همه

براي رسيدن به صوت و لحن زيبا در قرائت قرآن کريم نكاتي را بايد رعايت كرد، از جمله:1.  فرگيري قوانين روان‎خواني و تجويد: قاري مي‎تواند در جلسات دوره خواني و آموزش، نزد اساتيد تجويد با قواعد روخواني، روانخواني و تجويد آشنا شود و آن ها را در قرائت به كار گيرد، در اين راستا كمك گرفتن از كتاب‎هاي آموزش تجويد، ...

عبارتي كه براي تأييد كلام الهي، در پايان قرائت قرآن  کريم، گفته مي شود «صدق الله العليّ العظيم»[1] است.آن چه در «قاموس قرآن» آمده است، اين است كه: واژه ي «العليّ» هشت بار[2] و «عظيم» شش مرتبه[3]به عنوان وصف خداي متعال در قرآن كريم آمده است؛ كه در دو مورد: «و هو العلي العظيم[4] و او (خدا) بلند مرتبه و ...

هدف از نزول قرآن کريم به عنوان معجزه الهي، فقط خواندن الفاظ آن نيست، بلكه گوش جان فرا دادن و شنيدن پيام آن و الهام گرفتن و به كار بستن آن در مسير زندگي، هدفي بالاتر است، از اين روي در آيات و روايات زيادي، سكوت كردن و گوش فرا دادن به قرآن کريم هنگام قرائت، مورد تأكيد قرار گرفته ...

غنا در لغت و اصطلاح: غنا بدون مَدْ به معناي بي‌نيازي و با مَدْ همان آواز خواندن است.[1] بعضي هم به معناي آواز و يا كشيدن آواز معني كرده اند. بعضي به معناي نيكو كردن صوت و يا نازك نمودن آن معني نموده‌اند. [2] غنا در اصطلاح فقهاء عبارت است از كشيدن صدا و آواز، منتهي با رعايت دو شرط: ...

در مراكز آموزشي و قرآني كه براي نوجوانان و جوانان برگزار مي گردد، سه مرحله مورد توجّه است:1. قرائت و روان خواني قرآن کريم.2. حفظ قرآن کريم.3. معارف قرآن کريم.هر يك از قسمت هاي (1 و 2)، روش ها ي خاص، متون درسي و مدّت زمان مشخصي را مي طلبد، قسمت سوم كه معارف قرآني است و سؤال بر آن ...

قرآن كريم، كتاب و كلام الهي است كه معلّم اوّل آن خدا است و معلّم ثاني آن رسول رحمت(ص) و مفسّر حقيقي آن علي و فرزندان او ـ عليهم السّلام ـ هستند. اين كتاب سند نبوّت، رسالت، امامت و خاتميت پيامبر اسلام است و ضرورت دارد كه تلاوت گردد و در آن تفكّر شود.خداوند درباره ي گوش دادن به قرآن ...

قرآن کريم به «ترتيل»[1] نازل شده است و قرائت آن نيز بايد بر اساس ترتيل صورت گيرد، ترتيل يعني «خواندن قرآن کريم به صورت شمرده و با تأنّي همراه با تدبّر در معاني آيات». قرائت قرآن کريم همراه با رعايت اصل «ترتيل» سه مرتبه دارد:1. تحقيق. 2. تدوير. 3. تحدير (حَدر).اين تقسيم بندي ناظر به تفاوت در «سرعت» قرائت است. ...

درباره ي ختم قرآن: واژه ي «ختم» در لغت به معناي رسيدن به پايان هر چيز است و «ختم» به معناي مُهر نهادن بر چيزي و «ختام» به معناي مُهر، نيز از ريشه ي اين كلمه گرفته شده است. «ختم قرآن» به معناي قرائت و تلاوت آن از آغاز تا پايان است.ختم قرآن کريم در صورتي از ارزش هاي راستين ...

مقدمه:براى جواب به اين سؤال، نخست بايد دانست كه ختم قرآن کريم، چنان كه از منابع روايي استفاده مى شود، به دو صورت ممكن است: الف) ثواب ختم قرآن کريم: به اين بيان كه هرگاه انسان سه مرتبه سوره ي توحيد را تلاوت نمايد، مطابق روايت وارد شده، مثل اين است كه يك بار قرآن کريم را ختم كرده باشد. ...

