همه

علل گرايش انسان به دين يكي از پرسشهاي مطرح در «فلسفه دين» و «كلام جديد» است و انديشمندان رشته‎هاي مختلف علمي از قبيل جامعه شناسي، روان شناسي، مردم شناسي و تاريخ اديان در غرب در اين رابطه تحت عنوان «منشأ دين» بحث كرده‎اند و در پاسخ آن نظريات مختلف ارائه شده است.بنابر نظر آگوست كنت، منشأ دين، جهل علمي بشر ...

در پاسخ به سؤال بايد گفت اگر دين ـ حال هر ديني ـ مولود جهل افراد و امري موهوم باشد بايد همين قدر كه مردم عالم شدند دين خود به خود منتفي شود. و به موازات پيشرفت علم، دين به طور كلي از بين برود. همان طور كه با آمدن چراغ، ظلمت از بين مي رود. و نبايد در ميان ...

محور اساسي پرسش فوق تأثير محيط و شرايط در دينداري انسان است يعني محيط غرب انسان را نامسلمان و محيط ايران انسان را مسلمان مي‌نمايد و بدين ترتيب دين در اين جوامع از نسلهاي قبل به نسلهاي بعد به ارث مي‌رسد اكنون در ردّ اين تلقي به دلايل مختلفي اشاره مي‌شود تا نقش اختيار و اراده آدمي در انتخاب دين ...

براي پاسخ به پرسش ابتدا نظريّه اگوست كنت را به صورت مختصر نقل مي كنيم و سپس به نقد و بررسي آن مي پردازيم و در ادامه نظر علماء و انديشمندان مسلمان را مطرح مي نماييم. نظريه تكاملي يا قانون پيشرفت بشر:اگوست كنت(1798 ـ 1857) فيلسوف و جامعه شناس فرانسوي است كه معمولاً او را بنيانگذار جامعه شناسي جديد و ...

پاسخ اين مسأله در قالب دو نکته قابل بررسي است :مرحله اول: شناخت و آگاهي احکام و مسائل مربوط به دين.شايد شنيده باشيد يا ديده باشيد كه شخصي با وصل كردن دو شاخه سيم تلفن به پريز برق، موجب سوختن تلفن شده است و يا شخصي به علت ندانستن و آگاه نبودن، كليدB به جاي كليدA فشار داده و موجب ...

قبل از بيان پاسخ، لازم است ابتدا تعريفي از دين ارائه دهيم:دانشمندان مسلمان و غربي، تعاريف فراواني از دين ارائه داده اند و شمار آن ها به قدري است كه بسيار مشكل مي توان آن ها را جمع و شمارش كرد: چرا كه قدمت دين، به درازاي عمر انسان بوده و در شكل هاي گوناگون، از ابتدايي ترين صورت تا ...

آزادي تعريف هاي متعدد و فراواني دارد كه پرداختن به آن تعاريف نياز به مباحث مبسوطي است كه از حوصله ا ين نوشتار خارج است با اين حال بد نيست كه به عنوان حسن مطلع نگاهي كوتاه به اين واژة داشته باشيم، به رغم اينكه براي حصول تفاهم در بحث‌هاي مربوط به آزادي بايد به تعريفي مشترك رسيد و بعد ...

آزادي يكي از واژه‌هايي است كه در عين ابهام و اجمال، بيشترين كاربرد را در محاورات و طرح نظرات دارد بهر حال رايج‌ترين معناي آزادي اين است كه «آزادي عبارت از حقي است كه به موجب آن افراد مي‌توانند استعدادها و توانايي‌هاي طبيعي و خدادادي خويش را به كار اندازند. مشروط بر آنكه آسيب يا زياني به ديگران وارد نسازند.»[1] ...

