همه

مسأله شر(evil) يكي از كهن‌ترين مسائلي است كه از ديرباز انديشة آدمي را به خود مشغول داشته است. از آن هنگام كه انسان پا به عرصة خاك گذاشت، خويشتن راهم آغوش رنج و رنجوري يافت و همراه با شيريني لذت و كاميابي، تلخي محنت و ناكامي را چشيد و بزودي دانست كه حيات آكنده از نيكي و نيالوده به شر ...

واژه معجزه در لغت به معناي ناتوان و ضعيف کننده است و در عرف عام، براي اشاره به وقايع متنوعي به کار مي رود. برخي، اين لفظ را براي توصيف وقايع نامنتظره به کار مي برند (همانند موفقيت در امتحان دشوار) و ديگران آن را به معناي محدودتري به کار مي برند و آن را صرفاً بر وقايع نامتعارفي اطلاق ...

بسياري از کساني که نسبت به معجزه رويکردي منفي داشته و آن را ناممکن مي دانند معجزه را به نقض قوانين طبيعي معنا نموده اند از اين روي چون که ايشان خود را طرفدار انحصار فعل و انفعالات مادي در علل طبيعي مي دانند آن چه را که بر خلاف قوانين طبيعت به گوششان برسد باور نمي کنند و اشکالات ...

ديدگاه سنتي (در مغرب زمين) در مورد اعجاز، مبتني بر عقل گرايي کلاسيک (در برابر عقل گرايي انتقادي) است، آنها معتقدند که مي توان به حقيقت يقيني و مطمئن دست يافت با شهود عقل و يا تکيه بر قضاياي اوليه متعارف مي توان به حقايق کلي دست يافت و ساير حقايق را به کمک قياس استنتاجي که به استنتاج منطقي ...

افرادي خيال مي كنند كه آوردن معجزه عقلا امكان ندارد، چون ناقض قانون عليت است، يعني ما مخير هستيم بين نفي قانون عليت و پذيرفتن معجزه و يا نفي معجزه و پذيرفتن قانون عليت و امر داير بين اين دو کار است. اينها مي گويند اگر ما قانون عليت را بپذيريم معنايش صدور هر معلولي از علت خاص خودش مي ...

دلالت معجزه بر وجود خدامعجزات و يا رخدادهاي غير عادي که در اثر دعا و نظير آن حاصل مي شود و… از جمله اموري هستند که به صورت مقدمه براي اثبات واجب توسط برخي از متکلمان غربي مسيحي به کار رفته اند. به اين بيان که نظير حوادث ياد شده وجود دارد و اين گونه از حوادث مبدأ و علت ...

«معجزه» كار خارق العاده اي است كه از قدرت افراد بشر به اتكاي نيروي بشري خارج است. آورنده اش «مدعي نبوت» است و دعوت به «مقابله به مثل» (تحدي) نيز مي نمايد. بنابراين معجزه بايد جهات سه گانه زير را داشته باشد:1. اين كارِ خارق العاده، به كلي خارج از حدود توانايي نوع بشر باشد و هيچ كس حتي نوابغ ...

پرسش فوق شامل دو بخش است، يكي تفاوت معجزه و كرامت و ديگري ارتباط آن با پيشرفت علم.چنان كه دانشمندان بزرگ علم كلام بيان كرده‌اند كرامت و معجزه از هم جدا نيستند و تفاوت آنها فقط در نام‌گذاري آنهاست؛ يعني كرامت معجزه‌اي است كه از غير انبيا صادر مي‌شود، مثل ائمه اطهار و اولياي صالح خداوند. خواجه نصير الدين طوسي ...

قبل از پاسخ به سؤال فوق، لازم است ابتدا مفهوم دين تبيين وتعريف شود؛ تا مشخص گردد مقصود از جامعيت دين، كدام دين است. مفهوم ديندربارة مفهوم دين، تعاريف بسيار متفاوت و گاه متعارض و چند پهلو ذكر مي‌شود و گاه حتي مرام‌هاي ماده‌گرا و آيين‌هاي انسان پرستانه و غير معتقد به خدا را نيز شامل مي‌شود. ولي آن چه ...

