آيا اين كه مي گويند: بلافاصله بعد از مريض شدن دارو نخوريد، مرجع حديثي هم دارد؟

از آن جا كه معصومين ـ عليهم السّلام ـ از علوم بي پايان برخوردار هستند، و عصمت و مصونيت آنها از خطا و اشتباه توسط خدا امضاء شده است[1] از اين روي تمام فرمايشات ايشان در تمام موارد حجت بوده و صحيح مي باشد. منتهي براي رسيدن به حقيقت كلام ايشان و تفسير آن مراجعه به ديگر بيانات ايشان لازم مي باشد. براي توضيح بيشتر اول حديث مورد نظر را مورد بررسي قرار داده، سپس احاديث ديگري را كه در راستاي توضيح حديث مذكور مي باشد مورد ملاحظه قرار مي گيرد.
از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل شده است كه: تا زماني كه بدنت بيماري را تحمل مي كند، از مصرف دارو پرهيز كن و هر گاه آن را تحمل نكرد، آن گاه به دارو روي آر.[2]در حديث آمده است داور همانند صابون است[3]، چرا كه صابون هر چند تميز است ولي كم كم الياف پارچه را نيز از بين مي برد، بنابراين تا بيماري بر انسان غلبه نكرده و بيماري اش بيشتر از سلامتي اش نشده مصرف دارو مضر خواهد بود. و خصوصاً داروهاي شيميايي معمولا داراي عوارض منفي هستند و پزشكان هم از مصرف بي جا منع مي كنند. در حديثي از امام علي ـ عليه السّلام ـ هم آمده كه: مسلمان خود را مداوا نكند، مگر آن كه بيماري بر سلامتيش چيره گردد.[4] و از امام كاظم ـ عليه السّلام ـ نقل شده كه: هيچ دارويي نيست، مگر آن كه خود، بيماري تازه اي را دامن مي زند، براي بدن چيزي سودمندتر از پرهيز و خوردن غذا در حد نياز نيست.[5] البته بعضي از بيماري ها و امراض است كه در آنها بيماري غالب است و بايد خيلي زود به پزشك مراجعه كند و با مصرف داروهايي كه او تجويز مي كند يا… خود را معالجه كند مثل مارگزيدگي و وبا و… و بعضي از بيماري ها هم است كه اگر كمي صبر كنيم خود به خود از بين مي رود و لازم نيست حتماً دارو مصرف كنيم و اين مقاومت بدن را بالا مي برد و سيستم دفاعي آن را تقويت مي كند. از امام كاظم ـ عليه السّلام ـ هم نقل شد كه: تا زماني كه بيماري خود به خود از شما برطرف مي شود،‌ به معالجة پزشكان روي نياوريد، زيرا كار طبيب مانند بنا است،‌ كه اندك كار او به كار بسيار منجر شود.[6] و از امام علي ـ عليه السّلام ـ هم نقل شده كه: تا زماني كه بيماري با تو مي سازد، تو نيز با آن بساز.[7]نكتة مهم: از آن جايي كه تشخيص اين كه كدام بيماري نياز به معالجه دارو دارد و كدام بيماري به آن نياز ندارد يك كار تخصصي است كه پزشك متخصص مي تواند آن را تشخيص دهد نه كسي ديگر؛ بنابراين روايات ياد شده  ممكن است ناظر به اين جهت باشد كه تا جايي كه نفس آدمي مي تواند خود تدبير درمان نمايد اين كار را انجام دهد و در جايي كه بدن نياز به مداواي پزشك دارد توصيه شده است كه به پزشك هم مراجعه گردد.
نتيجه آنچه گفته شد عبارت از :
1. «دارو» هم اثرات درماني دارد و هم مي تواند اثرات مخرب داشته باشد و بسان تيغ دو دم است.
2. هر گاه درجة‌ بيماري بدن بر سلامتي آن چيره شد، مصرف دارو لازم است، آن گونه كه در حديثي از امام علي ـ عليه السّلام ـ نقل شد. بنابراين در بيماري هايي همانند وبا و مارگزيدگي و… زود بايد به پزشك و دارو روي آورد.
3. در صورتي كه بتوان بيماري را تحمل كرد مثل سردردهاي معمولي، عدم مصرف دارو و تحمل درد موجب تقويت سيستم دفاعي بدن شده و عوارض دارو را هم به دنبال نخواهد داشت.
4. بهتر است پزشكان در حد امكان از تجويز دارو بپرهيزند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ ترجمة ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، مترجم، حميد رضا شيخي، دارالحديث، ج 4.
2ـ طب الائمة، تاليف، عبدالله و حسين ابنابسطام، انتشارات شريف رضي.
3ـ بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 59، باب 50 و ج 78، باب 2.

پي نوشت ها:
[1] . احزاب/33.
[2] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، موسسة الوفاء، 1404ق، ج59، ص66.
[3] . ر.ك: شرح نهج البلاغه، ابن ابي الحديد، كتابخانة آية ‌الله مرعشي نجفي، 1404ق، ج20، ص300.
[4] . شيخ صدوق، الخصال، انتشارات جامعة مدرسين، 1403ق، ج2، ص620.
[5] . محمد بن يعقوب كليني، كافي، دارالكتب الاسلاميه، ج8، ص272، ح409.
[6] . بحارالانوار، همان، ج59، ص63، باب 50، ح4.
[7] . نهج البلاغه، حكمت 27.