مقدمه: قرآن تجلّي خاص خداوند بر خلق است.[1] هر كس شوق ديدار خداوند تبارك و تعالي را دارد و بخواهد با پروردگار خود همراه و هم نوا شود، بايد قرآن بخواند.[2] هر كس هم نشين با قرآن شد با افزايش يا كاهشي برمي‌خيزد، افزايشي در هدايت يا كاهشي از كوري و ضلالت،[3] ظاهرش بسيار جذّاب و دلربا و باطنش ناپيداست، ...

قرآن کريم برترين و مهمّ ترين نعمتي است كه خداوند به انسان ارزاني داشته است. چنان كه در آيات نخستين سوره ي الرّحمن مي فرمايد: « الرَّحْمَنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الإنْسَانَ عَلَّمَهُ الْبَيَانَ.»[1]انسان تنها در سايه تعليم خداوند و دريافت و تلقّي قرآن به كمال نهايي خود مي‌رسد.[2] چون قرآن سرچشمه همه ي مواهب و وسيله ي وصول به هر ...

جايگاه نظم در آفرينش جهان و ارتباط موجودات با همديگر خصوصاً آسمان ها و زمين و گردش شب و روز آشكار است، جهان تكوين صفحاتي منظم از اراده ي الهي است. هماهنگي در نظام تكوين وجود نظم را در نظام تشريع ضروري مي‌سازد. با اندك دقّتي در دستورات دين، اين هماهنگي جلوه‌گر مي‌شود كه نظم در عبادات (مثل نمازها) از ...

ثواب و فضيلت قرائت و تلاوت قرآن کريم، منوط به درك معاني آن نيست، درك معارف و معاني بلند قرآن كريم، براي دست يافتن بر بلنداي قرآن كريم و رسيدن به تكامل و تعالي است. اگر قرآن كريم براي درك ثواب، قرائت شود، تنها قرائت و خواندن متن عربي نيز ثواب دارد و قابل قبول است. در حقيقت قرآن كريم ...

اين كه در روايت آمده: «هر كس قرآن تلاوت كند و به آن عمل ننمايد قرآن او را لعنت مي كند.» بدان معنا نيست كه تلاوت قرآن کريم بدون عمل به آن معصيت است، بلكه طبق روايات و آيات قرآن كريم، خواندن قرآن کريم حتّي بدون توجّه به معناي آن، ثواب و پاداش دارد. براي فراگيري درس زندگي از قرآن ...

مقدمه:يكي از معجزات بزرگ پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ قرآن کريم است، كه از دست دشمنان دين و هر گونه نقص و ايرادي در امان مانده و تحريف نگرديده است. بارها دشمنان تلاش و كوشش كردند تا مشابه قرآن کريم بياورند، ولي نتوانستند و يكي از ادلّه اي كه معجزه بودن قرآن را اثبات مي كند، ...

مقدمه:قرآن کريم مهمّ ‌ترين حجّت خداوند بر بندگان و ترنّم آواي ايمان در گوش جان انسان‌ها است. انس با قرآن کريم و تلاوت آن اثرات ثمربخش بر زندگي انسان دارد. به طوري كه در گفتار معصومين ـ عليهم السّلام ـ و آيات قرآن کريم به قرائت و تلاوت بسيار، توصيّه شده است. « و َرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلا  »[1] و « ...

تعريف واژة مَثَل در لغت و اصطلاح:«مَثَل» در لغت به معني، مانند، شبيه، صفت، حديث، قصّه، حجّت، عبرت، علامت؛ قول مشهور ميان مردم و… در اصطلاح، تشبيه حقايق عقلي به امور حسّي و قابل لمس را گويند و جمع آن «امثال» است. مانند تشبيه «غيبت كردن» (مشبّه) به «خوردن گوشت مردة برادر ديني» (مشبّه‌به) كه در قرآن،[1] به كار رفته ...

در پاسخ به اين پرسش، توجه شما را به نكات ذيل جلب مي‌نمائيم.اولاً: از مختصات قرآن كريم، «فصاحت» در حد اعلا است. برخي از دانشمندان براي «فصاحت» ابعاد سه‌گانه «مأنوس بودن» ، «خوش‌آهنگي»  و« خوش آوايي» و بالاخره «مراعات ادب در گزينش واژه‌ها» را برشمرده‌اند.[1]واژه‌هاي قرآن كريم در نهايت «عفت‌مندي» و «ادب» گزينش شده‌اند، تا جايي كه حتي، زيبايي، فريبايي ...

كلمه ي « مَالِكِ» را برخي از قاريان «مَلِكِ» قرائت كرده‌اند و برخي از مفسران نيز همين قرائت را ترجيح داده‌اند، ولي قرائت « مَالِكِ» مشهورتر است.طرفداران قرائت « مَالِكِ» معتقدند كه يكي از وجوه ترجيح قرائت مزبور، وسعت مفهومي آن است، به گونه‌اي كه «مَلِكِ» را نيز در بر مي‌گيرد. چون خداوند متعال هم مالك بدنه ي موجودات امكاني ...