به عنوان مقدمه بايد بگوييم كه همه اديان الهي كه توسط پيامبران براي سعادت و تكامل بشر نازل شدند فقط در ظرف زماني خودشان حق‌اند و با آمدن شريعت جديد، پيروان دين سابق موظف به پذيرش دين جديد بودند و به اصطلاح شرايع پيشين نسخ مي‌شدند و عمل بر طبق آنها مورد پذيرش خداوند واقع نمي‌شد. بدين جهت همة پيامبران ...

جامعيت دين خاتم را مي‌توان از دو راه اثبات كرد:الف. دليل عقلي؛[1] كه آن را با بيان چند مقدمه توضيح مي‌دهيم:1. خداوند حكيم آدمي را براي رسيدن به كمال نهايي و سعادت جاودانه آفريده است.2. زندگي دنيا مقدمه زندگي آخرت است و سعادت و شقاوت ابدي در گرو چگونه زيستن در اين جهان است. يعني اعمال و رفتار ما در ...

يكي از مهمترين ويژگيهاي دين اسلام كه به عنوان آخرين دين براي هدايت و سعادت بشر تا روز قيامت معرفي شده، مسئله «جامعيت» آن است.بر اساس حكم عقل واضح است كه دين خاتم نمي تواند ناقص باشد، چرا كه خاتمه دادن به اديان با ديني كه كامل نيست باعث نقض غرض در هدايت بشر به سوي سعادت واقعي است[1]. از ...

براي پاسخ به سؤال مذكور لازم است ابتدا مقدمه‌اي ذكر شود:اديان توحيدي كه همان اديان آسماني و حقيقي هستند داراي سه اصل كلي مشترك مي‌باشند: اعتقاد به خداي يگانه، اعتقاد به زندگي ابدي براي هر فرد در عالم آخرت و دريافت پاداش و كيفر اعمالي كه در اين جهان انجام داده است و اعتقاد به بعثت پيامبران از طرف خداوند ...

همان طور که مي دانيد انسان، به خاطر برخورداري از نيروي عقل، ابتکار و اختيار، همواره به دنبال زندگاني بهتر است. و در اين راستا براي رفع نيازهاي خود (اعم از اجتماعي ـ اقتصادي ـ معنوي و…) به دنبال وسائل و ابزارهاي متکامل تري است. که اين روند منجر به تغيير زندگي در هر عصري مي گردد. در نتيجه پويايي ...

مقصود از جامعيت دين آن است كه در راستاي هدف و رسالت خود ـ تأمين سعادت واقعي انسان، يعني سعادت دنيا و آخرت ـ رئوس كلي همه معارف لازم را براي تحقق اين هدف در اختيار بشر قرار دهد. به گونه‌اي كه بشر با تطبيق آن اصول كلي به صورت نظام‌مند بتواند همه معارف و رهنمون‌هاي مورد نياز را براي ...

به عقيدة برخي احكام و تعاليم اسلام مختص جوامع ابتدايي است و توان تحليل و بررسي واقعيت‌هاي پيچيده اجتماعي را ندارد؛ چرا كه مقررات اجتماعي يك سلسله مقررات قراردادي بر اساس نيازمندي‌هاي اجتماعي مي‌باشند و به موازات توسعه و تكامل عوامل تمدن در تغييرند. جوامع ساده و بسيط ابتدايي كه داراي روابطي ساده هستند، نيازمنديهاي اندكي دارند در حالي كه ...

جاودانگي و جهاني بودن دين اسلام از اصول مسلم در اعتقادات اسلامي و جزء ضروريات دين اسلام است كه همه مسلمانان بر آن اتفاق دارند. جهاني بودن اسلام به اين معنا است كه اختصاصي به هيچ قوم، مليت، نژاد و اقليم خاصي ندارد بلكه همه انسان‌ها را از هر مليت و نژادي كه باشند، در بر مي‌گيرد. و منظور از ...

