همه

مبحث نظريه ولايت فقيه به دوراني بر مي گردد كه فقه شيعه از حالت پراكندگي به صورت دسته بندي شده درآمد و احكام مربوط به هر بابي در جاي مناسب خودش قرار گرفت. بيش از يازده قرن است كه فقه اماميه به صورت تبويب و منسجم درآمده است. مسأله ي ولايت فقيه اگرچه يك مسئله ي كلامي است ولي جنبه ...

اصل ولايت فقيه در جامعه اسلامي از مسلمات فقه شيعه است، همه فقهاء بر آن اتفاق نظر دارند، كسي كه ادعاي مخالف كند، با فقه تشيع و ديدگاه فقهاء بيگانه است.[1] آن چه مورد اختلاف است حوزه اختيارات ولي فقيه است. كه عمدتاً دو نظريه در اين زمينه وجود دارد، يك نظر ـ كم‌ترين حدّ ولايت را مورد تأكيد قرار ...

ولي فقيه و رهبري نظام واحد، براي ملت واحد و كشور واحد، برخلاف مرجعيت، نه تعدد پذير و تكثر پذير است، نه تفكيك پذير، و نه تخيير مستمر را تحمل مي كند و دليل اجمالي آن، گسستن شيرازه نظم و انسجام يك جامعه است، البته بايد توجه داشت كه مشخص كردن ولي فقيه واحد براي مسلمين، راه كار خاص خود ...

به نظر مي‌رسد اگر يك تحليل مفهومي از «ولايت مطلقه فقيه» صورت بگيرد، شبهة استبدادي بودن ولايت فقيه و تضاد آن با دمكراتيك بودن جمهوري اسلامي حلّ گردد.مقصود از ولايت در بحث ولايت فقيه به معني سرپرستي است و مراد از آن همان حكومت و زمامداري امور جامعه است، نه به معناي «آقايي»، «رياست» و «سلطنت» كه نشان از چيرگي ...

از جمله نظرياتي كه در باب ولايت فقيه و حكومت اسلامي مطرح است، بحث شورايي بودن ولايت فقيه است، از نظر پيشينة تاريخي، ولايت شورايي، در متون اسلامي بي سابقه است. در ديدگاه اهل سنت، تنها در يك مورد، شورايي تشكيل شد كه آن هم براي تعيين رهبر و زعيم مملكت اسلامي بود و نه براي اداره و تدبير امور. ...

امام خميني(ره) آن عبد صالح خدا كه حقيقتاً تاريخ از آن براي هميشه به نيكي ياد خواهد كرد با قيام الهي و نصرت خداوند و استقامت مردم در حمايت و پشتيباني آن عالم رباني، سايه شوم نظام شاهنشاني را از سر ملت بر چيد و امام(ره)به رغم ديدگاه برخي گروه‌ها و افراد[1] كه سلطنت را مي پذيرفتند، فرمودند: «هرگز سلطنت ...

فاشيسم (Fascism) از كلمة ايتاليايي (Fascio) به معناي دسته و مجموعه گرفته شده است. در قرن 19 در ايتاليا اين واژه را به گروهها و سازمانهاي انقلابي اطلاق مي كردند. در قرن بيستم، با شروع حكومت موسوليني اصطلاح فاشيسم بر سر زبانها افتاد و به تدريج وارد ادبيات سياسي آن قرن شد.اين تعبير در اصطلاح خاصّ آن در توصيف حكومت ...

از نظر علماي اسلام (چه شيعه و چه سني) مدت حكومت حاكم اسلامي (ولي فقيه) اگر چه محدود به زماني معين و خاص نيست لكن محدود به صفات است[1] يعني حاكم اسلامي بايد داراي صفاتي باشد (كه اين صفات نيز در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران اصول پنجم و يكصد و نهم) آمده است. خبرگان رهبري پس از احراز اين ...

