همه

رابطه عقل و عشق از نظر گاه صوفيه تفاوت جوهري با رابطه عقل و عشق از منظر حكما دارد. براي اين كه اين تفاوت به صورت روشن نمايانده شود لازم است جايگاه عقل و عشق را از نظر صوفيه و حكما به صورت جداگانه مورد بررسي قرار بدهيم.1. عقل و عشق از منظر صوفيهگمان صوفيه بر اين است كه معرفت ...

موضع صوفيه را در قبال عقل مي‌توان در سه محور مورد ارزيابي قرار دادالف. روش صوفيه: صوفيه براي تهذيب باطن و تصفيه نفس مي‌كوشد و روش آنان سير و سلوك عملي است،[1] روشن است كه تفاوت روش تصوف با حكمت و فلسفه باعث مي‌شود، كه آنان نسبت به عقل موضع مثبت نداشته باشند. چه اين كه به گمان صوفيه استدلال ...

در پاسخ به اين سؤال بايد گفت، از جمله چيزهايي كه اضافه بر اقسام و اشكال مختلف غنا و لوازم آن اعم از رقص و جامه دريدن، به صوفيان نسبت داده مي‌شود آميزش و همدلي آنها با نوجوانان و پسر بچگان است و آنان در اين راه به اندازه‌اي زياده‌روي كرده‌اند كه اهتمام كنجكاوان و پژوهشگران را به تحقيق درباره ...

غنا در لغت به معناي سرود، آواز خوش و نغمه مي‌باشد.[1]و در اصطلاح به آهنگهايي گفته مي‌شود كه متناسب مجالس فسق و فجور و اهل گناه باشد و قواي شهواني را در انسان تحريك كند.[2] در حرمت غنا بين علماي شيعه اختلافي وجود ندارد، شيخ طوسي، علامه و ابن ادريس و جمع زيادي از فقهاي شيعه نقل اجماع بر حرمتش ...

پلوراليسم به معناي تكثر و تنوع و به رسميت شناختن تمام فرهنگها و دينها و زبانها است، به اين معنا كه حقيقت مطلق، نجات و رستگاري منحصر در يك دين و مذهب و پيروي از يك شريعت و آيين نيست بلكه حقيقت مطلق مشترك ميان همة اديان و مذاهب است و اديان و مذاهب، شريعت‎ها و آيين‎هاي مختلف در حقيقت ...

رياضت در اصل لغت عربي به معناي تمرين و تعليم كره اسب جوان نوسواري است كه راه و رسم خوشراهي به آن ياد داده مي‎شود.[1] سپس در مورد ورزش‎هاي بدني انسان‎ها بكار رفته است. در حال حاضر در زبان عربي به ورزش رياضة مي‎گويند.و در اصطلاح صوفيه به معناي زجر و تعذيب نفس بكار رفته  است كه متأثر از زهاد ...

ابتدا بهتر است به بيان وتوضيح عناويني چون تاويل، تفسير به رأي و جمود بر ظاهر آيه بپردازيم تا بدين وسيله تبيين نظر متصوفه سريع‌تر و واضح‌تر صورت بگيرد.و اما تأويلكلمه تأويل از اول (بر وزن قول) به معني رجوع به اصل است و موئل (بر وزن موضع) به معني بازگشتگاه است. بر اين اساس تأويل عبارت است از ارجاع ...

ابتدا بهتر است به بيان وتوضيح عناويني چون تاويل، تفسير به رأي و جمود بر ظاهر آيه بپردازيم تا بدين وسيله تبيين نظر متصوفه سريع‌تر و واضح‌تر صورت بگيرد.و اما تأويلكلمه تأويل از اول (بر وزن قول) به معني رجوع به اصل است و موئل (بر وزن موضع) به معني بازگشتگاه است. بر اين اساس تأويل عبارت است از ارجاع ...