دربارة فلسفه ختم نبوّت و پايان پيامبري دو ديدگاه عمده وجود دارد: برخي از روشنفكران و نويسندگان معاصر[1] بر اين باورند كه وحي و پيامبري مربوط به دوران كودكي عقل بشر است؛ يعني چون آدميان نمي‌توانستند با تكيه بر عقل و انديشة خود، ‌مسير سعادت را باز يابند و راه را از چاه بازشناسند، نيازمند راهنماييها و هدايت‌هاي وحياني بوده‌اند، ...

در يك تقسيم كلي تحريف را مي‌توان به دو نوع معنوي و لفظي تقسيم مي‌کرد كه مقصود از تحريف معنوي، برداشت انحرافي و تفسير و توجيه سخن برخلاف مقصود گوينده است كه اين نوع تحريف، قطعاً در مورد قرآن رخ داده است كه امام علي ـ عليه السّلام ـ از وقوع چنين تحريفي در زمان خود به خدا پناه مي‌برد[1]و ...

يكي از راههاي اثبات فراگيري و جامعيت دين اسلام, استفاده از بعضي ادله اثبات ضرورت نزول‌ وحي و بعثت انبياء است به اين صورت كه:الف) آفريدگار انسان, خداي عليم و حكيم است كه او را براي هدفي عالي ـ رسيدن به كمال و سعادت ابدي ـ آفريده است.ب) انسان حقيقتي جاودانه است و بايد در «صراط مستقيم» به سوي ابديت ...

اديان الهي با تعاليم خود، رشد و تعالي انسانها به سوي كمال مطلوب را عهده‎دار هستند و در اين راه با وضع قوانين و دستورات، انسان‎ها را به اين كمال رهنمون و هدايت مي‎كنند. فصل مشترك ميان همة اديان، اسلام است كه از آن به تسليم بودن در برابر خداوند متعال تعبير مي‎شود. روح همة شريعت‎ها همان اسلام است امّا ...

براي پاسخ به اين شبهه، كه راجع به جامعيت اسلام است، ابتدا بايد به اين نكته توجّه نمود، كه هدف اعلي و مأموريت اصلي اديان الهي، به ويژه دين اسلام،‌هدايت انسان به سوي كمال مطلوب و سعادت ابدي او و يا به عبارتي « خليفة الله كردن انسان » مي‌باشد، كمالي كه انسان را لايق سجدة ملائكه مي‌نمايد چه اين ...

فلسفه زكات در متون ديني عبارت است از پاكيزه كردن و رشد دادن. خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد: از اموال آنها صدقه‌اي (زكات) بگير تا به وسيله آن پاك و پاكيزه‌شان سازي، و برايشان دعا كن، زيرا دعاي تو براي آنان آرامشي است، و خدا شنواي دانا است.[1]مرحوم علامه طباطبائي، در تفسير اين آيه مي‌فرمايد كلمه تطهير در «خُذْ مِنْ ...

تبيين سوال:راز تعدد و تكامل شرايع را مي‎توان در اختلاف نيازهاي بشر جستجو كرد. به موازات پيشرفت و تمدن، بشر احساس نيازهاي جديد و پيچيده‎تري مي‎كند. اين شريعت است كه بايد با تكامل بشر رو به تكامل بگذارد و جوابگوي نيازهاي انسان عصر خويش باشد. گرچه اين مهم با عوض شدن و نو شدن شريعت همراه باشد، به اين معني ...

آيا با روش فقاهتي (روشي كه از كتاب خدا و سنت پيامبر و عقل استفاده مي‎كند) مي‎توان براي نيازهاي مادي جامعه برنامه‎ريزي كرد؟ به عبارت ديگر آيا اين سخن درست است كه بگوييم فقه از خويش برنامه‎اي براي آيندة بشر ندارد چون علمي است مصرف كننده و نبايد از فقه انتظار داشت براي آيندة زندگي مادي بشر توليد برنامه كند، ...

