آيا انسان بعد از مرگ و جواب دادن به نكير و منكر و رها شدن از سؤالات شب اول قبر، دوباره ثواب و ره توشه اي به او واصل مي شود؟

زندگي دنيا به گونه‌اي است كه انسان ميل و رغبت‌هاي متضاد و متزاحمي پيدا مي‌كند و همواره بر سر دو راهي‌هايي واقع مي‌شود كه ناچار است يكي از آنها را انتخاب كند و همين امر زمينه تكليف را فراهم مي‌سازد، تكليفي كه تا آخرين لحظات عمرش ادامه مي‌يابد و حكمت وعدالت الهي اقتضاء دارد كه عمل‌كنندگان به تكاليف، به پاداش شايسته و متخلفين به كيفري مناسب برسند.
از همين جا يكي از مهمترين فرقها بين عالم دنيا و آخرت، روشن مي‌شود. يعني عالم دنيا عالمي است كه زمينه انتخاب و گزينش و آزمايش فراهم است ولي عالم آخرت عالمي است كه تنها سراي تحقق پاداش‌ها و كيفرها و نتايج ابدي اعمال نيك و بدي است كه در دنيا انجام گرفته است. لذا امام علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: اكنون هنگام عمل است نه حساب، و فردا وقت حساب است نه عمل.[1] پس بعد از مرگ و انتقال از اين عالم ديگر انسان قدرت بر كار نيك و بد را ندارد و از اين جهت پرونده انسان مختومه مي‌شود، ولي اگر ديگران كار نيكي به قصد او انجام بدهند و يا اهداي ختم قرآن و يا دعائي در حق او بكنند در عالم ديگر در پرونده او ثبت مي‌شود و باعث ارتقاء درجه مي‌گردد كه در اين مورد روايات زيادي داريم كه در روايتي امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: قسم به خداي متعال مردگان رفتن شما را (بر سر قبرشان) مي‌دانند و با حضور شما مسرور مي‌شوند و با شما انس مي‌گيرند و بهره‌مند مي‌شوند.[2] و باز در روايت ديگري است که «يكي از شاگردان امام صادق ـ عليه السلام ـ مي‌پرسد: چه چيزي، بعد از مرگ ميّت به او عايد مي‌شود» امام در جواب فرمودند: حج و صدقه و روزه به نيابت از ميت به او مي‌رسد[3] روايات زيادي در اين مورد داريم.
گاهي ميت كار نيكي در دنيا انجام داده و آن عمل نيك تا آن زمان که مورد اسنفاده قرار مي گيرد مفيد به حال آن مرده خواهد بود؛ مسجدي ساخته، پلي احداث نموده، مدرسه‌اي بنيان نهاده، قناتي جاري كرده و يا فرزند صالحي را تربيت نموده و كارهاي خوب ديگري انجام داده كه بنابر رواياتي كه از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل شده كه هر كسي پايه‌گذار يك كار نيكي باشد تا چندي كه به آن عمل مي‌شود بهره و حظي هم مؤسس مي‌برد بدون اين‌كه ثواب او كاسته شود.[4] با اين که در برزخ جاي عمل نيست با يکي از اين راه ها، ممکن است ثواب و ره توشه اي پس از مرگ به ميت برسد:
1ـ ديگران كار نيكي در رابطه با ميت انجام مي‌دهند.
2ـ خودش در زمان حيات پايه‌گذار كار نيكي بوده تا چندي كه آن برنامه در بين مردم رواج دارد و مردم به آن عمل مي‌كنند بهره‌اي هم مؤسس مي‌برد و باعث زيادي ثواب او مي‌گردد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ آيت الله مكارم شيرازي، معاد و جهان پس از مرگ، قم انتشارات هدف.
2ـ استاد مصباح يزدي، آموزش عقايد، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، جلد 3، صفحات 60 و بعد ازآن، 1378.
 
پي نوشت ها:
[1] . مصباح يزدي، آموزش عقايد، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، چاپ 1378، ج 3، ص 60،.
[2] . حر عاملي، وسائل الشيعه، بيروت، دار احياء الترات، ج 2، ص 878.
[3] . بحارالانوار، چاپ بيروت، دارالوفاء، ج 6، ص 294.
[4] . كليني، اصول كافي، دارالكتب الاسلاميه، ج 5، ص 9، و بحارالانوار، بيروت، ج 74، ص 204.