آيا اقتدار مقام معظم رهبري نسبت به اقتدار امام (ره) تضعيف شده است؟

در پاسخ به اين سوال بايد چند نكته را مورد توجه قرار دهيم: 1- معناي اقتدار 2- عوامل اقتدار امام خميني(ره)3- بررسي عوامل اقتدار در مقام معظم رهبري.
«معناي اقتدار»
«مفهوم اقتدار با مفهوم قدرت و نفوذ پيوندي تنگاتنگ دارد، اقتدار به معني قدرت مشروع است، اقتدار را قدرت مبتني بر رضايت تلقي كرده‎اند.»[1] اقتدار انواع مختلفي دارد:
«1- اقتدار زورمندانه، اقتدار مبتني به زور اقتداري نامشروع است.
2- اقتدار ناشي از قانون اساسي، مانند اقتدار رئيس جمهوري يا فرماندار.
3- اقتدار فرّهي (كاريزماتيك)‌، اگر حق فرمانروايي از صفات ويژه رهبر بر آمده باشد، اقتدار فرّهي پديد مي‎آيد.
4- اقتدار ديني، اقتدار ديني به كساني كه در سلسله مراتب ديني موقعيت برتري دارند مربوط است.
5- اقتدار نخبگان.
6- اقتدار سنتي كه بر سنتها و قرارهاي اجتماعي مبنتي است».[2]

«عوامل اقتدار مرحوم امام(ره)»
عواملي كه سبب اقتدار مرحوم امام(ره) بودند، عبارتند از: 1- شخصيت بلند و ويژگيهاي والاي ايشان. 2- حمايت مردم و خصلت مردمي بودن ايشان. 3- ايدئولوژي اسلام و مكتب پوياي آن.
«بي‎شك صداقت، صراحت، شجاعت، سازش ناپذيري، از جان گذشتگي، صلابت و قاطعيت، عشق به اسلام، مقام عرفاني، وارستگي، شخصيت والاي علمي و فقاهتي و سادگي معني‎دار زندگي امام (ره)‌،در ارائه الگوي رهبري مؤثر بوده است.»[3] در كنار شخصيت برجسته امام(ره) و نقش رهبري ايشان، حمايت مردم به عنوان سرمايه‎هاي انقلاب اسلامي از ايشان يكي از عوامل اقتدار حضرت امام (ره) محسوب مي‎شد، اگر نبود اين اقبال عمومي مردم و حمايت از ايشان،او به تنهائي كاري را از پيش نمي‎بردند. لذا بدون ترديد يكي از عوامل اقتدار مرحوم امام(ره) و پيروزي انقلاب اسلامي، مشاركت و حضور گسترده‌ مردم در صحنه بود لذا مرحوم امام(ره) نيز به مردم بسيار توجه مي‎فرمودند. «امام خميني (ره) به اين علت رهبر بلامنازع و بلامعارض اين نهضت شد كه علاوه بر اينكه واقعاً شرايط و مزاياي يك رهبر در فرد ايشان جمع بود، ايشان در مسير فكري و روحي و نيازهاي مردم قرار داشتند.»[4] علاوه بر اين دو، عامل مهم ديگر كه در اقتدار مرحوم امام(ره) مؤثر بود مكتب اسلام بود كه نظام ولايت فقيه را در عصر غيبت مطرح نموده است. بي‎شك از جان گذشتگي و مبارزه خستگي ناپذير با ظلم و ظالم و دفاع سرسختانه از مظلوم و صداقت و صراحت و شجاعت و سازش ناپذيري اين رهبر در انتخاب او نقش داشته است اما مطلب اساسي چيز ديگري است و آن اينكه نداي امام خميني (ره) از قلب فرهنگ و از اعماق تاريخ و از ژرفاي روح اين ملت برمي‎خواست[5] «رمز موفقيت ايشان اين بود كه مبارزه را در قالب مفاهيم اسلامي به پيش برد. ايشان با ظلم مبارزه كرد ولي مبارزه با ظلم را با معيارهاي اسلامي مطرح كرد.»[6] اين سه ويژگي سبب اقتدار مرحوم امام(ره) و رمز موفقيت انقلاب اسلامي بوده است لذا حفظ اين سه ركن موجب اقتدار نظام و تداوم و توسعه‌ آن مي‎گردد و هر نوع آسيبي كه به اين سه ركن وارد آيد موجبات انحطاط تدريجي انقلاب را فراهم خواهدآورد.