اختلاف در دايمي بودن رهبري يا موقت بودن آن مبنايي است. يعني اگر بخواهيم مشروعيت رهبري را از طريق انتخاب مردم و بيعت مردم ثابت كنيم، مدت رهبري تابع نظر مردم است اگر مردم براي مدت 50 سال بيعت كنند مدت رهبري 50 سال است و اگر مردم براي مدت 10 سال بيعت كنند مدت رهبري 10 سال است. در ...

درپاسخ اين سئوال مي توان اين موضوع را در قالب دو نظريه انتصاب و انتخاب دربارة ولايت فقيه مورد توجه و  بررسي قرار داد,بنابر نظريه ي انتصاب ولايت فقهاء از جانب خدا و شرع مقدس است و اين طور نيست كه ولايت را مردم يا مجلس خبرگان به او داده باشند وقتي ولايت را آن ها ندادند فلذا آن ها ...

هر چند مسألة شوراي رهبري به عنوان يك نظريه مطرح مي‌باشد، اما اين نظر در مرحلة عمل با مشكلات عديده‌اي مواجه مي شود از اين رو با بررسي و بازنگري قانون اساسي در سال 1368 از قانون اساسي حذف شد، زيرا رهبري در جامعه اسلامي نقش اساسي در انسجام و وحدت امت اسلامي دارد و شورايي بودن رهبري با توجه ...

در اين كه «شورا» و «مشاورت» در اسلام به ‌عنوان يك اصل بنيادين و با اهميّت مطرح است، ترديدي نيست. چنان‌چه از آيه شريفه قرآن كريم استفاده مي‌شود كه حتّي رهبران امّت هم بايد براي اداره امور كشور با امّت مشورت كنند. امّا اين كه در قرآن كريم، نظام شورايي، با صراحت عنوان شده باشد و اساس حكومت اسلامي را ...

از مهم‌ترين عوامل انگيزش استبداد، بي‌تقوايي و تبعيت از هوي و هوس، فقدان مشروعيت و وابستگي قدرت‌هاي خارجي و ثروت‌اندوزي مي‌باشد و اساساً واژة مستبد به كسي اطلاق مي‌شود كه كارها را به اراده و رأي خويش و بدون مشورت با ديگران انجام دهد.[1] در مقابل ولي فقيه در آيات و روايات به كسي اطلاق مي‌شود كه داشتن علم و ...

اگر واژه‌هاي «ولايت فقيه» و «توتاليتر» را مورد توجّه قرار دهيم آن‌گاه اذعان خواهيم كرد كه نه تنها ولايت فقيه به حاكم توتاليتر تفسير نخواهد شد كه برعكس دقيقاً در راستاي مصالح عاليه مردم و در جهت حفظ منافع عموم نيز قرار خواهد گرفت. در فرهنگ سياسي توتاليتر به معناي كل‌گرا و يكه‌تاز و توتاليتاريسم به مفهوم حكومتي است كه ...

تصور نادرست يا تجاهل نسبت به معناي «مطلقه» در ولايت مطلقه فقيه و يکسان دانستن آن با «حکومت مطلقه» و حکومت استبدادي موجب شده که برخي ولايت مطلقه فقيه را همچون حکومت هاي استبدادي و مطلقه غربي تلقي نمايند در حالي که قيد مطلقه در ولايت مطلقه فقيه در مقابل ديدگاه ولايت مقيده فقيه و بدين معنا ست که ولايت ...

از آنجايى كه ولايت مطلقه فقيه ادامه ولايت عامه ى ائمه طاهرين (عليه السلام) و ولايت آن بزرگواران استمرار ولايت كليه  پيامبر عظيم الشأن و ولايت ايشان هم استمرار ولايت تامّه  الهى مى باشد. بر اين اساس كارى كه خبرگان مى تواند انجام دهد كشف و تشخيص مصداق ولى فقيه است نه انشاء يا جعل يا اعطاء مقام و نصب ...

حكم عقل و اسلام بر اين مطلب تأكيد دارد كه كار را بايد به كاردان سپرد[1] و يا بايد كار را به افضل افراد سپرد، و اين فرد كاردان و افضل ممكن است به دليلي در مدت كوتاهي افضليت خود را از دست بدهد و از طرفي نيز احتمال دارد كه اين فرد براي مدتي بسيار زياد همچنان داراي صفت ...