شكي نيست كه اسلام دين كامل و آخرينِ آنهاست و بر اساس تعاليم قرآني و اسلامي، سراسر دنيا را به رهبري امام مهدي ـ عليه السّلام ـ و ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ فرا خواهد گرفت. امروزه اسلام در سطح جهان بر غلطك گسترش و توسعه افتاده است كه البته اين امر عوامل متعددي دارد از قبيل ناتواني ...

پاسخ سؤال را در دو قسمت عرض مي‎كنيم.1. چرا در احكام و قوانين اديان غير اسلام مانند مسيحيت و يهوديت تقريباً تغييري رخ نمي‎دهد؟اين مطلب كه احكام و قوانين اديان غير اسلام، تغييرات كمتري دارند،‌ به يك معنا درست است؛ زيرا ادياني مانند مسيحيت و يهوديت بسيار محدود و داراي قوانين كمتري نسبت به اسلام هستند و به اين جهت ...

در باب تأثير زمان در اخلاق و عقايد و فقه منابعي معرفي شده كه بطور مستقيم به اين مسأله پرداخته انديا بخشي از آنها به اين مسأله پرداخته اند بدون شك تحقيق در محورهاي مختلف اين موضوع داراي منابع مختص بهر محور است كه لازم است براي مطالعة بيشتر به آنها مراجعه شود.1. اسلام و مقتضيات زمان، 2 جلد، مرتضي ...

جهاني شدن به مثابه يك واژة، عبارت، اصطلاح و يا حتي فكر و انديشه، از جمله مفاهيم و اصولي است كه امروزه در كمتر حوزه‌اي از حوزه‌هاي علمي سياسي، اقتصادي، فكري و فلسفي است كه مورد بحث و گفتگو و يا چالش و مناقشه نباشد. و با آنكه عمر آن چندان زياد نيست و هنوز سالهاي آغازين عمر واقعي خود ...

انسان شناسي دغدغه ديرين انسان است. زيرا هر انساني دست کم با خود روبرو است و درباره خود مي انديشد و تلاش مي کند خود را بشناسد. شناخت انسان از منظر دين مي تواند پاسخي در خور به اين نياز دائمي بشر ارائه دهد. موضوع انسان از منظر دين را مي توان از دو مسير مطالعه کرد. يکي پيش فرض ...

براي آشنايي با كاربردهاي فلسفه و ضرورت آموختن اين علم بايد گفت: هر انساني در زندگي روزمره خود با سلسه‌اي از مسائل بنيادين مواجه است كه حلّ صحيح آنها بيشترين تاثير را در جهت دادن به زندگي انسان دارد. پاسخ صحيح به آنها زندگي را معنادار مي كند و به آن، ارزش انساني مي بخشد و پاسخ نادرست به آنها ...

تحليل شبهه:بيان شبهه اين است كه معصوم بودن پيامبر منوط به اين است كه پيامبر سخن خدا را بگويد يعني در واقع پيامبر چون سخن خدا را مي‌گويد متصف به عصمت است و اگر سخن خدا را نگويد معصوم بودن پيامبر ثابت نمي‌شود بلكه عصمت پيامبر منتفي مي‌شود از طرف ديگر اگر ما بخواهيم چيزي كه پيامبر نقل مي‌كند را ...

در پاسخ به اين سوال بايد بگوييم از آموزه هاي معروف فرهنگ ديني مسيحي آن است كه ابناي بشر به دليل عصيان آدم و حوّا محكوم به گناه و ناپاكي اند، از اين رو غسل تعميد، براي طهارت از نجاست و ناپاكيِ گناهي است كه نسل انسان براي خطاي پدر و مادر نخست، گرفتار آنند(متي 19:28، مرقس 16:16) چنانكه مشاهده ...

روان شناسي دين به بررسي پديده دينداري از منظر روان شناسي مي­پردازد و در صدد توصيف و تبيين عوامل و زمينه­هاي دينداري، ابعاد آن، سنجش و اندازه­گيري دينداري و آثار و پيامدهاي آن در زندگي فردي و اجتماعي است. روان شناسي دين رشته اي است كه تاثيري را كه اعمال و اعتقادات ديني بر شخصيت دينداران بر جاي مي گذارد ...