بهتر است قبل از بيان فرق تأويل در عدليه و صوفيه توضيحي ولو مختصر پيرامون تأويل در هر يك از آنها بيان شود فلذا بحث را چنين آغاز مي‌كنيم. تأويل در كلام عدليه (اماميه)تاويل در لغت: كلمه‌ تأويل از اول (بر وزن قول) به معني رجوع به اصل است و موئل (بر وزن موضع) به معني بازگشتگاه است بر اين ...

اماميه و متصوفه هر دو قائل به ذوبطون بودن قرآن كريم هستند منتها بين اماميه و متصوفه چند فرق اساسي وجود دارد.اول آنكه: اماميه هم به ظاهر قرآن معتقد است و هم به باطنش و هم خود را در قبال ظاهرش مكلف مي‎داند و هم در قبال باطنش به خلاف متصوفه كه ظاهر قرآن را رها كرده‎اند.علامه طباطبايي در اين ...

در پاسخ بايد گفت كه در قرن اول اسلام اثري از گرايشهاي صوفي‌گري در محيط اسلامي ديده  نمي‌شد ولي از قرن دوم كه اسلام گسترش زيادي پيدا كرد به دنبال آن علوم و تمدنهاي بيگانه از طريق ترجمه به محيط‌هاي اسلامي راه يافت، و مترجمين كه خود داراي گرايشهاي خاصي بودند در انتقال تصوف به محيط‌هاي اسلامي سهم فراواني داشتند.اصولاً ...

براي پاسخ به اين سؤال بايد گفت كه دين مبين اسلام براي هدايت انسان‌ها احكام و تكاليفي را عرضه داشته كه هر كس بايد به آن عمل كند تا رستگار شده و به سعادت دنيوي و اخروي برسد. و تنها راه نجات عمل به همين احكام اسلامي مي‌باشد. به همين دليل كه هر انسان عاقل و بالغي كه در شرع ...

شريعت در لغت به معناي راه است و نيز راه وارد شدن به رودخانه براي برداشتن آب از آن است. و در اصطلاح بر احكامي اطلاق مي‎شود كه خداوند براي بندگان خويش نهاده تا با ايمان و عمل به آنها سعادت دنيوي و اخروي را تأمين كند.[1]طريقت اصطلاح مخصوص صوفيان است كه مجموعة تعليماتي را كه سالك در خانقاه زير ...

در اين آيه مي‌فرمايد: «پروردگارت را در دل خود از روي تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان ياد كن و از غافلان مباش.»[1]عده‌اي از صوفيه خواسته‌اند با استناد به اين آيه، طريقت را امري جداي از شريعت بدانند. براي توضيح و چگونگي جدائي شريعت و طريقت در نظر صوفيه و نقد و بررسي آن به موارد ذيل ...

در اين رابطه شارح گلشن راز در ذيل شعر «پس به هر دوري وليّ قائم است ـ تا قيامت آزمايش دائم است» مي‌گويد كه وليّ از اسماء الهيه است و در جميع ادوار تقاضاي ظهور در مظاهر مي‌كند. فلهذا ولايت دائماًَ باقي است اگر چه نبوت به پايان رسيده است.[1]اين سؤال داراي دو جهت مي‌باشد، جهت اول اصل دوام و ...

قبل از جواب سؤال لازم است فرق بين ولايت مطرح در تشيع و ولايت مطرح در تصوف به طور مختصر بيان گردد. ولايت در تشيع عبارت از يك منصب و مقام الهي است كه فقط بندگان مخلص و كامل خداوند جهت رهبري ديني، سياسي بشر به سوي كمال وسعادت واقعي و ابدي مفتخر گرديده‌اند. به اعتقاد شيعه فقط حامل ولايت ...

قبل از پاسخ به اين سؤال لازم است كه دو واژة طريقت و حقيقت توضيح داده شود كه مقصود از اين دو واژه از ديدگاه صوفيه چيست؟‌و آيا چنين چيزي مورد قبول اسلام است يا نه؟طريقت:به مجموعه تعليماتي كه يك صوفي در خانقاه زير نظر مرشد و پير خانقاه مي‎بيند و راهي را كه در طي زمان براي رسيدن به ...