دلايل عقلي و نقلي، گواهِ نياز جامعه بشري به حكومتي است كه امورش را پيش برد و كيانش را حفظ كند. آن را از عوامل فساد و زوال نگاه داشته و در جهت مصالح آن برنامه‌ريزي كند. طبق ادله‌اي كه شريعت ما بيان مي‌كند، حكومت در عصر غيبت براي فقيه است. امّا سؤال اين است كه با بودن چند فقيه ...

به صورت كلي همه نظام‌هاي حكومتي را مي‌توان از نظر ماهيت به دو نوع تقسيم كرد:الف: حكومت بشري. ب: حكومت الهي (غير بشري)، كه حكومت‌هاي بشري خود به سه نوع كلي قابل تقسيم هستند:[1]1. استبدادي. 2. دموكراتيك. 3. مركب از دو ويژگي استبداد و دموكراسي.الف) حكومت خودكامه يا استبدادي:به گفته فورد، ديكتاتوري عبارت است از «به دست گرفتن اقتدار فوق ...

اساساً تعارض و مغايرت اصول و مواد قوانين با يكديگر، از ديد حقوقي هنگامي مطرح خواهد بود، كه قابل جمع نباشند. ممكن است تعارض و مغايرت ظاهر بوده و در نگاه اول و سطحي معارض و مغاير به نظر برسد؛ اما چه بسا با دقت و توجه تعارضي در كار نباشد. همان طوري كه در علم اصول و فقه نيز ...

ولايت فقيه كه در واقع همان نيابت عام از طرف ائمه هدي ـ عليهم السلام ـ  كه آنان منصوبين الهي مي باشند. نيابت و ولايتي است كه بر اساس آن، فقيهي اسلام شناس كه علاوه بر جميع شرايط فقاهت و اجتهاد، بايد داراي صفات و شرايط خاصي باشد كه بواسطه آن بتواند اعمال حاكميت براساس شريعت مقدس اسلام نمايد.مشروعيت حكومت ...

اعمال ولايت شرعي به نحوه ي تفويض به غير و از طريق ديگري، مقتضاي اطلاق چنين ولايتي است و وقتي ثابت شد كه ولي فقيه ولايت دارد؛ تفويض آن به غير نيز از موارد چنين ولايتي است، يعني، اگر صلاح دانست مي تواند از طريق ديگري آن را اعمال نمايد. بنابراين دليلي از قرآن و حديث نداريم كه چنين امري ...

قانون اساسي كه بيانگر شكل حكومت، سازمان‎هاي عالي كشور و نحوه ارتباط و همكاري بين اين‎ نهادها و سازمان‎ها، حقوق و آزادي‎هاي ملت و دولت و چگونگي ارتباط و تعامل ميان اين دو است نه تنها با ولايت فقيه تعارض و تنافي ندارد بلكه يك امر لازم و ضروري براي كشور محسوب مي‎شود. قانون اساسي ايران براساس همين فقه اسلامي ...

در نظريه اي كه از سوي فقيه نامدار شيعه حضرت آية الله العظمي شيخ محمد حسن نجفي (ره) صاحب كتاب جواهر الكلام مطرح شده است،[1] فقيه، داراي ولايت مطلقه و بدون قيد مي باشد كه تمام شئون حكومتي را شامل مي شود و فقيه را قادر مي سازد كه بتواند در زمينه ي كشورداري مانند امام معصوم -عليه السلام- داراي ...

بر طبق شرع و دين ولايت فقيه مطلقه است، زيرا ادله اي كه ولايت فقيه را اثبات كرده است اطلاق دارد و تقييد ولايت محتاج دليل است، لذا در مواردي كه دليلي بر تقييد وجود داشته باشد بايد ملتزم به آن قيود براي ولايت بود و در غير آن موارد بايد اطلاق ولايت فقهاء را پذيرفت. البته همان طور كه ...