خداوند متعال در آيه ي 4 سوره ي اخلاص مي فرمايد: « وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ ؛و براي او هيچ گاه شبيه و مانندي نبوده است». كُفو، در اصل به معناي هم رديف و هم سطح بودن در مقام منزلت مي باشد و سپس براي هرگونه شبيه و مانند، آورده شده است; يعني در اين آيه، وجود هرگونه شبيه ...

بعضي از منابع قرائات به شرح ذيل است:1. پژوهشي در تاريخ قرآن كريم؛ دكتر سيد محمد باقر حجتي، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.2. التمهيد في علوم القرآن؛ شيخ محمد هاي معرفت، ج2، مؤسسه نشر الاسلامي.3. تاريخ و علوم قرآن؛ سيد ابوالفضل ميرمحمدي،‌دفتر انتشارات اسلامي.4. علوم قرآن و فهرست منابع؛ سيد عبدالوهاب طالقاني، قم،دارالقرآن الكريم حضرت آيت الله گلپايگاني.5. علوم قرآني؛ محمد ...

يكي از مهم‎ترين فعاليّت‎هاي پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ در طول 23 سال زندگي پس ازبعثت، كه شايد بتوان آن را اصلي‎ترين بخش رسالت ايشان نيز به حساب آورد، آموزش قرآن كريم به اصحاب شان و نشر و گسترش قرائت‎ قرآن در ميان مردمان بود. زيرا زلال آيات نوراني الهي بود كه زنگارهاي قلب و ...

قرآن كريم در آيات فراواني از دو پديده حيات و مرگ كه از پديده‌هاي عجيب عالم آفرينش مي‌باشند، سخن به ميان آورده و اساساً حيات در منطق قرآن به طور مطلق فيضي عالي و بالاتر و فراتر از جسم محسوس است. از آنجا كه ذكر تمام موارد حيات و ممات در قرآن كريم از حوصله اين پاسخ خارج است، به ...

« بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْوَاءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَ مَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ[1]؛ بلكه كساني كه ستم كردند بدون هيچ دانشي از هوس ‏هايشان پيروي كردند و كسي را كه خدا گمراه كرده است، چه كسي هدايت مى‏كند؟! و هيچ ياوري براي شان نيست ».« علم » در لغت به معني دانستن، حقيقت چيزي را ...

« شكر نعمت » همان « قدرداني از نعمت » است، خواه به زبان باشد يا در عمل، بنابراين « كفران و ناسپاسي » بي اعتنايي به نعمت ها و يا تحقير و تضييع آنها است.شكر در واقع بر دو گونه است: شكر تكويني و شكر تشريعي.شكر تكويني آن است كه يك موجود از مواهبي كه در اختيارش قرار دارد، ...

خداوند در قرآن خطاب به پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: « وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ[1]؛ و خويشاوندان نزديكت را انذار كن ».« عشيره » در اصل از ماده « عشر » ( عدد ده ) گرفته شده و از آنجا كه عدد ده در حد خود يك عدد كامل محسوب مي شود به جمعيت ...

حنيف از ماده « ح ن ف » به معناي هدايت به استقامت و راه مستقيم است.[1]حنيف در اصطلاح به معناي كسي است كه از آيين ها و روش هاي منحرف چشم مي پوشد و متوجه آيين حقيقي مي شود. حضرت امام باقر ـ عليه‎ السلام ـ مي فرمايد: « حنيف كلمه جامعي است كه هيچ چيز را باقي نمي ...

نور چيزي است كه به ديدن كمك مي كند و با آن اشياء آشكار مي شود. در قرآن كريم به دو معنا آمده است: 1. نور ظاهري: مثل آية 5، ‌سورة يونس كه مي فرمايد: «هُوَ الَّذي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِياءً وَ الْقَمَرَ نُوراً ؛ اوست كسي كه خورشيد را روشنايي بخشيد و ماه را تابان كرد.»2. معنوي؛ چنان كه خداوند ...

معروف و مشهور در ميان مفسران اين است كه « يقين » در آيه شريفه مورد سؤال[1] به معناي « مرگ » است و به اين جهت مرگ يقين ناميده شده كه يك امر مسلم است و هر كس در هر چيز شك كند نمي تواند در هنگام مرگ ترديد به خود راه دهد، زيرا در آن هنگام پرده ها ...

