آيا فقط در اسلام ازدواج با محارم حرام است؟

ازدواج يا پيوند زناشوئي، پيوندي آييني است که در تمام اديان و مکاتب بوده و طي احکام و رسومي خاص بين زن و مرد برقرار مي شود. از ديدگاه اسلام، ماهيت ازدواج يک قرارداد و پيمان با شرايط ويژه بسيار پسنديده و مطلوب است و از منظر فقه اسلامي عملي مستحب و چه بسا مستحب موکد و در برخي موارد واجب شمرده مي شود. طبق آيات و روايات وارد شده از ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ هر مردي با هر زني نمي تواند ازدواج کند و به اصطلاح برخي زنان براي برخي مردان حرام هستند و اين حرمت يا به سبب ارتباط نسبي است مثل، خواهر، مادر، خاله، عمه و… و يا به خاطر ارتباط سببي است مثل مادر خانم، عروس، زن پدر و خواهر و برادر رضاعي و… که در فقه اسلامي به اين گونه افراد محارم گفته شده و ازدواج با آنها حرام شمرده مي شود. اين مسئله در سوره نساء به تفصيل ذکر شده است.[1]علاوه بر دين اسلام اغلب اديان آسماني موجود و رائج، ازدواج با محارم را مشروع نمي دانند و از آن ممانعت به عمل مي آورند. در اينجا به برخي از ادياني که ازدواج با محارم را حرام مي دانند اشاره مي کنيم:
1. آيين يهود
هر چند که در ميان يهود ازدواج با بيگانه ممنوع است و با خويشاوندان و همکشيان خود ازدواج مي کنند ولي برخي موارد هست که طبق شريعت حضرت موسي ـ عليه السلام ـ ازدواج با آنها جايز نمي باشد. چنان چه محققين مي گويند ازدواج با مادر و دختر و ديگر محارم حرام است و هر کس مرتکب چنين ازدواجي شود سزايش قتل است.[2]و در مواردي از ديگر محارم نام مي برند که مي توان به خواهر، عمه، خاله، خواهرزاده و برادرزاده اشاره کرد که ازدواج با اين افراد حرام است.[3] و نيز گفته شده رضاع (شيردادن) سبب حرمت ازدواج نمي شود.[4] يعني در آيين يهود بر خلاف اسلام مرد مي تواند با خواهر رضاعي خود ازدواج کند. از موارد ديگري که در شريعت موسي ـ عليه السلام ـ از محارم شمرده شده است مي توان به زن بابا (نامادري)، ناخواهري، نابرادري (از طرف مادر يا پدر از شخص ديگري هستند) نوه دختري، نوه پسري، جمع بين دو خواهر اشاره کرد.[5] و همچنين ربيبه يعني دختر زني که انسان با او ازدواج کرده است حرام است. چنانچه جريان حضرت يحيي در راه مبارزه با چنين ازدواجي کشته شد. به اين ترتيب که هيردوس پادشاه وقت قوم يهود بعد از مرگ برادرش با زن وي ازدواج کرد و بعد از مدتي به دختر اين زن که هم برادرزاده اش بود و هم ربيبه اش، علاقه مند شد و مسئله را با حضرت يحيي در ميان گذاشت ولي آن حضرت فرمود اين عمل در شريعت آسماني روا نيست و اين دختر هرگز بر تو حلال نمي شود. به خاطر اين فتوي، پادشاه، يحيي را زنداني کرد و از دختر خواستگاري نمود و گفت در قبال ازدواجت هر چه بخواهي خواهم داد. آن دختر هم چون يحيي را مانع ازدواجشان مي ديد، قتل حضرت را خواستار شد و شاه هم خواسته دختر را اجابت کرد و سر حضرت يحيي را از بدنش جدا کرد.[6] در مواردي از تورات نيز به ممنوعيت ازدواج با محارم اشاره شده است.[7]2. آيين مسيحيت
از آثار موجود درباره اين دين نيز چنين بر مي آيد که ازدواج با محارم جايز نيست چنانچه از زبان حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ نقل مي کنند که فرمود: من نيامده ام تا شريعت موسي را از بين ببرم بلکه آمده ام تا آن را تکميل نمايم بنابراين مي توان گفت که در مجموع قوانين يهود در امر ازدواج، مورد پذيرش مسيحيان نيز هست هر چند که در مواردي اختلاف هم دارند. البته احتمال دارد امروز، در جوامع مسيحي و يهودي مواردي پيدا شود که برخلاف آيين حضرت موسي و عيسي ـ عليهما السلام ـ باشد. چرا که جوامع امروزه غربي به دين و عقايد، زياد پايبند نيستند. و جامعه اي که به ازدواج همجنس بازان اجازه دهد و آن را زشت نشمارد ازدواج با محارم جاي خود دارد. اما طبق قوانين برخي کشورهاي مسيحي نشين ازدواج بين اعضاي خانواده ممنوع است. از قبيل مادر، مادربزرگ، خواهر، دختر، نوه و به طور کلي ازدواج در بين افراد خانواده (صعودي و نزولي) که با هم ارتباط نسبي مستقيم دارند ممنوع است. و درافرادي مثل نوه خواهر مي توان ازدواج کرد.[8]3. آئين زرتشتي