طبق قانون اساسي، عمل كردن ولي فقيه تعارضي با ولايت مطلقة فقيه ندارد زيرا براساس اصل 57 قانون اساسي ولي فقيه از ولايت مطلقه برخوردار است[1] و مطلقه بودن ولايت فقيه به معني بي‌اعتباري و بي‌اعتنايي به اصول ديگر قانون نيست در اين موارد ولي فقيه مي‌تواند از ولايت مطلقه‌اش استفاده كند و تصميمات سريع و قاطعي را اتخاذ كند ...

در خصوص سؤال فوق نخست به يك تبيين كلي و مختصر در مورد واژه «رئيس جمهور» و «ولي فقيه» مي‎پردازيم سپس در ادامه به ذكر تفاوت ميان آن دو و تبيين جايگاه هر يك در نظام جمهوري اسلامي خواهيم پرداخت.اصطلاح رئيس جمهور يك مفهوم رايج و متداولي است كه در غالب حكومتهاي كنوني جهان شناخته شده و از جايگاه خاصي ...

ترديدي نيست، كه فرض سؤال مذكور، در صورتي است كه بين قانون و حكم ولي فقيه تعارض و ناسازگاري باشد و همين طور مقصود از قانون در ظاهر سؤال همه قوانين كشور است. در اين سوال محور بحث را در خصوص قانون اساسي مطرح خواهيم كرد، زيرا در صورت روشن شدن موضوع در مورد قانون اساسي، ساير قوانين نيز تكليف ...

بر اساس اصل پنجاه و هفتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران« قواي حاكم در جمهوري اسلامي ايران عبارتند از: قوه مقننه، قوه مجريه و قوه قضائيه كه زير نظر ولايت مطلقه ‌امر و امامت امت بر طبق اصول آينده اين قانون اعمال مي‌گردند. اين قوا مستقل از يكديگرند.»همان طوري كه از اين اصل فهميده مي‌شود قانون اساسي جمهوري اسلامي براي ...

در ابتدا بايد به اين نكته اشاره نمود كه اگر، حكومت از سويي همراه با حاكميت و اقتدار است، از سوي ديگر مسئوليت و تكليف را نيز به همراه دارد. بدين معنا كه زمامدار و حاكم جامعه در قبال تمام رويدادها و تحولات پديد‌ آمده مسئول است. لذا در جامعه ديني و به طور خاص جامعه ولايي كه رهبري آن ...

از آنجا كه سؤال فوق از دو بخش تشكيل شده است، پاسخ اين سؤال را در دو بخش بررسي مي‌كنيم:1. مفهوم ولايت مطلقه فقيه و ادله و مدارك آندر طول تاريخ تشيع هيچ فقيهي يافت نمي‌شود كه بگويد فقيه هيچ گونه ولايتي ندارد،‌ آنچه تا حدودي مورد اختلاف فقهاست، مراتب و درجات اين ولايت است. در اين مورد دو نظريه ...

هر چند كه «الگوي ايده‌آل و اولي اسلام براي حكومت، حكومت واحد جهاني تحت رهبري امام معصوم ـ عليه السلام ـ مي‌باشد، در اين الگو مرزهاي جغرافيايي جاي خود را به مرزهاي عقيدتي مي‌دهد و كشور اسلامي شامل كليه مناطقي خواهد بود كه در آن، مسلمان زندگي مي‌كند.»[1]، ولي در زمان غيبت امام معصوم ـ عليه السّلام ـ كه مردم ...

حكومت مطلقه از مباني معرفت شناسي و منطق استدلالي هابز است كه جانشين شدن ارادة حاكم به جاي ارادة تك تك افراد مي باشد. در وضع طبيعي ارادة افراد ارادة مطلق است. مطلق است از اين جهت كه با هيچ معيار و قاعده اي محدود نمي شود. انسان ها با ايجاد يك وضع مدني حق داوري خود را به حاكم ...