با مراجعه به متون كلاسيك در فلسفة ‌سياسي ملاحظه مي‎شود كه هيچ مكتب سياسي آزادي را مطلق ندانسته است و اين شايد به اين جهت باشد كه بطلان آزادي مطلق بديهي و روشن مي‎باشد زيرا اولين پيامد تجويز آزادي مطلق آن است كه ماية ‌سلب آزادي‎هاي ديگران مي‎شود اگر انسان چنان آزاد باشد كه بتواند هر كاري انجام دهد و ...

كلمه استعمار(colonialism) در لغت به معناي«آباداني خواستن» و «آباد كردن» و معناي ديگر آن كه امروزه به كار مي‌‌رود به معناي تسلط سياسي، و يا نظامي و يا اقتصادي و يا فرهنگي ملتي قدرتمند بر يك ملت ديگر است[1]، به عبارتي در عمل به معناي تسلط جوامع و كشورهاي قدرتمند (عمدتاً غربي) بر جوامع و سرزمين هاي ديگر به منظور ...

امپرياليسم بطور كلي، عنواني است براي قدرتي (يا دولتي) كه بيرون از حوزة ملي خود به تصرف سرزمين هاي ديگر بپردازد و مردم آن سرزمين ها را به زور وادار به فرمانبرداري از خود كند و از منابع اقتصادي و مالي و انساني آنها به سود خود بهره برداري كند. البته در معناي وسيعتري هم به كار رفته است[1] كه ...

کاپيتاليسم يا همان سرمايه داري، نظام اقتصادي است که با انقلاب صنعتي در اروپا و آمريکا پديد آمد و مراد از آن سيستمي است که در آن مالکيّت خصوصي سرمايه تعيين کننده چهره اقتصادي و سياسي آن و هم چنين پديدآورنده نوعي نظم اجتماعي خاص است که در آن طبقه حاکم، همان سرمايه دار يا بورژوا[1] مي باشد و بيشترين ...

تاريخ پرفراز و نشيب ايران شاهد ظهور و پيدايش جريانهاي مختلف اصلاحي بوده است كه توسط افراد يا گروهها و جنبش هاي اصلاح طلب پيگيري مي شده و هر كدام به نوبة خود منشأ آثار و تحولاتي در مسير حركت تاريخي كشور بوده اند البته در اين ميان جريانهايي وجود داشته اند كه تنها داعية اصلاح طلبي داشتند و از ...

اصلاحات و اصلاح‌طلبان:اين لفظ كه معادل كلمة رفورميسم (Reformism) است، از جهت اصطلاحي عبارت از «مجموعة روشها و تدبيرهايي است كه حكومت‌ها يا ايدئولوگ‌ها در پيش مي‌گيرند تا ضمن حفظ ساختار يك حكومت، وجوه بيمار و ناسالم آن را دگرگون نمايند. يا به عبارتي جامعه‌اي كه هنوز از رژيم حاكم به طور كامل سلب اميد نكرده، اميدوار است با اصلاحاتي ...

پروژه اصلاحات در شوروي سابق از سال 1985 م توسط گورباچف آغاز گرديد، تاكنون مراحل متعددي را طي نموده است، در يك مقطع زماني خاص «يلتسين» (1991 ـ 1993 م) به عنوان زمامدار اصلاحات ايفاي نقش نمود. آنچه از گفته‌هاي اصلاح طلبان شوروي استفاده مي‌شود، اين است كه آنان به منظور تكميل و ترميم سوسياليسم سوار قطار اصلاحات شدند، چانچه ...

نكتة اصلي در مسالة، نامحدود بودن ذات پاك خداوند و محدود بودن عقل و علم و دانش ماست.او وجودي از هر نظر بي نهايت است، ذات او و هم چنين صفات او مانند علم و قدرت بي پايان و نامحدود است. و از سويي ديگر ما و تمام آنچه به ما مربوط است اعم از علم و قدرت و حيات ...

شهيد دكتر مصطفي چمران با تكيه بر دو مطلب مدعي شده‌اند كه اثبات خداوند با منطق ناممكن است.1. در قرآن كريم، وجود خداوند بديهي شمرده شده و هر كس در ضمير خود خدا را مي‌يابد و بنابر همين اصل، هيچ‌‌گاه دليلي براي اثبات خدا در قرآن نيامده است.2. بايد براي اثبات هر چيزي، آن را تعريف كرد؛ و تعريف كردن ...

