آيا اعضاء و جوراح انسان در جهان آخرت برا ي هر كار انسان شهادت مي دهند؟ چگونه؟

قرآن كريم در اين باره مي فرمايد:«الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلي أَفْواهِهِمْ وَ تُكَلِّمُنا أَيْدِيهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ»[1] يعني امروز به دهان آنها مهر مي نهيم، و دست هايشان با ما سخن مي گويد و پاهاي شان به كارهائي كه انجام مي دادند شهادت مي دهند. پيام آيه در دو محور بحث مي شود:
1. بر اساس اين آية مباركه پاسخ فراز اول سؤال كاملاً مثبت است، زيرا اين آيه مي فرمايد: در روز قيامت اعضاء انسان تسليم تمايلات خود انسان نيستند، بلكه آنها حساب خود را از كلّ وجود جدا كرده، تسليم پروردگار
مي شوند و بر آستان مقدس او سر فرود مي آورند، و حقايق را با شهادت خود آشكار مي سازند، چه دادگاه عجيبي است كه گواه آن اعضاي پيكر خود انسان است، همان ابزاري  كه گناه را با آن انجام داده است.
شايد گواهي اعضا بخاطر آن باشد كه اين مجرمان هنگامي كه به آنها گفته مي شود كيفر شما در برابر اعمالي كه انجام داده ايد دوزخ است به انكار برمي خيزند، به گمان اين كه دادگاه دنياست و حقايق از طريق پشت هم اندازي، قابل انكار است. گواهي اعضاء شروع مي شود، تعجب و وحشت، سراسر وجود او را مي گيرد و تمام راه هاي فرار به روي او بسته مي شود.[2]2. اما درباره اين كه كيفيت نطق اعضا چگونه است، راه حل هاي متعدد مطرح است:
الف: خداوند در آن روز درك و شعور و قدرت سخن گفتن در يك يك اعضا مي آفريند، و آنها به راستي سخن مي گويند، و چه جاي تعجب، همان كسي كه اين قدرت را در قطعه گوشتي به نام زبان آدمي آفريده، مي تواند در ساير اعضا نيز بيافريند. چنان که قر آن مي فرمايد: وقالوا لجلودهم لم شهدتم علينا قالوا انطقنا الله الذي انطق کل شيء؛ آن ها به پوست هاي خود گفتند چرا بر عليه ما شهادت داديد، پوست ها (در جواب )گفتند آن خدايي که همه چيزرا به سخن آورده مارا نيز به سخن آورده است.
ب: اعضاي بدن هر انساني آثار اعمالي را كه در تمام طول عمر انجام داده مسلماً با خود خواهد داشت، چرا كه هيچ عملي در اين جهان نابود نمي شود مسلماً آثار آن روي يك يك اعضاي بدن و در فضاي محيط باقي مي ماند، آن روز كه روز برُوز  يافتن و آشكار شدن است، اين آثار نيز بر دست و پا و ساير اعضا ظاهر مي شود، و ظهور اين آثار به منزلة شهادت آنهاست. و اين تعبير در سخنان روزمره و تعبيرات مردم است كه مي گويند:«چشمت گواه بي خوابي تو است»[3]3. به هر حال گواهي اعضا در قيامت قطعي و مسلم است، و به نظر مي رسد كه از ميان احتمالات ياد شده، احتمال اول دقيق است لذا در آية ديگر فرمود:«تا آن زمان كه در كنار آتش دوزخ قرار گيرند گوش و چشم و پوست هاي تن آنها گواهي مي دهد به اعمالي كه انجام مي دادند»[4] و در آية ديگر نيز آمده است:«روزي كه زبان و دست و پاهاي آنها گواهي مي دهند به اعمالي كه انجام مي داده اند.»[5]4. نكته ديگر آن است كه از طريق آيات ياد شده ممكن است استفاده شود كه اعضاء انسان بر همه كارهاي او از كوچك و بزرگ شهادت خواهد داد، چه اينكه برخي از آيات در اين باره فرمود:«يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ»[6] روزي كه هر كس آنچه را از كار نيك انجام داده حاضر مي بيند. و در برخي ديگر چنين آمده است:«فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ»[7] يعني هر كس به اندازه سنگيني ذره اي كار خير انجام داده آن را مي بيند و هر كس به اندازه ذره اي كار بد كرده آن را مي بيند.
از مجموع اين گونه آيات و اطلاق آيات قبلي شايد بتوان بدست آورد كه اعضاء انسان همه اعمال او را شهادت خواهد داد، بخصوص با توجه به نكته ي كه در بند (4) بيان شده بخوبي معلوم مي شود كه اعضاء همه اعمال را بازگو مي كند.
نكته ديگر كه برخي از مفسران در ذيل آيات ياد شده مطرح كرده اين است كه جريان گواهي اعضا مربوط به كفار و مجرمان است، و گر نه اعضاي مؤمنان بر ضد او گواهي نمي دهد.[8]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. علامه طباطبائي، الميزان، ج 17، ص 107، نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران 1372 ش.
2. ناصر مكارم شيرازي، تفسير نمونه، ج 20، ص 248، نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1379 ش.
3. ناصر مكارم شيرازي، تفسير نمونه، ج 14، ص 419، نشر پيشين.
 
پي نوشت ها:
[1] . يس/ 65.
[2] . مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، نشر دارالكتب الاسلاميه، 1379 ش، ج 18، ص 431.
[3] . همان، ج 18، ص 432.
[4] . فصلت/ 20.
[5] . نور/ 24.
[6] . آل عمران/ 30.
[7] . زلزال/ 7 و 8.
[8] . مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، نشر پيشين، ج 18، ص 433.