قبل از هر چيز بهتر است به بيان چيستي فيدئيسم بپردازيم.فيدئيسم معادلش در فارسي ايمان‌گرايي است.[1] اين نوع طرز تفكر براي خود ويژگي‌ها و ديدگاه‌هاي خاصي را دارا مي‌باشد كه مي‌توان از جمله آنها به موارد ذيل اشاره كرد.1 . اين واژه در برابر عقل‌گرايي به معناي كلامي‌اش قرار دارد.[2]2 . در ديدگاه ايمان‌گرايانه حقايق ديني مبتني بر ايمان است، ...

مكاتب صوفيانه هندي در پيدايش تصوف اسلامي نقش به سزايي داشته است و به همين مناسبت ميان عقايد صوفيه به اصطلاح اسلامي و بعضي از مذاهب هندي شباهت آشكار وجود دارد و اين خود دليل بر آن است كه منشأ هر دو يكي است. و عوامل ذيل در اين تأثيرگذاري نقش عمده و مهم داشته‌اند.1 . با فتوحات و كشورگشائي‌هاي ...

اگر مقصود از سير و سلوك آداب خاص صوفيان باشد، كه معتقدند سالك بايد به صلاح و صواب ديد مرشد و راهنما براي تهذيب نفس و تزكية آن در خانقاه مشغول رياضت هاي سخت گردد. تا جايي كه تازه واردان را به گدايي و دريوزگي وا مي دارند و گاهي چنان سخت و دشوار مي دانند كه گفته است: «سلوك ...

شريعت در لغت به معناي «راه» است و در اصطلاح بر احكامي اطلاق مي شود كه خداوند براي بندگان خويش نهاده تا با ايمان و عمل به آنها سعادت دنيوي و اخروي را تأمين كند.[1]طريقت اصطلاح مخصوص صوفيان است. مجموع تعليماتي را كه سالك در خانقاه زير نظر مرشد و پير خانقاه مي بيند و راهي را كه در طي ...

بيعت در لغت به معناي عهد و پيمان و فرمانبرداري كردن و اخلاص خود را در دوستي فروختن است. و در اصطلاح شناختن امامت يا خلافت يا پادشاهي كسي و پيمان بستن به فرمانبرداري در اطاعت از آنها مي باشد. و در تاريخ اسلام چنين مرسوم بود كه وقتي مردم با پيغمبر ـ صلي الله عليه و آله ـ يا ...

سماع در لغت يعني شنيدن و در اصطلاح عبارت است از وجد و سرور و پايکوبي و دست افشاني به صورت گروهي يا فردي با آداب و تشريفاتي و همراهي با آلات موسيقي، که صوفيان به جاي عبادت خدا يا نماز و روزه و ديگر احکام شرعي و به جاي تشکيل جلسات موعظه و قرآن و … به بر پايي ...

تعبير «الانسان الكامل» در ادبيات اسلامي تا قرن هفتم وجود نداشته است، ظاهراً اولين كسي كه اين تعبير را به كار برده، «محي الدين عربي اندلسي» است. پس از محي الدين «عزالدين نسفي» نام «انسان كامل» را بر مجموعه رساله هاي خود نهاده است. اين نخستين اثري است در تمدن اسلامي كه به طور مستقل، به تعريف و توصيف خصوصيات ...

پاسخ سوال فوق در دو محور داده مي شود:1. بررسي ديدگاه صوفيه نسبت به تکاليف شرعي:از نظر صوفيان، شريعت و تکاليف شرعي براي سالک الي الله وسيله رسيدن به کمال است و آن گاه که سالک به مرتبه کمال و شهود و وصول به حق رسيد، تکاليف شرعيه از او ساقط مي شود. بنابر اين عمل به ظواهر شرعيه را ...