با اين که ازدواج با محارم از قبيل دختر، خواهر، مادر و… در عهد ايران باستان مخصوصا دوره ساسانيان بين مردمان آن متداول بوده است، ولي بر اساس برخي روايات اسلامي در آئين اصيل و بدون تحريف زرتشت (اگر قبول بکنيم که پيامبر مجوس بوده است) رواج نداشته و از محرمات اين آيين بوده است چنان چه در روايتي از علي ـ عليه السلام ـ آمده است که مجوس (زرتشتيان) داراي کتاب آسماني و پيامبر بودند و در اين آيين ازدواج با خواهر و مادر، به طور کلي با تمام محارم حرام بوده است. ولي از وقتي که يکي از شاهان در حال مستي با دختر خود همبستر شد، و قضيه بين مردم فاش شد با استفاده از مذهب چنين ازدواجي را چهره ديني و مذهبي دادند.[9] پس در اصل آيين زرتشت اين گونه ازدواج ها مجاز و مشروع نبوده، اما بعد از اين که اين ازدواج را رسميت دادند و در قبولاندن آن به مردم از مذهب استفاده کردند و خاندان هاي ايران باستان براي اينکه مانع اختلاط خون خود با بيگانه شوند و نيز ثروتشان به دست ديگران نيافتد سعي مي کردند حدالامکان با اقرباي خود ازدواج کنند. گفته اند (ويراف) که روان وي به معراج رفته است با هفت تن از خواهران خود همسري کرد، و به ازدواج با نزديکان را (خوتيک دس) و (نزد پيوند) يعني پيوند با نزديکان مي گفتند. براي چنين ازدواج اجر و پاداش اخروي را مژده مي دادند و کسي که از اين گونه پيوندها امتناع مي کرد او را اهل دوزخ مي دانستند و نيز آن را پاک کننده گناهان کبيره معرفي مي کردند. (نوساي برزمهر) از روحانيان زرتشي براي اين گونه ازدواج ها سودها و فوايد بسياري ذکر کرده است.[10] پس بنابر آنچه که گفته شد در آيين زرتشتي تحريف شده در ايران باستان چيزي بنام محارم وجود نداشت.
البته بايد توجه داشت به خاطر زشتي اين عمل امروزه جوامع زرتشتي شديدا منکر چنين ازدواجي هستند ولي لااقل قبل از اسلام در جامعه زرتشتي چنين امري شايع بوده است.
4. ساير مذاهب
ساير مذاهب و اديان و مکاتب رايج در جهان هر کدام بر اساس آيين و عقايد خود با اين موضوع رفتار مي کنند چنان چه مي گويند بهائي ها با محارم ازدواج کردن را جايز مي شمارند ولي آنها خودشان منکر اين مسئله هستند و در نوشته ها به ازدواج تأکيد مي کنند و اصولا ازدواج را يک امر مقدس مي دانند و فقط گفته اند: ازدواج با زن پدر حرام است.[11]و نيز تأکيد مي کنند که ازدواج بايد با جنس بعيد از حيث نسبي صورت گيرد که اين امر به سلامت اولاد تأثير دارد.[12] ولي توضيح نمي دهند جنس بعيد چه کساني هستند.
بنابراين در اديان آسماني که تحريف نشده اند ازدواج با افرادي مثل خواهر، دختر، مادر، عمه، خاله، نوه، ربيبه، و مواردي که در اين نوشتار اشاره شده حرام شمرده شده است و به اصطلاح جزو محارم هستند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ تاريخ اجتماعي ايران، ج2، راوندي.
2ـ ازدواج با محارم، اميد تريان.
3ـ تاريخ جامع اديان، ترجمه علي اصغر حکمت.

پي نوشت ها:
[1]. نساء / 23.
[2]. مبلغي آباداني، عبدالله، تاريخ اديان و مذاهب جهان، قم: حرّ، 1376ش، ج2، ص621 و 626.
[3]. شبلي، احمد، مقارنة الاديان (بخش يهود)، قاهره: مکتبه النهضة المصريه، (بي تا)، ص299.
[4]. همان.
[5]. مجمع الکنائس الشرقي، قاموس کتاب المقدس، (بي جا) منشورات مکتبة المشعل، 1981م، ص617.
[6]. مجمع الکنائس الشرقيه، کتاب المقدس، (بي تا)، ص143 ـ 144.
[7]. تورات، سفرلاويان، باب 18، آيات 6ـ23.
[8]. آنيک باتور، اصل قانوني ممنوعيت روابط جنسي بين محارم، ترجمه سيد احمد امير ساعدي، به نقل از سايت www.amb-irah.fr/index
[9]. شيخ صدوق، الامالي، قم: 1417ق، ص424 و التوحيد، قم: جامعه مدرسين 1387ش، ص306.
[10]. مرتضي، مطهري، خدمات متقابل اسلام و ايران، تهران، صدرا، 1370ش، ص292ـ293.
[11]. مبلغي آّباداني، همان، ج3، ص1416.
[12]. خداپرست، طاهره، ازدواج بهائي، موسسه ملي مطبوعات، (بي تا)، ص23.