روانشناسي دين از اصطلاحاتي است كه اخيراً در ادبيات ديني و فرهنگي كشور ما متداول گشته است و امروزه افراد زيادي از آن بهره مي برند. در اين فرصت برآنيم به بررسي اين واژه و تفاوت آن با روانشناسي ديني بپردازيم تا اندكي در رفع ابهام از اين واژه نقش ايفا كرده باشيم.پيش از بحث پيرامون اصطلاح مذكور لازم است ...

علوم ديني، متعهد پاسخ گويي به شبهاتي است كه در قبال مسايل ديني ايجاد مي‎شود. افزايش و پيشرفت علوم تجربي ممكن است شبهاتي را به وجود آورد، اكثر اين شبهات در علمي تحت عنوان «كلام جديد» يا «دين پژوهي» مورد بررسي و پاسخگويي قرار مي‎گيرد. و علوم تفسير و فقه نيز پاسخگوي برخي ديگر از شبهات مي‎باشند. روان شناسي ديني ...

قبل از بيان پاسخ، يادآوري اين نکته لازم است که برخي از علوم انساني مثل روان‌‌شناسي دين، بحث صدق و كذب اديان را وانهاده و رويكردي كاركردگرايانه در پيش گرفتند و در اين ميان برخي كاركرد منفي براي دين قائلند و برخي ديگر كاركردهاي جاوداني و جانشين‌ناپذير را معرفي مي‌نمايند و برخي نيز ضمن تقدير از خدمات گذشته دين، عمر ...

«يقين و شك در هر موضوع دو گونه است گاه منطقي و گاه روان شناختي. شك و يقين منطقي از وضوح يا عدم وضوح اشياء و موضوعات و احكام آنها و از ظهور مبادي تصوري و تصديقي نشأت مي‌گيرد؛ اگر امري مبَرهن و مبيَّن، روشن و آشكار باشد، براي نفس انسان يقين حاصل مي‌شود… اما يقين روان شناختي» مربوط به ...

دين و باورهاي ديني حداقل از دو جهت و با دو انگيزه مي توانند مورد مطالعه باشند. يکي آن که فرد محقق، معتقدانه و يا حتي ملحدانه ولي با هدف ارزشيابي و حقيقت سنجي به آموزه هاي ديني رو کند و در پي آن باشد تا از باوري خاص دفاع و يا به آن حمله کند. موضع ديگر آن است ...

جامعه شناسي دين از اصطلاحاتي است كه اخيراً در ادبيات ديني و فرهنگي كشور ما متداول گشته است و امروزه افراد زيادي از آن بهره مي برند. در اين فرصت بر آنيم به بررسي اين واژه و تفاوت آن با جامعه شناسي ديني بپردازيم تا اندكي در رفع ابهام از اين واژه نقش ايفا كرده باشيم.پيش از بحث پيرامون اصطلاح ...

قبل از پرداختن به پاسخ سؤال لازم است دربار‌ة اين‌كه ارزش‌هاي فردي به كدام دسته از ارزش‌ها اطلاق مي‌شود و ملاك ارزش‌هاي اجتماعي چيست، توضيح مختصري خدمت‌تان ارايه دهم.ملاك در ارزش‌هاي فردي آن دسته از ارزش‌هاي اخلاقي، اعتقادي و … است كه قوام آن‌ها و عرصة تحقق و وجود خارجي آن‌ها وابسته به خود فرد باشد. يعني اگر فرد در ...

با ديدن سؤال شما، سؤالاتي ديگر نيز به عنوان مقدمه به ذهن انسان خطور مي كند، كه با جواب دادن به اين سؤالات در مورد سؤال شما نيز به راحتي به جواب خواهيم رسيد.جامعه چه تأثيري در شكل گيري شخصيت فرد و تغيير شخصيت فرد دارد؟فرد در پيدايش و تغيير جامعه چه اندازه تأثير دارد؟آيا جامعه غير از افراد آن ...

