي‎شود كه هر گاه وارث محروم، به اراده ...

حضانت در لغت به معناي نگاهداري است. معني اصطلاحي آن نيز همان حفاظت و نگاهداري مي‌باشد. اهميت مسألة حفاظت و تربيت اطفال بر هيچ‌كس پوشيده نيست. و اين امر مورد عنايت خاص همه قانون‌گذاران و مصلحان اجتماعي است چرا كه سعات‌مندي و پيشرفت جامعه در گرو نگاهداري درست و تعليم و تربيت صحيح كودكان است. پاسخ نيز از منظر قانون ...

در مساله ارث هر يك از نزديگان متوفي طبقه بندي مي شوند و تا طبقه اول باشد به طبقات بعدي ارث نمي رسد در اين ميان همسر (زن و شوهر) جزء طبقات نيستند و در هر صورت از همديگر ارث مي برند كه به شرح ذيل مي باشد: سهم‌الارث زوجه:هر يك از زوج و زوجه داراي دو نصيب هستند كه ...

ازدواج و نكاح عبارت است از عقد و رابطه‌اي حقوقي كه بين زن و مرد ايجاد مي‌شود. كه در حقوق اسلامي به دو صورت جاري مي‌شود:الف) عقد دائم: عقدي است كه مدت زناشويي در عقد معين نشود و زني را كه به اين صورت عقد مي‌كنند دائمه مي‌گويند. ب) عقد غيردائم: عقدي است كه مدت زناشويي در آن معين شود، مثلاً ...

همانطور كه مي‌دانيم اسلام همواره به ازدواج «بهنگام» توصيه كرده و با وضع ساز و كارهاي مناسب علمي و عملي، به ترغيب انسانها پرداخته است، اما طبيعي است كه عواملي گوناگون، مي‌توانند موانعي بر سر راه اين امر مهم باشند و برخي افراد را در رسيدن به آن، با مشكل و ناكامي مواجه نمايند. در چنين مواردي بايد انديشمندان و ...

ازدواج براي انسان يك نياز طبيعي است كه از آفرينش ويژة آنان سرچشمه مي‌گيرد و به همين جهت ازدواج سنّت ديرينة اجتماعي است كه از آغاز زندگي بشر بوده است. ازدواج پيماني است محترم كه در ميان تمام قبايل و ملل و در تمام اعصار و امكنه وجود داشته و دارد. دين اسلام پيروان خود را به ازدواج دعوت نموده ...

قبل از هرچيز بايد گفت كه نفقه علاوه بر زوجه به اقرباء و خويشاوندان نسبي نيز تعلّق مي گيرد و از آنجا كه پرسش پيرامون نفقه زوجه است متعرض قسم ديگر نفقه نمي شويم.الف) تعريف نفقه و موارد آن:قانون مدني جمهوري اسلامي ايران در تعريف نفقة زوجه مي گويد: «نفقه عبارت است از مسكن و البسه و غذا و اثاث ...

قانون‌گذار ثبت نكاح در دفتر رسمي ازدواج را لازم شمرده است و هدف از اين الزام، آسان كردن اثبات نكاح و حمايت از حقوق كودكان و نيز بانوان (حق نفقه …) است. ثبت نكاح در دفتر اسناد رسمي از بسياري گفتگوهاي ناهنجار و بي‌نظمي دربارة انكار ازدواج و نسب مي‌كاهد و به استواري بنيان خانواده و ايجاد نظم در جامعه ...

مقدمهنهاد بيمه در شكل امروزي خود، نسبت به معاملات چون، بيع، اجاره، رهن، هبه، و… در جامعه بشري، از سابقه اي چنداني برخوردار نيست، چون بعد از تحولات اجتماعي، سياسي، اقتصادي، و علمي در اروپا شكل گرفت و توسعه يافت، و بعد از قرون 18 و 19، در اثر ارتباطات سياسي و اقتصادي، تجاري كه ميان قاره اروپا وساير قاره ...