غافث (نام علمی: Agrimonia eupatoria) نام یک گونه از تیره گلسرخیان است. گیاهی است علفی چند ساله دارای ساقه و برگ‌های کرک دار با ظاهری بیضی و دندانه دار. گل‌های غافث در انتهای ساقه‌ها به رنگ زرد به صورت سنبله ظاهر می‌شوند. این گیاه عموماً در کوهستان‌های سردسیر رشد میکند. گیاه غافث در قسمت وسیعی از خاک اروپا در مرغزار‌های کم آب، چراگاهها، و نقاط تنک جنگلی می‌روید و گیاهی شناخته شده‌است.

گیاه شناسی غافث

(نام علمی:Agrimonia eupatoria) نام یک گونه از تیره گلسرخیان است. گیاهی است علفی چند ساله دارای ساقه و برگ‌های کرک دار با ظاهری بیضی و دندانه دار. گل‌های غافث در انتهای ساقه‌ها به رنگ زرد به صورت سنبله ظاهر میشوند. این گیاه عموما در کوهستان‌های سردسیر رشد میکند.

مشخصات گیاه شناسی غافث

گیاهی است علفی با برگ‌های مرکب شانه ای، برگچه‌ها دارای حاشیه دندانه دار بوده و کرکدار می‌باشند گل‌های زرد رنگ گیاه در گل آذین‌های سنبله قرار می‌گیرند.

انتشار جغرافیایی گیاه غافث

این گیاه در نواحی شمال ایران از جمله گیلان، خراسان و آذربایجان می‌روید.

ترکیبات شیمیایی گیاه غافث

این گیاه حاوی تانن، مقدار کمی اسانس فرار و رزین می‌باشد.

قسمت‌های مورد استفاده گیاه غافث

سرشاخه گلدار گیاه اثر دارویی دارند.

نام‌های دیگر غافث

دوای جگر، غافت، جگردارو، مشکانیه، طرهامال، تریامان، اوفاطریون، علف گلودرد، اوباطریوس، تیغ بدبو، اکرسومنه، شوکه منتنه، قاصیص اوتی، قیزل پیراق و قزل پاپراق می‌باشد.1

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی گیاه غافث

در هند از ریشه آن به عنوان قابض، تونیک و مدر و از برگ های آن به عنوان داروی ضدکرم شکم استفاده می شود. در چین معمولاً تمامی گیاه را در ماه های تیر تا آبان در مواقعی که ظاهراً در بهترین وضع رشد می باشد، می چینند و آن را تمیز کرده و خوب می شویند و در آفتاب خشک می کنند.
 
تمام گیاه بخصوص برگ های آن قابض و گرم کننده و تونیک و بند آورنده خون است. برای معالجه دیسانتری کاربرد دارد و در اسهال های ساده نیز داروی خوبی است. برای تسکین و آرام کردن ناراحتی رحم و برای معالجه بواسیر نیز نافع است. از ریشه آن برای معالجه سل استفاده می شود. این دارو برای تقویت قلب مؤثر است. در موارد حمله های ناگهانی قلبی ممکن است برای خوردن و استعمال داخلی تجویز شود. رشد گلبول های قرمز را تسریع و افزایش می دهد و حشره کش می باشد.

غافث از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است. در مورد خواص آن معتقدند که برای باز کردن انسداد مجاری کبد و طحال مفید است و مدر می باشد. قاعده آور است. خوردن عصاره یا دم کرده گیاه برای تسکین دردهای کبد، باز کردن گرفتگی کبد و طحال و تقویت آنها، تحلیل ورم طحال و نرم کردن آنها نافع است. شیافی که با عصاره گیاه تهیه شود قاعده آور نیرومندی است.
 
خوردن گیاه غافث با آب شاهتره و سکنجبین و همچنین خوردن گل و عصاره آن برای التیام زخم های داخلی مفیداست. مالیدن عصاره آن در استعمال خارجی به موضع برای التیام جرب و خارش و پاشیدن گرد آن برای خشک کردن زخم ها نافع است. غرغره آن برای تسکین آنژین، ورم لوزه، درد گلو و ورم حلق نافع است. مقدار خوراک آن تا 12 گرم و در جوشانده و دم کرده ها تا 28 گرم است.
 
در استعمال خارج وغرغره ها،  جوشانده با عسل یا تنها 100 گرم گیاه در 1000 گرم آب که آنقدر بجوشد که 300 گرم بماند استفاده می شود و اگر به جوشانده زیرفون و مریم گلی، از هر یک 50 گرم، اضافه شود اثرش بیشتر است. عصاره گیاه از نظر طبیعت سرد و خشک است و برای رفع خارش و جرب و درد کبد مفید است. البته عصاره باید با آب شاهتره و سکنجبین خورده شود. مقدار خوراک عصاره آن 4-2 گرم است. برای بیضه ها مضر است.