«بررسي عوامل اقتدار در مقام معظم رهبري»
براي بررسي اقتدار در مقام معظم رهبري و كاهش يا عدم كاهش اقتدار ايشان نسبت به مرحوم امام(ره) بايد عوامل اقتدار در ايشان را مورد توجه قرار دهيم.بديهي است که عوامل اقتدارايشان بعنوان ولي فقيه همان عوامل اقتدارامام(ره)مي باشد. از نظر شخصيت و ويژگيهاي فردي و صلاحيت رهبري با گذشت بيش از يك دهه از رهبري و زعامت ايشان بر جامعه اسلامي، كفايت و لياقت خود را نشان داده‎اند و از آزمايشها و امتحانات بزرگ، سرافراز بيرون آمده‎اند و خصوصيات وويژگيهاي مرحوم امام(ره)بويژه خدامحوري واسلام خواهي، در وجود ايشان متبلور است و هر شخص واقع‎بيني اين حقيقت را درك خواهد نمود. از نظر حمايت مردمي نيز مردم نشان داده‎اند همانگونه كه در ابتداي انقلاب اسلامي در تمامي صحنه‎ها حضور و مشاركت داشته‎اند، اكنون نيز اين مشاركت را حفظ كرده‎اند. ولي عواملي سبب شده است كه مشاركت مردم در برخي موارد كم رنگ شود و اين ناشي از چند عامل است: 1- عملكرد برخي مسئولان كشور و رفتارهاي جناحي و توجه نكردن به خواست مردم. 2- عدم توجه به نيازهاي مردم و حل مشكلات اقتصادي آنها،زيرا حل مشكلات اساسي و اقتصادي مردم از اهم مسايل انقلاب است رفع بي‎عدالتي‎هاي اقتصادي، اجتماعي و برقراري نظام اقتصادي عادلانه اسلامي براي حفظ نشاط و تداوم انقلاب ضروري است و عدم توجه به اين مشكلات سبب دلسردي مردم خواهد شد. 3- وجود شكافهاي طبقاتي و تبعيضات، عامل ديگر كاهش مشاركت مردم است. 4- تبليغات رسانه‎هاي غربي و نفوذ فرهنگ غرب در جامعه اسلامي و ظهور روشنفكران غرب زده كه با حجمه تبليغاتي خود زمينه تضعيف اعتقاد ديني و هدايت اسلامي مردم را سبب شده‎اند و بعضاً‌ سبب دلسردي آنها گشته‎اند. لذا «با توجه به هويت اصيل انقلاب، تداوم و بقاي آن در صورتي تضمين خواهد شد كه اين هويت محفوظ بماند و حفظ و نگهداري اين هويت در صورتي ممكن است كه دولت اسلامي چه در حال و چه در آينده از مسير عدالتخواهي اسلامي و روش و بينش اسلامي خارج نشود و شكافهاي طبقاتي و تبعيضها را براندازد و براي اسلامي كردن تمام امور تلاش نمايد.»[7]«بنابراين با توجه به عوامل پيروزي انقلاب اسلامي آفات مهم و خطرناك انقلاب را مي‎توان كناره‎گيري مردم از صحنه، عدم تلاش پيگير در پياده كردن اهداف ايدئولوژيك انقلاب اسلامي به ويژه با تكيه بر اصول و همچنين ايجاد تفرقه و تشتت در ميان مسئولين انقلاب، دانست.»[8]پس آنچه اين تصور را ايجاد مي‌كند كه اقتدار مقام معظم رهبري نسبت به مرحوم امام(ره) كاهش پيدا نموده است، در واقع بروز مشكلات اقتصادي، بي‎عدالتي‎ها، تبعيض، فساد و عدم انسجام ميان مسئولين كشور است كه همواره مقام معظم رهبري به رفع اين مشكلات تأكيد فرموده‎اند و محور اصلاحات را مبارزه با فساد و فقر و تبعيض قرار داده‎اند. بدون شك آنچه رهبري را دروصول به اهداف فوق مساعدت خواهد نمود علاوه بر خصوصيات شخصي رهبر، حضور در صحنه و آگاهي و پشتيباني مردمي است كه بدون آن، حتي حضرت امير (ع) نيز كاري از پيش نخواهد برد و  تاريخ زمان آن حضرت شاهد و گواه بر اين مدعا است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. منوچهر محمدي، انقلاب اسلامي زمينه‎ها و پيامدها، نشر معارف 80، از ص99 تا 130.
2. استاد مطهري (ره)، پيرامون انقلاب اسلامي، انتشارات صدرا، از ص50 تا 61.

پي نوشت ها:
1. عبدالرحمن عالم، بنيادهاي علم سياست، تهران، نشر تي، 1375، ص100.
2. همان، ص103
1.  عميد زنجاني، عباسعلي، انقلاب اسلامي و ريشه‎هاي آن، تهران، كتاب طوبي، 1376، ص17.
2. مطهري، مرتضي، پيرامون انقلاب اسلامي، انتشارات صدرا، 1368، ص50.
3. همان، ص119.
4. همان، ص51.
1. جمعي از نويسندگان، امروز و فرداي انقلاب اسلامي ايران، نشر نويد اسلام، 1359، ص187 و 188.
2. محمدي، منوجهر، انقلاب اسلامي زمينه‎ها و پيامدها، نشر معارف، 1380، ص285.