دراويش گنابادي خمس و زکات را به آن معنا که نزد علماي دين و مراجع عظام تقليد مرسوم است نمي پذيرند. اما خودشان به جاي خمس و زکات، قانون عشريه را وضع و جعل کرده اند. چنان چه عباس علي کيوان قزويني در اين باره مي گويد: «بعد از تشرف از هر داعي که دخل تازه کند و چيزي به ...

واژه صوفي يا تصوف بنابر اظهر احتمالات از واژه صوف به معناي پشم گرفته شده و از لغات مستحدثه معناي پشمينه پوشي است، صوفي را از آن جهت صوفي ناميده اند که لباس پشمينه مي پوشيدند.[1] تصوف بزرگترين آفت و بدعت ديني بود که در اواخر قرن دوم و اوايل قرن سوم پديد آمده[2] و از آغاز پيدايش تا کنون ...

دراويش و صوفي‌ها افرادي هستند كه بعد از قرن دوم هجري قمري[1] بر مبناي افراط در زهد اسلامي و با پيروي از رياضت‌هاي طاقت‌فرساي اديان قديم هندي، بودائي، نصراني و روش نوافلاطوني، اساس فرقه‌اي را مخالف و مغاير با معيارهاي روشن و عقل‌پسند قرآن و شرع مقدس اسلام و سنت و روش عملي پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و ...

از آنجا كه گروه صوفيه از خارج مرزهاي دين اسلام وارد جامعه اسلامي شده، هم از نگاه اعتقادي و نظري با اصول و ارزشهاي اسلامي در تضاد و تعارض است. و هم از نگاه عملي مخالف شريعت و احكام اسلامي مي‌باشد. و كلاً در اين دو بعد در تقابل با اسلام و ارزشهاي آن قرار دارد.بنابراين نقدهاي كلي بر تصوف ...

از آنجا كه گروه صوفيه از خارج مرزهاي دين اسلام وارد جامعه اسلامي شده، هم از نگاه اعتقادي و نظري با اصول و ارزشهاي اسلامي در تضاد و تعارض است. و هم از نگاه عملي مخالف شريعت و احكام اسلامي مي‌باشد. و كلاً در اين دو بعد در تقابل با اسلام و ارزشهاي آن قرار دارد.بنابراين نقدهاي كلي بر تصوف ...

مكتب تصوف و فرقه هاي صوفيه كه امروزه در ميان برخي از جوامع اسلامي رايج است برخاسته از دين اسلام نمي باشد. زيرا نه در قرآن كريم و نه در متون روايي معتبر هيچ پايگاه و ريشه اي براي تصوف و فرقه هاي آن وجود ندارد لذا تصوف با آمدن اسلام در ميان مسلمين نيامده است. از ديدگاه تاريخي نيز ...

كلمه تصوف از صوف گرفته شده و صوف هم در كتب لغت به معناي پشم گوسفند آمده است. تصوف و مشتقات اين كلمه علاوه بر اينكه در ساير كتب وارد شده، در احاديث اسلامي هم به آن پرداخته شده است. اما رواياتي كه در اين زمينه نقل شده به دو دسته تقسيم مي‌شود. برخي از آنها در مذمت صوفيه وارد ...

كلمه تصوف از صوف گرفته شده و صوف هم در كتب لغت به معناي پشم گوسفند آمده است. تصوف و مشتقات اين كلمه علاوه بر اينكه در ساير كتب وارد شده، در احاديث اسلامي هم به آن پرداخته شده است. اما رواياتي كه در اين زمينه نقل شده به دو دسته تقسيم مي‌شود. برخي از آنها در مذمت صوفيه وارد ...

در برابر تصوف موضع‌گيري‌هاي متفاوتي انجام شده است. موضع‌گيري بي‌طرفانه در برابر آنها اين است كه در تصوف بدعت‌ها و انحرافات زيادي پيدا شده كه با قرآن و سنت ناسازگار است. ولي آنها در اين‌باره سوءنيتي نداشته‌اند.[1] در اين مقاله به بررسي و نقد پاره‌اي از عقايد و اعمال متصوفه كه حساسيت مسلمان‌ها را در برابر خود برانگيخته‌اند، مي‌پردازيم. تا ...