برهان در اصطلاح اهل منطق معنايي خاص دارد[1] و با آن‌چه که در پرسش برهان خوانده شده که عدم استفاده از مفاهيم وحياني باشد؛ اندكي تفاوت دارد، پاسخ اين است كه نه تنها چنين برهاني وجود دارد، بلكه برخي از متفكران الهي تلاش كرده‌اند تا برهاني ارائه كنند كه از سرچشمه وحي ناشي نشده باشد. برهان امكان و وجوب ابن ...

به طور كلي همة براهين اثبات وجود خدا را مي توان در سه طريق و راه اصلي جمع كرد: 1. راههاي رواني و يا فطري مثل برهان فطرت 2. راههاي علمي و يا شبهه فلسفي مثل برهان نظم و برهان حدوث 3. راههاي فلسفي مثل براهين صديقين، امكان و حدوث و…1. برهان فطرتيكي از راههاي اثبات خدا از طريق روان ...

در پاسخ به اين پرسش بايد گفت كه انسان براي شناخت غير خود ابزارهايي در اختيار دارد. حواس پنجگانه، عقل و دل وسيله‎هايي‎اند كه آدمي مي‎تواند از آنها براي شناختن بهره‎جويد. در شناخت خدا هم آدمي از اين توانايي خويش بايد بهره برد، امّا شناخت خدا از راه حس به طور مستقيم و بي‎واسطه ممكن نيست؛ زيرا خدا در محدودة ...

راههايي كه انسان مي‌تواند خدا را بشناسد و به مقصد برسد زياد است. برخي از آن راهها، راه عقل و استدلال است، در اين راه، انسان با منطق و استدلال ثابت مي‌كند كه اين جهان آفريننده‌اي حكيم، دانا و توانا دارد، دليل‌هاي عقلي متنوع و گوناگون هستند. برهان نظم يكي از آن‌ها برهان نظم است. وقتي ما به اين جهان پهناور ...

براي شناخت خداي متعال راه هاي فراوان و گوناگوني وجود دارد كه در كتابهاي مختلف فلسفي و كلامي[1] و بيانات پيشوايان ديني و نيز در متن كتاب هاي آسماني به آنها اشاره شده است. اين دلائل و براهين از جهات مختلفي با يكديگر تفاوت دارند: مثلا: در بعضي از آنها از مقدمات حسي و تجربي استفاده شده در حالي كه ...

در پرسش فوق چند مدعا مطرح شده كه خود بر چند مدعاي ناگفته ديگر استواراند، برشمردن اين نكات پاسخ‌گويي را آسان‌تر مي‌كند.1. ادعا شده است که منطق بر چند اصل موضوعه بنا شده، كه نه قابل اثباتند و نه قابل رد. پاسخ اين است كه اصول موضوعه، قواعدي هستند كه در يك علم پذيرفته مي‌شوند و درباره صحت و سقم ...

پرسش بر دو پيش فرض بنا شده است؛ يكي آن كه انسان اختيار پذيرفتن و نپذيرفتن برهان و حقايق علمي را ندارد و هر كسي مجبور است كه حقيقت علمي ثابت شده را بپذيرد. و ديگري آن كه ايمان همان پذيرش حقيقت است نه بيشتر. به نظر ما هر دو پيش‌فرض ناصحيح‌اند.توضيح: پذيرش و عدم پذيرش، جزو افعال انسان مي‌باشند ...

فقر فرهنگي، هجوم شبهات متعدد، دردها و رنج‌ها، بي‌عدالتي‌ها، معضلات سياسي، اقتصادي و فرهنگي، عمل‌كردهاي نامطلوب برخي مذهبي‌ها و نيافتن پاسخ مناسب، گاهي جوانان را به شك و ترديد و حتي انكار و كفر به خدا و غيب و ديگر اعتقاد ديني مي‌كشاند. در حالي كه همين پرسش‌ها چنانكه به پاسخ منطقي برسند، نه تنها مشكلي ايجاد نمي‌كند، بلكه تقويت ...

