احکام ازدواج -تعدد همسر

شکى نیست که جواز چند همسرى با رعایت شرایط آن، یکى از احکام اسلام است و شیعه و سنى بر آن اتفاق نظر دارند. پیش از اسلام نیز به طور معمول در میان قبایل مختلف، وجود داشته است. و حتى برخى از بت پرستان به هنگام مسلمان شدن، بیش از ده زن و یا کمتر داشته اند. اسلام در مواجه با آن، در صدد اصلاح و تعدیل برآمد. خداوند متعال مى فرماید: «وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلاّ تُقْسِطُوا فِی الْیَتامى فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّ تَعْدِلُوا فَواحِدَةً أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ ذلِکَ أَدْنى أَلاّ تَعُولُوا»[1] ؛ «و اگر مى ترسید که [به هنگام ازدواج با دختران یتیم ]عدالت را رعایت نکنید [از ازدواج با آنان چشم پوشى کنید و] با زنان پاک [دیگر] ازدواج کنید دو یا سه یا چهار همسر و اگر مى ترسید عدالت را [درباره همسران متعدد ]رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید و یا از زنانى که مالک آنهایید، استفاده کنید. این کار از ظلم و ستم بهتر جلوگیرى مى کند».

بنابراین اسلام نه تعدد را آغاز نمود و نه واجب کرد بلکه ولى آن را با شرایط خاصى، مباح ساخت. این امر حکمت ها و عللى دارد؛ که با توجه به متون دینى و سیره معصومان علیهم السلام و منطق عقل، مى توان به مهم ترین آن ها اشاره نمود:

1. فزونى تعداد زنان آماده ازدواج بر مردان؛

2. طولانى تر بودن عمر زندگى جنسى مردان در مقایسه با زنان؛

3. طولانى تر بودن عمر تولید نسل در مردان در مقایسه با زنان؛

4. تمایل مردان به چند همسرى به ویژه در شرایطى مانند عقیم بودن زن اول؛

5. سرپرستى و در پناه قرار دادن زنان بیوه و تأمین نیازهاى عاطفى آنان.

باید دانست چند همسرى در مورد مردان هیچ گونه مشکل حقوقى ایجاد نمى کند، در حالى که این امر درباره زنان مشکلات فراوانى را به وجود مى آورد. مهم ترین آنان مسأله مجهول بودن نسب فرزند است؛ که معلوم نیست مربوط به کدام یک از همسران مى باشد[2]
پاورقی:

1- نساء4، آیه 3.

2- علل الشرایع، ج2، ص 504 ؛ ر.ک: تفسیر نمونه، ج1، ص291؛ تفسیر المیزان، ج4، ص195؛ پرسش ها و پاسخ ها دفتر هفتم، ص334 و سید على، کمالى، قرآن و مقام زن، ص 246.