آیا ائمه(ع) برای برطرف کردن بیماری‌ها، علاوه بر درمان عادی، از عوامل معنوی – مانند توسل به حضرت زهرا(س) – استفاده می‌کردند؟

در روایات به کمک گرفتن از جنبه‌های معنوی در کنار وسائل مادی برای شفای بیمار سفارش شده است:

امام کاظم(ع) به علی بن ابی‌حمزه فرمود: «من مدت هفت ماه تب داشتم و پسرم نیز دوازده ماه تب کرده بود و تحمل آن برای ما سخت شده بود. این تب همه تن را نمی‌گرفت و گاهی قسمت بالای بدن داغ شده و قسمت پایین خنک بود و گاهی عکس این وضعیت پیش می‌آمد. علی بن ابی‌حمزه به امام(ع) گفت: پدربزرگ شما امام باقر(ع) وقتی تب می‌کرد، خودشان را با آب سرد مداوا می‌کرد؛ به این صورت که دو لباس داشت که یکى در آب سرد بود و یکى بر بدن ایشان و آن‌را بعد از مدتی تعویض می‌کرد. در این هنگام مادرشان حضرت زهرا(س) را نیز صدا می‌زد به گونه‌ای که صدای ایشان از دم در شنیده می‌شد. امام(ع) نیز گفتار علی بن ابی‌حمزه را مورد تصدیق قرار داد. سپس علی بن ابی‌حمزه به امام(ع) گفت که شما دارویى براى درمان تب سراغ ندارید؟ امام(ع) فرمود: دارویى برای تب بهتر از دعا و آب سرد نیافتم. محمد بن ابراهیم دارویى برای تب من آورده بود که تهوع‌آور بود و من آن‌را ننوشیدم؛ چون وقتى آن‌را می‌نوشیدم، قى می‌کردم به گونه‌ای که همه بندهاى تنم از هم جدا می‌شد.(اذیت می‌شدم).[1]

گفتنی است؛ این روایت به دلیل حضور قاسم بن محمد جوهری که واقفی مذهب بود،[2] ضعیف شمرده شده است.[3] بر فرض پذیرش روایت، باید گفت یکی از بهترین راه‌های درمان بیماری تب، استفاده از آب سرد است که امروزه از آن به «پاشویه» تعبیر می‌شود،[4] نه آن‌که هیچ داروی امروزی را نیز نباید خورد و به دعا و پاشویه بسنده کرد، و یا آن‌که تا می‌شود از روش‌های درمانی بی‌ضررتر استفاده کرده و درمان بیماری را از خدا خواست.

[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 8، ص 109، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[2]. حلی، حسن بن علیّ بن داود، الرجال، ص 247، دانشگاه تهران، ‏چاپ اول‏، 1342ش.

[3]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج 25، ص 264، ‌تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.

[4]. «دعا برای شفای بیماری تب»، 28424؛ «ارتباط بیماری‌هایی؛ مانند برص، جذام و… با ایمان و بی‌ایمانی»، 104090؛ «گرفتاری‌ها موجب کفاره گناهان»، 101372؛ «بهداشت و درمان در حدیث نبوی»، 2122؛ «دعاها و اذکاری درباره سلامتی خانواده از بیماری ها و بلاها»، 83286.