آیا در روایات توصیه شده که افراد را هنگام سفر از زیر قرآن رد کنیم؟

در برخی روایات سفارش شده است که هنگام آغاز سفر و در طول مسیر، آیاتی از قرآن خوانده شود؛[1] اما با روایتی که صریحا به رد کردن مسافر از زیر قرآن اشاره کند برخورد نکردیم.

با این وجود این رسم و سنت نیکی است و در روایات، مواردی وجود دارد ‌که به انسان‌ها توصیه می‌کند تا خداوند را به قرآن سوگند دهند و یا قرآن را در برابر و بالای سرشان بگذارند:

الف) امام سجاد(ع) در دعای سحر خود با خدا این‌گونه مناجات می‌کرد: «…اللَّهُمَّ بِذِمَّةِ الْإِسْلَامِ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ وَ بِحُرْمَةِ الْقُرْآنِ أَعْتَمِدُ عَلَیْک‏…».[2]

ب) امام صادق‌(ع) فرمود: (اگر دردی به بدن شما رسید) دست خود را به جاى درد بگذارىد و بگویید: ‏«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ الَّذِی نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی أُمِّ الْکِتَابِ عَلِیٌّ حَکِیمٌ أَنْ تَشْفِیَنِی بِشِفَائِکَ وَ تُدَاوِیَنِی بِدَوَائِکَ وَ تُعَافِیَنِی مِنْ بَلَائِکَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ».[3]

ج) امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا(ص) در شب عرفه این چنین دعا کرد: «… وَ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْقُرْآنِ الْعَظِیم‏…».[4]

د) فردی به امام صادق(ع) از ترس بدهکاری و ظلم سلطان شکایت کرد. امام(ع) فرمود: در شب دو رکعت نماز بخوان و در رکعت اول حمد و آیة‌ الکرسی و در رکعت دوم سوره‌ی حمد و از آیه بیست و یک سوره‌ی حشر (لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‏ جَبَلٍ…) تا آخر این سوره را بخوان و سپس قرآن را بر سر خود قرار بده و بگو: «بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ …».[5]

و …

بر این اساس، رد کردن مسافران از زیر قرآن – حتی اگر روایتی هم در این زمینه وجود نداشته باشد – رویکردی نمادین برای پناه‌بردن به قرآن بوده و اشکال و ایرادی ندارد؛ اما تا روایت صریحی در این زمینه مشاهده نشد، نمی‌توان مدعی شد که معصوم(ع) به این مورد خاص توصیه فرموده است.

[1]. «خواندن آیات قرآن برای رفع خطر در سفرها»، 111769؛ «قرآن به سر گرفتن در شب‌های قدر»، 41786.

[2]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 590، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق.

[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 56، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 1، ص 327، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1409ق.

[5]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن‏، هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة(ع)‏، محقق، مصحح، ج3، ص 325، مشهد، بنیاد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى، چاپ اول، 1414ق.