براي اين كه جواب پرسش جامع و كامل ارائه شود لازم است در چند محور از چند جهت پاسخ داده شود و در پايان راه حلي ارائه گردد:1. قبل از هر مطلبي لازم است يادآوري شود كه، اين نظريه كه به طور خلاصه از آن به «پانتئيزم» و يا «پانتئيسم» ياد مي‌شود،  به معناي همه خدايي است- چون كلمه «پان» ...

اين پرسش به طور کلي بر مي گردد به اين كه خدا را تا چه اندازه مي توان شناخت؟ آيا اصلا قابل شناخت است؟ اينجا دو نظر است: عده اي مي گويند خدا به هيچ وجه قابل شناخت نيست و فقط مجاز هستيم خدا را به اوصاف و اسامي كه در قرآن و دعاها وارد شده بخوانيم بدون اينكه معناي ...

با توجه به تاريخ پيدايش فرقه ها در اسلام، همه اهل فن در اين علم، اتفاق نظر دارند که وجود رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مانع از پيدايش فرقه ها و مذاهب بوده است، چون با عنايت به معنايي که براي فرقه شده و گفته اند: (اصطلاح فرقه در مورد گروهي به کار مي ...

بي‌گمان، يكي از دردناك‌ترين جريانات و واقعيات انكار ناپذير اسلام، پيدايش اختلافات و تفرقه‌هاست كه علي‌رغم منع خدا و پيامبر گرامي‌ اسلام[1] بين جوامع و اقوام مسلمين وجود دارد. اين اختلافات و تفرقه‌ها، گاهي به شكل نحله‌هاي سياسي، فرقه‌هاي مذهبي، واكنش‌هاي اجتماعي، جنگ‌ها و خون‌ريزي‌هاي داخلي، بروز پيدا كرده است. رسول مكرم اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ ...

تاريخ بشر گواهي مي دهد كه هميشه، وقتي كه يك دين اعم از دين آسماني و غير آسماني ظهور كرده است، پيروان آن به علل و عوامل مختلف اجتماعي، رواني و اخلاقي باعث انشعاب و تفرقه در دين گرديده و موجب ايجاد فرقه ها و مذاهب مختلف شده اند.دين اسلام به دليل اينكه يك دين الهي[1] و مبتني بر حقيقت ...

پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي دانست كه روزگار، صفحه اي پر از حوادث و فتن و اختلافات و محن در برابر امتش خواهد گشود و امت ناچار بايد داراي نظم و انضباط و حكومتي باشند. ما عقيده داريم رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ، پيغمبر مرسل بوده و براي آن آمده كه ...

اعمال و كارهاي هر كسي را از دو جنبه مي‎توان مورد بررسي قررا داد:1. جنبه تاريخي، به اين بيان كه اثر سود و زيان آن در دفتر تاريخ ثبت مي‎شود و تاريخ درباره آن قضاوت مي‎كند، آن را ستايش يا نكوهش مي‎نمايد مثلاً وقتي كسي بيمارستاني مي‎سازد و يا مركز فرهنگي يا اقتصادي ايجاد مي‎كند شكي نيست كه خود عمل ...

از عبدالله بن مسعود نقل شده: ما قدرت نداشتيم كه در كنار كعبه نماز بخوانيم تا اينكه عمر اسلام آورد، پس هنگامي كه عمر اسلام آورد با قريش مبارزه كرد تا اينكه در كنار كعبه نماز خواند و ما همراهش نماز خوانديم. [1]و در صحيح بخاري از ابن مسعود آمده كه «ما زلنا اعزةٌ مُنذ اسلم عمربن الخطاب»؛ يعني از ...