تكنولوژي به‌خودي خود هيچ اثر و پيامد منفي ندارد، اگر پيامدهاي منفي و معايبي براي تكنولوژي شمرده شده است، به علت مكاتب (ايدئولوژي) حاكم بر جوامع است كه داراي تكنولوژي پيشرفت هستند.مراد از تكنولوژي دانش فني، علم كاربردي و روش فني براي دست‌يابي به اهداف علمي است. برخي از فوائد آن عبارتنداز: 1. قدرت و توانايي انسان (چه توانائيهاي عقلي ...

قبل از پرداختن به سؤال ابتدا به تعريف، اركان و عناصر اصلي و فرعي تهاجم فرهنگي مي‌پردازيم و در ادامه از اهميت مبارزه و شيوه‌هاي تهاجم فرهنگي سخن به ميان مي‌آوريم و در پايان راه‌ها و شيوه‌هاي مقابله با تهاجم فرهنگي را بيان مي‌كنيم.تعريف تهاجم فرهنگي (Culture – invasion): تهاجم فرهنگي حركتي است كه مرموزانه، همراه با برنامه‌ريزي دقيق و ...

در نگاه اول به نظر مي‌رسد اصولاً اين پرسش چندان پرسش دقيقي نباشد زيرا هويت هر انساني، علاوه بر فطرت خدايي و غرايز او، متشكل از عناصري است كه در محيط زندگي و پرورش آن شخص به او القا مي‌شود و او بر اساس همان آموزه‌ها رشد مي‌كند. بنابر اين كسي كه در ايران به دنيا آمده و در فرهنگي ...

براي پاسخ به پرسش فوق نخست  لازم است ماديگري در دو حوزه را از هم تفكيك كنيم. زيرا گرايش به ماده و دنياپرستي در حوزه اخلاق فردي و ديني با دنياگرايي در عرصه انديشه هاي اصيل بشري مثل فلسفه و علوم اجتماعي و سياسي و …. متفاوت است. و به نظر مي رسد كه پرسش فوق بيشتر ناظر به صورت ...

كساني كه رفتار ديني آن‌ها با باطن‌شان مخالف است در دو گروه عمده جاي مي‌گيرند؛ آگاهان و ناآگاهان.توضيح آن‌كه گاهي برخي از افراد خود نيز از اين كه گرفتار چنين مشكلي هستند بي‌خبرند هر چند اگر در خود و درباره خودشان بيانديشند مشكل خود را درخواهند يافت. اين افراد در آيه 104 سوره كهف مورد اشاره قرار گرفته‌اند. بر اساس ...

در اسلام به همة نيازهاي انسان توجّه شده است از جمله نيازهاي طبيعي انسان احتياج به تفريح و شادي و استراحت است كه رواياتي نيز در اين زمينه داريم از جمله اين‌كه حضرت فرمودند «مؤمن بايد ساعات خود را به سه بخش تقسيم كند… و يك بخش آن را در لذّت حلال و تفريح قرار دهد».[1] رواياتي هست كه از ...

كساني كه رفتار ديني آن‌ها با باطن‌شان مخالف است در دو گروه عمده جاي مي‌گيرند؛ آگاهان و ناآگاهان.توضيح آن‌كه گاهي برخي از افراد خود نيز از اين كه گرفتار چنين مشكلي هستند بي‌خبرند هر چند اگر در خود و درباره خودشان بيانديشند مشكل خود را درخواهند يافت. اين افراد در آيه 104 سوره كهف مورد اشاره قرار گرفته‌اند. بر اساس ...

پرسش فوق را به سه قسمت تقسيم مي‌كنيم و پاسخ هر قسمت را جداگانه ارائه خواهيم نمود.1. آيا ما مسلمانان نيز مانند غربيان داراي شعار يا كلمات قصار هستيم؟شعار يا كلمات قصار را مي‌توان گزيده‌ها و نمادهايي تعريف كرد كه محتوايي پراهميت را به كوتاه‌ترين شكل نشان مي‌دهند.البته بايد توجه داشت كه شعارها تنها در كلمات قصار منحصر نمي‌شوند بلكه ...