براي رسيدن به پاسخ مروري بر سخنان معظم له مي نماييم، در آن تاريخ مقام معظم رهبري در اين باره بيان داشته بودند: «ولايت فقيه برخلاف برداشت ها امري تشريفاتي نيست ضمن آن كه نقش حاكميّت اجرايي، تقنيني و قضايي را هم بر عهده ندارد، بلكه پاسدار و ديده بان حركت كلي نظام به سمت تحقق اهداف آرماني است.»[1] همان ...

ولايت فقيه يعني، زمامداري فقيه عادل و با كفايت بدون اين كه اشاره به قلمرو و اختيارات آن داشته باشد. اما ولايت مطلقه فقيه كه قيد «مطلقه» به آن اضافه شده، بيانگر گستردگي و دايره شمول اين ولايت است. براساس اين نظريه، فقيه جامع‌الشرايط در تمامي شئون مربوط به حكومت داراي ولايت است و همه اختياراتي را كه پيامبر-صلي الله ...

جواب اين سوال كه آيا امام خميني (ره) معتقد به ولايت مطلقه بوده‌اند يا خير؟ قطعاً مثبت است. براي توضيح بيشتر در دو بخش مطالبي ارائه مي‌شود كه شامل فرمايشات و نظرات امام درباره ولايت مطلقه و اقدامات و عملكردهايي از ايشان است كه دلالت بر اعتقاد ايشان بر ولايت مطلقه دارد.الف) نظرات ايشان در اين مورد:1. ايشان مي فرمايند:«اگر ...

الگوي اولي و آرماني براي حكومت اسلامي، حكومت واحد جهاني تحت رهبري امام معصوم مي باشد. در اين الگو مرزهاي جغرافيايي جاي خود را به مرزهاي عقيدتي مي دهد و كشور اسلامي شامل كليه مناطقي خواهد بود كه در آن مسلمان زندگي مي كند. از اين رو اسلام حكومت ولي عادل را بعنوان عاملي سعادت بخش و وحدت آفرين تشريح ...

وكيل به كسي گفته مي‌شود كه كاري به او واگذار مي‌شود تا از طرف واگذار كننده انجام دهد[1] به عنوان مثال كسي كه مسئوليت انجام كاري به او سپرده شده است اگر به هر دليل نتواند وظيفه‌اش را انجام دهد فرد ديگري را براي انجام آن كار انتخاب كرده و به او اختيارات لازم را اعطاء مي‌كند تا او در ...

قبل از پاسخ به سؤال مذكور بايد يادآور شويم كه ولايت مطلقه فقيه به معناي بي‌حد و مرز بودن و يا دلبخواهي عمل كردن فقيه نيست بلكه مطابق نظريه امام(ره) و بسياري از فقهاي ديگر «ولايت فقيه، مقيد به ولايت در قضاوت يا امور حسبيه (صغار و مجانين و اموال مجهول المالك و..) نبوده بلكه نسبت به اين قيود اطلاق ...

براي پاسخ به اين سؤال ابتدا بايد مفهوم و اصطلاح ولايت مطلقه فقيه را تبيين كنيم سپس پاسخ دهيم كه طبق اين اصطلاح ولايت فقيه مطلق است يا نه، ولايت مطلقه فقيه يعني ولايت فقيه اطلاق دارد و مقيد نيست اما غير مقيد از چه چيزي؟ با توجه به اين‌كه ما مطلق بودن ولايت فقيه را از چه حيث بدانيم ...

نخست بايد به اين نكته اشاره كنيم كه در طول تاريخ تشيع هيچ فقيهي يافت نمي‎شود كه معتقد به عدم ولايتِ فقيه به طور كلي باشد بلكه آنچه تا حدودي مورد اختلاف فقهاست مراتب و درجات اين ولايت و حدود اختيارات ولي فقيه است[1] كه در اين خصوص دو نظريه عمده قابل ذكر است:1. نظريه ولايت مطلقه فقيه 2. نظرية ...