بعد از رحلت پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ به توصيه هاي آن حضرت عمل نگرديد، عده اي از صحابه با پيروي از خواهش هاي نفساني بر خلاف رهنمودها و سفارشات آن بزرگوار در ضديّت با اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ كه در روايت معروف ثقلين[1] عِدل قرآن دانسته شده، گام برداشتند، و از اين رو ...

در هر دين و آيين معمولاً پس از رحلت پيامبر يا بنيان گذار دين در ميان پيروانش اختلافاتي رخ مي دهد و اين اختلاف ها گاه به قدري عميق است که باعث انشعاب و پيدايش مذاهب و مکاتب مختلف مي گردد و پيروان دين را به گروه هاي متعدّد تقسيم مي کند. اين اختلاف ها مي تواند در موضوعات مختلفي ...

از ديدگاه قرآن آيين يهود، ديني الهي است كه توسط حضرت موسي ـ عليه السّلام ـ به مردم ابلاغ شد و بعد از آن حضرت، توسط پيامبران بعدي بني اسرائيل استمرار يافت چنان كه قرآن مي فرمايد: «ما بني اسرائيل را كتاب و حكومت و نبوت بخشيديم و از روزي هايي پاكيزه به آنها عطا كرديم…»[1] و در مورد كتاب ...

اسلام دين جامعي است كه در همه ابعاد براي زندگي سعادتمندانه بشر، برنامه دارد. از جمله برنامه‌هايي كه اسلام به آن توجه خاص دارد، مسئله جهاد مي‌باشد. جهاد در رديف نماز و روزه، بر مسلمانان واجب شده است. جهاد به عنوان يكي از فروعات دين، ماية مباهات اسلام واقع شده و درست در نقطة مقابل، در نزد دشمنان خصوصاً مستشرقين، ...

به خاطر حاكميت بني اميه و بني عباس در ابتدا اكثر مردم مناطق تحت تسلط آنان به سوي مذهب اهل سنت گرائيده بوده اند، بنابراين اكثريت مردم ايران نيز سني بودند ولي در عين حال حكومت هائي مثل آل بويه، زيديان مازندران، و حكومت الجايتو سعي در رسميت يافتن مذهب شيعه داشتند، تا اين كه روزي نظام سياسي ايران به ...

حدود 2500 سال قبل از ميلاد مسيح، چند قبيلة عربي به منطقة فلسطين كنوني مهاجرت كردند كه كنعانيان ناميده شدند. قبيلة مهم آنان (يبوس) بود كه در شهر قدس ساكن شدند و يكي از اسامي معروف شهر قدس نيز(يبوس) است.[1] اين شهر بعدها به (اور سالم) تغيير نام يافت.[2]كتابهاي مذهبي يهود (بني اسرائيل) نشان مي دهد كه آنان دو هزار ...

قبل از آنكه به اصل پاسخ پرداخته شود، بهتر است خلاصه اي از تاريخچة مسجدالاقصي ذكر گردد و در اين رابطه مورخان نظريات متفاوتي دارند كه به برخي از آنها اشاره مي شود:1. حضرت داود ـ عليه السلام ـ بعد از آنكه شهر مهم يبوسان (اورشليم) را تسخير كرد و آن را پايتخت خود قرار داد و در صدد برآمد ...

قبل از پاسخ به سؤال بايد اطلاعات مختصري از مهاجرت پيامبر و اوضاع شهر مدينه داشته باشيم تا با مسأله به خوبي آشنا شويم.شهر مدينه: که قبل از هجرت پيامبر يثرب نام داشت اقوام اوس و خزرج بت پرست در آن ساکن بودند در اطراف اين شهر قبايل يهودي زيادي به نام هاي بني قينقاع، بني النضير و بني قريظه ...