واژه«ضلال مبين» در قرآن 19 مرتبه[1] و واژه«ضلال بعيد»، 9 مرتبه[2] آمده است.براي روشن شدن پاسخ، لازم است، هر يك از واژه ها را در لغت بررسي نمائيم. ضلال:ضلال از ماده «ضلل» به معناي انحراف از حق است[3] «الضلال: العدول عن الطريق المستقيم»[4] و به معناي متضاد با هدايت نيز آمده است«قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جاءَ بِالْهُدي وَ مَنْ هُوَ ...

خداوند در سوره نور آيه 35 مي فرمايد: « اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لا شَرْقِيَّةٍ وَلا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَي نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الأمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ؛ خداوند نور آسمان ...

در فرهنگ اسلام «بعضي اعداد» چه اعداد زماني مانند «شب هاي ده گانه» و چه اعداد غير زماني مانند «پاداش ده برابر»[2] از احترام و معناي خاصي برخوردارند. به عنوان مثال «اربعين»، يعني چهل، عدد ويژه اي است و در عرصه هاي گوناگون، پيام و معناي خاصي پيدا مي كند. همچنين است عدد پنج، مانند پنج تن آل عبا در ...

«كفر» در لغت به معناي پوشاندن شيء است. شب را كافر مي گويند به خاطر آن است كه اشخاص را مي پوشاند و به زارع كافر گفته مي شود به خاطر ان است كه تخم را در زمين مي پوشاند. واژه «كفر» در انكار دين و واژه «كفران»[1] در انكار نعمت به كار مي رود. همچنين كفر به معناي برائت ...

قرآن كريم صحنه هايي از تجسم حق و باطل، كفر و ايمان، طيب و خبيث را در قالب مثال هاي جالب و عميق بيان مي كند، سوره ابراهيم، آيه 24، از اين قبيل است، خداوند متعال مي فرمايد: «أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماء؛ آيا نديدي چگونه خداوند «كلمه ...

«ذکر» را مي توان نقطة شروع حرکت باطني و سير و سلوک به سوي قرب پروردگار جهان دانست، انسان سالک به وسيلة «ذکر» به تدريج از افق ماده بالاتر مي رود و به عالم صفا و نورانيت قدم مي گذارد، کامل و کاملتر مي شود تا به مقام قرب حق تعالي نائل گردد.ياد خدا به منزلة روح عبادتها و بزرگترين ...

لازم است به چند نكته توجه فرماييد:

آية 62 از سورة نمل مي فرمايد: « أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الأرْضِ أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلا مَا تَذَكَّرُونَ ؛كسي كه دعاي مضطر را اجابت مي كند و گرفتاري را برطرف مي سازد، و شما را خلفاي زمين قرار مي دهد آيا معبودي با خداست؟ كمتر متذكر مي شويد.»كلمة «مضطر» در لغت به معني ناچار، ...

كلمه «هامان» در قرآن در شش آيه آمده است كه عبارتند از: سوره قصص آيات 6 و 8 و 38، سوره عنكبوت آيه 39 و سوره غافر آيات 24 و 36[1].در اين آيات كلمه هامان در كنار فرعون قرار داده شده و از آيه 38، سوره قصص كه عبارت از « فَأَوْقِدْ لِي يَا هَامَانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لِي صَرْحًا ...

اين كلمه با اندك اضافه‌اي «من» در آية 82 سورة نمل آمده است: «  وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الأرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لا يُوقِنُونَ » يعني؛ و هنگامي كه فرمان عذاب آن‌ها رسد (و در آستانة قيامت قرار گيرند) جنبنده‌اي را از زمين براي آن‌ها خارج مي‌كنيم كه با آنان تكلم مي‌كند و (مي‌گويد) ...

خداوند متعال در آيه ياد شده مي‌فرمايد: «آن‌ها كساني هستند كه كافر شدند و شما را از (زيارت) مسجد الحرام باز داشتند، و از رسيدن قرباني‌هاي شما به محل قربانگاه مانع گشتند، و هر گاه مردان و زنان با ايماني در اين ميان بدون آگاهي شما زير دست و پا از بين نمي‌رفتند و از اين راه عيب و عاري ...

كلمه عصر يكي از مواردي است كه مورد قسم خداوند واقع شده، در قرآن هر جا چيزي مورد قسم خداوند واقع شود، نشان دهندة عظمت و اهميّت آن چيز است.واژه عصر به معناي فشردن است مثلاً «عصر الثوب»، يعني فشردن لباس است تا آب آن خارج شود.برخي از احتمالاتي كه مفسران در مورد اين كلمه داده‌اند عبارتند از:1. بعضي گفته‌اند: ...