در برابر تصوف موضع‌گيري‌هاي متفاوتي انجام شده است. موضع‌گيري بي‌طرفانه در برابر آنها اين است كه در تصوف بدعت‌ها و انحرافات زيادي پيدا شده كه با قرآن و سنت ناسازگار است. ولي آنها در اين‌باره سوءنيتي نداشته‌اند.[1] در اين مقاله به بررسي و نقد پاره‌اي از عقايد و اعمال متصوفه كه حساسيت مسلمان‌ها را در برابر خود برانگيخته‌اند، مي‌پردازيم. تا ...

براي اينكه جواب اين سؤال روشن شود مطالب زير قابل طرح است:1 . تعريف و معناي رياضت: رياضت از مادّه « روض» و به معناي رام و ذليل كردن اسب و يا هر حيوان ديگر مي‌باشد در المنجد متعلق رياضت كه عبارت از اسب يا حيوان باشد ذكر نشده است بلكه به مطلق تعليم راه رفتن و ذليل كردن و ...

براي بهتر روشن شدن مطلب لازم است اندكي به تعريف بعضي از عناوين و اصطلاحات پرداخته شود.رياضت در لغت رنج و تعب و محنت كشيدن است و در اصطلاح عبارت است از استبدال حال مذمومه به حال ممدوحه و اعراض از اغراض شهواني و ملازمتِ عبادت و بيداري شب و ترك معاصي و انجام مستحبات كثيره.[1]تصوف بر اساس ژنده‌پوشي، رياضت ...

براي بهتر روشن شدن مطلب لازم است اندكي به تعريف بعضي از عناوين و اصطلاحات پرداخته شود.رياضت در لغت رنج و تعب و محنت كشيدن است و در اصطلاح عبارت است از استبدال حال مذمومه به حال ممدوحه و اعراض از اغراض شهواني و ملازمتِ عبادت و بيداري شب و ترك معاصي و انجام مستحبات كثيره.[1]تصوف بر اساس ژنده‌پوشي، رياضت ...

براي بهتر روشن شدن مطلب لازم است اندكي به تعريف بعضي از عناوين و اصطلاحات پرداخته شود.رياضت در لغت رنج و تعب و محنت كشيدن است و در اصطلاح عبارت است از استبدال حال مذمومه به حال ممدوحه و اعراض از اغراض شهواني و ملازمتِ عبادت و بيداري شب و ترك معاصي و انجام مستحبات كثيره.[1]تصوف بر اساس ژنده‌پوشي، رياضت ...

طريقت و حقيقت از اصطلاحاتي است كه متصوفه آن را در قبال شريعت اختراع كرده اند. آنان معتقدند كه شريعت محمدي ـ صلّي الله عليه و آله ـ كه عبارت از ظواهر احكام اسلامي باشد پوسته طريقت را مي سازد و به همين لحاظ به فقهاء قشريون ظاهر گرا مي گويند. و طريقت را مغز شريعت و پوسته حقيقت مي ...

تصوف و صوفي گري پديده اي است كه در قرن دوم هجري قمري آثار آن در اعمال و رفتار بعضي اشخاص مانند ابوهاشم كوفي و سفيان ثوري و امثال آنان پديدار گشته و در قرن سوم به عنوان يك مكتب و فرقه متمايز با تركيب از انديشه هاي يوناني، هندي، رهبانيت مسيحي، و زهد افراطي در بطن دين اسلام به ...

تصوف و صوفي گري پديده اي است كه در قرن دوم هجري قمري آثار آن در اعمال و رفتار بعضي اشخاص مانند ابوهاشم كوفي و سفيان ثوري و امثال آنان پديدار گشته و در قرن سوم به عنوان يك مكتب و فرقه متمايز با تركيب از انديشه هاي يوناني، هندي، رهبانيت مسيحي، و زهد افراطي در بطن دين اسلام به ...

