آیا حر بن یزید ریاحی، غلام ترک‌زبانی داشت که همراه ایشان در روز عاشورا به شهادت رسید؟

بر اساس برخی گزارش‌ها یکی از افرادی که توانست روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به فیض شهادت برسد، و نام خود را در میان شهدای کربلا ثبت کند، غلام ترک‌زبانی متعلق به حرّ بن یزید ریاحی بود.[1] او قاری قرآن بود[2] و با زبان عربی آشنایی داشت.[3] برخی نیز وی را از موالیان امام حسین(ع) برشمرده‌اند.[4]

وی بعد از جناده بن حارث انصاری[5] و یا سیف بن حرث بن سریع؛ و مالک بن عبدالله بن سریع[6] و قبل از مالک بن دودان[7] و یا عمرو (عمر) بن خالد صیداوی[8] به میدان رفت و این‌گونه اشعار حماسی را می‌خواند:

«الْبَحْرُ مِنْ طَعْنِی وَ ضَرْبِی یَصْطَلِی                   وَ الْجَوُّ مِنْ نَبْلِی وَ سَهْمِی یَمْتَلِی‏

إِذَا حُسَامِی عَنْ یَمِینِی یَنْجَلِی                        یَنْشَقُّ قَلْبُ الْحَاسِدِ الْمُبَجَّل‏»؛[9]

دریا از ضربه‌‌ی نیزه و شمشیر من می‌جوشد و آسمان از تیر و نیزه من پر می‌شود. زمانی که تیغ در دست راست من آشکار شود، قلب حسود بخیل را می‌شکافد.

می‌گویند وی هفتاد نفر از سپاه عمر بن سعد را به هلاکت رساند[10] و سپس از پاى درآمد و بر زمین افتاد. امام حسین(ع) بر بالین او آمد و با حالتی گریان، صورت مبارک خود را به صورت وى نهاد. هنگامى که او چشم خود را باز کرد و امام حسین را بر بالینش دید لبخندى زد و به شهادت رسید.[11]

گفته شده است که همزمان با پیوستن حر بن یزید ریاحی به امام حسین(ع)، او نیز به سپاه امام(ع) پیوست.[12] البته، اگر وی را غلام امام(ع) بدانیم، طبیعتا از ابتدا همراه امام(ع) بود.

گفتنی است که در کربلا چند غلام ترک‌زبان به نام‌های واضح رومی و أسلم مولی عبدالله بن عمرو نیز حضور داشتند که برخی از منابع آنها را یک نفر ذکر کرده‌اند.[13]

گفتنی است که در زیارت‌نامه‌ی شهدا نامی از وی برده نشده است.

[1]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 104، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[2]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 45، ص 30، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق؛ خوارزمی‏، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، ج 2، ص 28، قم، انوار الهدی‏، چاپ دوم، 1423ق.

[3]. مقتل الحسین(ع)، ج 2، ص 28.

[4]. همان.

[5]. مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 104.

[6]. مقتل الحسین(ع)، ج 2، ص 27 – 28.

[7]. مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 104.

[8]. مقتل الحسین(ع)، ج 2، ص 28.

[9]. مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 104؛ کرکی حائری‏، سید محمد، تسلیة المجالس و زینة المجالس‏، ج 2، ص 300، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اوّل‏، 1418ق.

[10]. مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 104.

[11]. مقتل الحسین(ع)، ج 2، ص 28.

[12]. همان.

[13]. امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج 1، ص 607، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1406ق.