در زمينة مسأله آزمايش الهي، نخستين سؤالي كه به ذهن مي‎رسد اين است كه مگر آزمايش براي اين نيست كه اشخاص يا چيزهاي ناشناخته را بشناسيم و از ميزان جهل و ناداني خود بكاهيم؟ اگر چنين است خداوندي كه علمش به همه چيز احاطه دارد و از اسرار درون و برون همه چيز و همه كس آگاه است، غيب آسمان ...

همان‎گونه كه انسان در اين جهان داراي دوگونه اعمال قلبي و روحي و اعمال جسمي و مادّي است به تصريح آيات و روايات به حسب دو جنبه بودن معاد به صورت جسماني و روحاني، پاداش‎ها و عذاب‎ها در قيامت نيز به دو صورت روحاني و جسماني هستند كه مي‎تواند ماية لذّت و يا سبب عذاب جسم بوده و حتّي تأثيراتي ...

قلب به معناي گرداندن و گرديدن آن از حالتي به حالت ديگر است. مانند گرداندن لباس يا گرداندن انسان از طريقه‌اش[1] و از واژه‌هايي كه در قرآن مكرر آمده قلب و مشتقات آن است كه در حدود 68 بار تكرار شده است. قلب در بدن كه همان عضو مادي و جسماني و قابل رؤيت عضو ضربان داري است كه ضربان‌هايش ...

قبل از هر چيز، لازم است آيه و ترجمه آن بيان شود.خداوند در سوره نمل، آيه 15 مي‌فرمايد:« وَ لَقَدْ آتَيْنَا دَاوُدَ وَ سُلَيْمَانَ عِلْمًا وَ قَالَا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنَا عَلَى كَثِيرٍ مِّنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ؛ داود و سليمان را دانشي داديم و گفتند: سپاس خداي را كه ما را بر بسياري از بندگان مؤمن خويش برتري داد ».واژه « ...

« سميع » به معناي شنوا و بسيار شنوا است. اين لفظ چهل و هفت بار در قرآن شريف تكرار شده است[1].از نظر قواعد ادبيات عرب و دستور زبان عرب، لفظ « سميع » صيغه‎ مبالغه است. صيغه‎ي مبالغه، آن است كه دلالت مي‎كند بر كسي يا چيزي كه به مقدار زياد كاري از او سر زده يا بوسيله او ...

خداوند متعال مي فرمايد: « يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا وَ اسْمَعُوا وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ أَلِيمٌ[1]؛ اي کساني که ايمان آورده ايد، ( هنگامي كه از پيغمبر تقاضاي مهلت براي درك آيات قرآن مي‎كنيد ) نگوييد: « راعنا » بلكه بگوييد: « انْظُرْنا » و ( اين توصيه را ) بشنويد و براي كافران ( ...

عالمين جمع عالم است و غالباً‌ الفاظي كه بر وزن «فاعَل» ‌است، بر ابزار و آلت دلالت مي كند، مانند: خاتَم، طابَع و قالب كه به معناي «ما يُختَمُ به»، «ما يُطبَعُ به» و «ما يُقْلَبُ به» ‌است.[1]عالم نيز به معناي «ما يُعلمُ‌به» است؛ يعني آنچه به وسيلة آن علم حاصل مي شود. و سرّ تسميه عالَم  بدين نام آن ...

قرآن كتاب هدايت است و از راههاي مختلف اين رسالت را به انجام رسانده است؛ بشارت و وعده دادن به بهره‌مندي انسان‌هاي مؤمن و باتقوا از نعمت‌هاي اخروي و بهشتي و نيز ترساندن و وعيد به گرفتار شدن انسان‌هاي كافر و … به انواع عذاب‌هاي اخروي و دوزخي، از شايع‌ترين آن راهها مي‌باشد. به ‌گونه‌اي كه افزون بر ذكر انواع ...

جهت روشن شدن مطلب بايد به تجزيه و تركيب كلمة «تستطيع» بپردازيم.كلمة «تستطيع» به لحاظ صرفي، فعل مضارع، مفرد مذكر مخاطب، از باب افتعال (ثلاثي مزيد فيه) مي باشد و ريشه آن «استطع ـ يستطع ـ استطاعة مي باشد. و در آيات ياد شده به معني مشاركت در صبر مي باشد، يعني حضرت خضر ـ عليه السّلام ـ به حضرت ...