دکتر شلیمر می نویسد که این گیاه در موارد انسداد مجاری کبد و طحال مفید است و شیافی که با عصاره آن تهیه شود، شدیداً قاعده آور است.
 
در فرانسه دم کره ای از گیاهان زیر تهیه می کنند: سرشاخه گلدار و برگ خشک غافث 50 گرم، ریوند 25 گرم، ریشه اونونیس 25 گرم، و سرشاخه گلدار فراسیون ابیض 25 گرم. اینها را تهیه کرده و هر بار یک قاش قهوه خوری از مخلوط خرد کرده آنها را در یک پیمانه (200 گرم آب جوش 15 دقیقه دم می کنند و یک پیمانه صبح ناشتا و یک پیمانه عصر می خورند.2

خواص غافث در طب سنتی

طبع آن گرم و خشک است.

برگ این گیاه قابض می باشد.

قاعده آور و ترشحات زنانه:5 گرم از این گیاه را در 200 سی سی آب جوش 10 دقیقه دم کرده روزی 3 فنجان بنوشند و یا از شیاف این گیاه استفاده کنند.

ضدکرم می باشد 5 گرم در 200 سی سی آب جوش 10 دقیقه دم کرده یک فنجان شب و یک فنجان هم صبح ناشتا بنوشند.

برای التیام زخم ها 100 گرم در یک لیتر آب 5 دقیقه جوشانده یک ساعت دم کرده زخم ها را بشویند.

برای جلوگیری از خونریزی و خونروی از دمکرده این گیاه روزی 3 فنجان بنوشند.

برای درمان خون در ادرار 5 گرم از این گیاه را در 200 سی سی آب جوش 10 دقیقه دم کرده روزی 3 فنجان بنوشند.

برای درمان بی اختیاری ادرار 5 گرم غافث را در 200 سی سی آب جوش دم کرده یک فنجان عصر و یک فنجان شب بنوشند.

برای درمان نفخ شکم و ضعف معده 6 گرم غافث را در 300 سی سی آب جوش دم کرده نیم ساعت بعد از غذا یک فنجان بنوشند.

برای درمان سنگ کلیه 6 گرم غافث را در 300 سی سی آب جوش دم کرده روزی 3 فنجان بنوشند.

برای درمان بیماری کبدی مانند قولنج کبد از دمکرده این گیاه روزی 3 فنجان بنوشند.

برای درمان یرقان 5 گرم در 200 سی سی آب جوش دم کرده صبح و عصر یک فنجان به مدت 14 روز بنوشند.

برای نارسایی ترشح صفرا و دفع سنگ های صفراوی از جوشانده این گیاه مصرف گردد.

برای از بین بردن ورم لوزتین، ورم مخاط گلو و بازشدن صدا با جوشانده این گیاه غرغره شود.

جهت رفع استسقاء 5 گرم برگ سرشاخه های این گیاه را در 200 سی سی آب جوش دم کرده بنوشند.

جهت بازشدن دمل ها ضماد این گیاه را همراه با پیه بز استفاده می کنند.

جهت معالجه داءالثعلب با دمکرده غافث و افسنتین بشویند.

جهت درمان آب آوردن انساج 5 گرم از این گیاه را در 200 سی سی آب جوش دم کرده روزی یک فنجان بنوشند.

جهت درمان آب آوردن مروارید با دمکرده این گیاه چشم را بشویند.

جهت تقویت حافظه از دمکرده این گیاه استفاده می گردد.

برای رفع حالات خستگی از دمکرده این گیاه روزی 3 فنجان بنوشند.

جهت درمان اسهال 5 گرم غافث را در 200 سی سی آب جوشانده روزی 3 فنجان بنوشند.

جهت درمان پیچ خوردگی عضلات و دررفتگی ها 100 گرم از این گیاه را در یک لیتر آب جوشانده تا به یک سوم برسد سپس صاف نموده ماساژ دهند.

جهت درمان بیماری جرب عصاره این گیاه را گرفته به نسبت مساوی سرکه اضافه نموده کمی نمک داخل آن ریخته سپس پارچه ای را خیس نموده روی جرب می گذارند.

جهت درمان زخم های واریس 200 گرم برگ های خشک این گیاه را در 2 لیتر آب 5 دقیقه جوشانده یک ساعت دم کرده زخم ها را پانسمان کنند.

شیرافزا می باشد.

دمکرده ریشه این گیاه برای درمان سل مفید است.

دمکرده این گیاه افزایش دهنده رشد گلبول های قرمز است.

دمکرده این گیاه ضد کرم می باشد.

جهت تقویت قلب مؤثر می باشد.

جهت رفع اخلاط خونی از دمکرده این گیاه می توان استفاده کرد.3

پی نوشت:
1.www.parsine.com
2.www.beytoote.com
3.www.namnak.com