قبل از ورود به بحث اصلي، لازم است به عنوان مقدمه مطالبي دربارة فتوحات مسلمانها بيان شود دين اسلام يك دين منطقه‎اي و محلي كه مختص شبه جزيرة عربستان باشد، نبود. اسلام به عنوان كاملترين دين، در صدد رهايي تمام انسانها از چنگال شرك و بت پرستي بوده و در راستاي همين رسالت جهاني بود كه پيامبر اكرم ـ صلّي ...

اين سوال با مذاق اسلامي سازگار نيست و مقايسه کردن اهل سنت با يهود بر خلاف مباني اسلام مي­باشد.  اين منافات از پاسخ آن که در دو قسمت بيان مي­گردد  روشن خواهد شد.الف. در بخش اول از سؤال، بايد به يك نكته توجه داشت و آن اين كه، حساب مذهب را از حساب يك عدة افراد ماجراجو، متعصب و گرفتار ...

بر اساس بيان متقن و تصريح قرآن، حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ به اذن خداوند زمان تولد نبوت خود را بيان و اتهاماتي كه قوم بني اسرائيل به مادرش نسبت دادند،را رفع نمود و چنين فرمود: «قال اني عبدالله آتاني الكتاب و جعلني نبياً».[1]بر اساس روايتي معتبر از امام صادق ـ عليه السّلام ـ نبوت حضرت عيسي از كودكي ...

آنچه در قرآن كريم در اين مورد آمده است بهترين جواب اين شبهه است كه با مقدمه‌اي كوتاه به طرح پاسخ مي‌پردازيم.حضرت داود يكي از انبياي بزرگ الهي است كه خداوند او را به عنوان خليفة خويش در روي زمين ناميده است. «يا داود انا جعلناك خليفةً في الارض…»[1] اي داود ما تو را در زمين خليفه خود قرار داديم، ...

براي پيدا كردن اين علت بايد وضع مردم و گرايشات و تمايلات و وضع اجتماعي و اخلاقي و عادات، آداب و رسوم آنها شناخته شود، آن گاه تعاليم انبياء و مبارزات و برخورد آنها شناخته شود، تا سرّ مخالفت مردم با انبياء روشن شود. در قرآن كريم آيات زيادي هست كه حكايت از مقاومت گسترده ي  مردم با انبياء دارد.شهيد ...

اين سوال چند محور دارد كه به هر كدام جداگانه مي پردازيم1. آيت بودن كشتي:امام علي ـ عليه السلام ـ در مورد سمبل بودن كشتي و طوفان مي‌فرمايد:«… مردم خود را چنان مي‌جنباند كه باد سخت كشتي را در دل درياها بلرزاند. دسته‌اي از آنان در دل آب مرده، و دسته‌اي بر روي موج‌ها جان به در برده.»[1]آيه در قرآن ...

«و وهبنا لداود سليمان نعم العبد انه اوّاب»  آيه 30، سوره ص.حضرت سليمان يكي از انبياي بزرگ الهي است كه خداوند در قرآن از او به بزرگي ياد كرده، آن حضرت در بين قوم بني‌اسرائيل رسالت داشت و يكي از انبياي بني اسرائيل محسوب مي‌شود.حضرت داود، پدر سليمان، نيز يكي از انبياي بزرگ الهي است كه فرزندش وارث ملك و ...

خداوند متعال پيامبران خود را همراه با كتاب آسماني و قوانين بر مردم نازل كرد تا مردم را به راه و رسم زندگي درست كه تأمين كننده سعادت ابدي آنهاست آشنا كنند و آنها را تعليم و تربيت و تزكيه نمايند و از كج روي و انحراف و متابعت هوي نفس و شيطان باز دارند، چون اعمال انسان اگر صالح ...

قبرستان وادي السلام بعد از بقيع و قبرستان ابوطالب مهمترين و والاترين گورستان به حساب مي آيد و از قداست خاصي برخوردار است و محلي است كه بنابر جوامع روائي ما ارواح مؤمنين بعد از مرگ به آنجا منتقل مي شوند و تا برپائي حشر كبري در آنجا به سر مي برند.امام صادق ـ عليه السلام ـ فرموده: در شرق ...