ابدیت و ازلیت خدا

با توجه به معنای دو اصطلاح واجب الوجود و ممکن الوجود و درک تفاوت میان آن دو مساله روشن می گردد. خداوند موجودی است واجب الوجود ؛ بدین معنا که وجود برایش ضرورت دارد و در واقع عین وجود است و وجود امری ذاتی و غیر قابل انفکاک از او است. هیچ جهت و امر عدمی در او راه ندارد ؛ همانطور که مثلا می گوییم نمک ذاتا شور است و شوری برایش ضرورت دارد و شور بودن از او غیر قابل انفکاک است و هرجا نمک هست حتما شور هم هست. رابطه وجود با خداوند نیز به همین نحو است.
اما در مورد مخلوقات قضیه به گونه ای دیگر است. آنها همگی ممکن الوجود اند ؛ بدین معنا که چون به ذاتشان نظر می افکنیم در آنها اصلا ضرورتی از وجود نمی بینیم و وجود را ذاتی شان نمی یابیم ، بلکه آنها اگر وجود دارند بدین خاطر است که دیگری وجود را به آنها داده است ، مثلا اگر غذا شور یا شیرین است بدین خاطر نیست که آنها ذاتا شور یا شیرین اند بلکه بدین سبب است که شکر یا نمکی باعث شیرینی یا شوری آنها شده است. در اصطلاح فلسفی به مخلوقات ممکن الوجود می گویند ؛ یعنی موجوداتی که می توانند موجود باشند و می توانند موجود نباشند و وجود امری ذاتی برای آنها نیست و آنها دارای وچود نبوده اند بلکه دیگری به آنها وجود داده است. چرا که اگر آنها دارای وجود بودند و وجود ذاتی شان بود باید پیش از این نیز می بودند و می توانستند مانع معدوم گشتن خود گردند.
موجودی که وجود ذاتی اوست و در واقع عین وجود است و عدمی در او راه ندارد ، موجودی است ابدی و ازلی. زیرا تا وجود که ذاتی اوست در کار است او هم موجود است . بنابراین خداوند موجودی است ابدی و ازلی ؛ یعنی همیشه بوده و همواره نیز خواهد بود.