ممکن است پرسش ها و شبهاتي درخصوص واژة‌ مطلقه در ولايت مطلقه فقيه مطرح شود, بيشترين اشتباه حاكي از رويكردي است كه برخي ولايت مطلقه را به مفهوم حكومت مطلقه ( يعني بدون مرز و معيار ) تصور مي‌كنند و آن را حكومتي مي دانند كه شخص حاكم توجهي به خواسته هاي مردم و آزادي آنها ندارد و به صورت ...

ممکن است پرسش ها و شبهاتي درخصوص واژة‌ مطلقه در ولايت مطلقه فقيه مطرح شود, بيشترين اشتباه حاكي از رويكردي است كه برخي ولايت مطلقه را به مفهوم حكومت مطلقه ( يعني بدون مرز و معيار ) تصور مي‌كنند و آن را حكومتي مي دانند كه شخص حاكم توجهي به خواسته هاي مردم و آزادي آنها ندارد و به صورت ...

ولايت اولاً و بالذات از آن خداوند است: «إنّ الحكم الّا لله»[1] كه او به افراد خاصي واگذار نموده است: «اطيعوالله و اطيعو الرسول و اولي الامر منكم»[2] و با ادلة‌ نقلي و عقلي براي فقيه جامع الشرايط نيز در زمان غيبت اثبات شده است، امّا اين كه «مطلق و عام» و يا «مقيد و محدود» بايد تلقي و تفسير ...

حيات اجتماعي انسان و كمال فردي و معنوي او، از يك طرف نيازمند قانون الهي در ابعاد فردي و اجتماعي است و از سوي ديگر محتاج حكومتي است ديني و حاكمي عالم و عادل براي تحقق و اجراي قوانين الهي. بنابراين ضرورت وجود نظم در جامعه، قانون و ناظمي را مي‌طلبد كه به اجراي آن قانون همت گمارد و بديهي ...

در تفكر اسلامي هر كسي حق حاكميت بر مردم را ندارد و پرسش از اينكه چه كسي حق حاكميت دارد، پرسش بسيار مهمّي است. اگر در ادلّه نقلي كه براي اثبات ولايت فقيه ذكر شده است، تأمّل گردد، پاسخ اين سؤال روشن خواهد شد:1. توقيع اسحاق بن يعقوب:«و اَمّا الحوادث الواقعة فارجعوا فيها الي رواة احاديثنا.»[1] «در اتفاقات جديدي كه ...

درباره ى مجلس خبرگان و رابطه ى آن با ولىّ فقيه و رهبرى مسائلى وجود دارد كه از جمله ى آن ها اشكال دور است كه درباره ى رابطه ى بين مجلس خبرگان و رهبر مطرح شده و گفته مى شود از يك طرف مجلس خبرگان رهبر را تعيين مى كند در حالى كه اعتبار خود اين خبرگان و كار ...

در اسلام حكومت ايده آل وقتي عينيت مي يابد كه پيامبر يا امام معصوم در رأس حكومت قرار گيرد تا به لحاظ احاطه علمي به احكام و قوانين الهي و از جهت شناخت اوضاع، احوال، مصالح و مفاسد جزئي از لحاظ تقوا، ورع و عدالت در عالي ترين حد ممكن باشد، اما در همه زمان ها براي همه جوامع اين ...

نظام ما جمهوري اسلامي است كه در عين اسلامي بودن حكومتي است مردمي و اين مردم بودند كه انقلاب كردند و زمينه تحقق حكومت اسلامي را فراهم نمودند و به قانون اساسي كه بر گرفته از اصول و مباني اسلام بود راي داده و آنرا پذيرفته اند و درهمان قانون است که مسير مشروع و منطقي، يعني انتخاب از سوي ...

مطابق قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، انتخاب رهبر و ولي فقيه بر عهده خبرگان منتخب مردم است[1] قانون اساسي كه يك ميثاق ملّي مذهبي و تعاهد متقابل همگاني است وظيفه و روش انتخاب رهبر را معين نموده است. اين روش و تعهد كه جنبه ملّي ـ ديني دارد بر عموم مردم حتّي فقيهان الزام آور است.[2] بنا بر اين كليه ...