تصوف و صوفي گري پديده اي است كه در قرن دوم هجري قمري آثار آن در اعمال و رفتار بعضي اشخاص مانند ابوهاشم كوفي و سفيان ثوري و امثال آنان پديدار گشته و در قرن سوم به عنوان يك مكتب و فرقه متمايز با تركيب از انديشه هاي يوناني، هندي، رهبانيت مسيحي، و زهد افراطي در بطن دين اسلام به ...

شايسته است براي شروع كلام روايتي از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل كنيم كه فرموده اند:«دروغ مي گويد كسي كه ادعاي شناخت ما را مي كند؛ ولي در عين حال به سراغ ديگران مي رود.»[1]تمام شيعه، صوفيه را انكار نموده اند و از امامان خويش، احاديث بسياري در نكوهش آنان نقل كرده اند. حقيقت آن است كه؛ تصوف ...

براي بيان جواب اين سوال بايد بين مسئله دعا و مسئله مكاشفات فرق قائل شد:در اينكه انبياء عظام و ائمه طاهرين ـ عليهم السّلام ـ اولياء خداوند هستند و مستجاب الدعوة بوده اند شكي وجود ندارد امام حسن ـ عليه السّلام ـ وقتي كه خود را براي مردم در حضور معاويه معرفي نموده است در يكي از فقرات مي فرمايد:«…. ...

از آنجايي كه تصوف از خارج وارد جامعه اسلامي شده و منشأ آن، رهبانيت مسيحيت، افكار و آداب هندي،‌ ايراني و فلسفه يونان و مخصوصاً نوافلاطوني[1]مي‌باشد و ريشه‌هاي آن غالبا غيراسلامي است. و از اصول واقعي اسلام منحرف مي‌باشد. لذا در هيچ يك از مذاهب اسلامي، جايي نداشته و خصوصاً در ميان پيروان اهل بيت ـ عليهم السلام ـ  هرگز ...

ترديدي نيست كه تصوّف ريشه‌هاي غيراسلامي دارد و از خارج وارد جامعه اسلامي شده[1] و منشأ آن مسيحيّت، آداب و افكار هندي ماني[2] و فلسفه يونان مخصوصاً نوافلاطوني مي‌باشد.[3] و از اصول واقعي اسلام منحرف است. بنابراين فقهاي عظيم‌الشأن شيعه با پيروي از اهل بيت  ـ عليهم السلام ـ در طول تاريخ در برابر اين دسته، ايستادگي كرده و با ...

آنچه مسلم است اين است كه در صدر اسلام، گروهي به نام عارف يا صوفي در ميان مسلمين وجود نداشته و نام صوفي در قرن دوم هجري پيدا شده است مي‌گويند اولين كسي كه به اين نام خوانده شد ابو هاشم كوفي است.[1] و اولين خانقاه را اميري ترسا در رمله شام بنا نهاده است.[2]بسياري از محققين اسلامي و مستشرقين ...

همان گونه كه مي دانيد اسلام ديني معتدل است و پيروان خود را به پرستش خدا و ترك هوي و هوس امر مي كند و آخرت را هدف نهايي انسان ها مي داند، مانع بهره بردن از نعمت هاي اين دنيا هم نيست، بلكه دنيا را مزرعه آخرت مي داند. كه در قرآن كريم مي خوانيم:« وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ ...

تحقيق دربارة تصوف و هر مكتب ديگري، وظيفة انسان‎هاي آگاه و حق جو مي‎باشد؛ زيرا به حكم عقل، انسان بايد راه و مسير اعتقادي خود را با برهان و استدلال بدست آورده تا گرفتار دام‎هاي خرافات و خلاف حقيقت نگردد.اثبات حقانيت يا بطلان تصوف هم فقط از راه تحقيق امكان پذير است زيرا هر قدر در مباني آن تحقيق شود ...