ادیان زمان ظهور

براى تشکیل جامعه واحد و فراگیرى حکومت جهانى، یک موضوع ضرورى است و آن جهان بینى واحد و اعتقاد واحد است. باید نگرش و جهان بینى واحدى بر جامعه حاکم باشد تا انسجام و وحدتى خلل ناپذیر در جامعه پدیدار گردد. بر این اساس است که در دوران ظهور و روزگار دولت مهدوى، جهان بینى واحدى بر جهان حاکم و راه و روش و برنامه ها نیز یکى مى گردد و یکپارچگى واقعى در عقیده و مرام پدید مى آید و مردمان همه یکدل و یک زبان به سوى سعادت و صلاح حرکت مى کنند. ناسازگارى و دوگانگى در اندیشه ها و عقیده ها نیست؛ چنان که در راه و روش هاى اجتماعى نیز اختلاف و چندگانگى دیده نمى شود.
امام صادق«ع» به صراحت به این مطلب اشاره فرموده است: «افوالله لیرفع عن الملل و الادیان الاختلاف و یکون الدین کله واحدا کما قال جل ذکره ان الدین عندالله الاسلام»؛ «به خدا قسم!… ناهماهنگى و اختلاف مذاهب و ادیان از بین مى رود و فقط یک دین در سراسر گیتى حکومت مى کند؛ چنان که خداى تبارک و تعالى فرموده است: به راستى دین در نزد خدا، اسلام است» بشارة الاسلام، ص 265؛ بحارالانوار، ج 53، ص 4..
امام مهدى(عج) با این اصل اساسى و زیربنایى (وحدت عقیده) در ساختن جامعه یگانه بشرى به توفیقى بزرگ و بى مانند دست مى یابد و همه علل و عوامل ناسازگارى و برخورد و اختلاف را نفى مى کند. راه و روش او، بر قانون جاودان حق و عدل و یکتا پرستى استوار و با فطرت و سرشت انسان ها، هماهنگ و سازگار مى باشد. او وحدتى واقعى را براساس اصول توحید و ایدئولوژى اسلامى پى مى ریزد و همه انسان ها را در زیر شعار یگانه و دین واحد گرد مى آورد ر.ک: عصر زندگى، ص 111 و 112..
امام على«ع» نیز مى فرماید: «تمام خیر در این روزگار است؛ در آن زمان قائم ما قیام مى کند و همه را بر (محور) یک مرام و یک عقیده گرد مى آورد (ثم یجمعهم على امر واحد)» الغیبة نعمانى، ص 206..
با این حال ممکن است گفته شود: براساس بعضى از آیات و روایات، یهود و نصارا از بین نمى روند و تا قیامت باقى هستند؛ پس این اسلام نمى تواند فراگیر شود؟!
در این رابطه باید گفت که ما با سه دسته از آیات و روایات رو به رو هستیم؛
1. دسته اول آیات و روایاتى است که ظاهر آنها، وجود غیرمسلمانان در دوران حکومت حضرت است؛ مانند:
«وَ قالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ… وَ أَلْقَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى یَوْمِ الْقِیامَةِ»؛ مائده (5)، آیه 64.؛ یهود گفته دست خدا بسته است… (پس)کینه و دشمنى را تاقیامت میان آنان افکندیم».
مشابه این آیه درباره مسیحیت نیز آمده است:
«وَ مِنَ الَّذِینَ قالُوا إِنَّا نَصارى أَخَذْنا مِیثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى یَوْمِ الْقِیامَةِ وَ سَوْفَ یُنَبِّئُهُمُ اللَّهُ بِما کانُوا یَصْنَعُونَ»؛ همان، آیه 14.
.
در این آیات، دشمنى و کینه توزى تا قیامت در بین یهود و نصارا مطرح شده و نیز برترى نصارا بر کفار تا قیامت آمده است آل عمران(3)، آیه 55: «جاعِلُ الَّذِینَ اتَّبَعُوکَ فَوْقَ الَّذِینَ کَفَرُوا إِلى یَوْمِ الْقِیامَةِ».
. و مقتضاى ظاهر آیات این است که دین یهود و نصارا تا قیامت باقى خواهند ماند.
از بعضى از روایات نیز همین مضمون استفاده مى شود: «ابى بصیر مى گوید: که به امام صادق«ع» گفتم: در دوره حضرت مهدى(عج) با اهل ذمه (یهود و نصارا) چگونه رفتار مى شود؟ فرمود: «با آنان از سرآشتى و مسالمت رفتار مى کند؛ همان گونه که پیامبر«ص» با آنان از سر مسالمت رفتار کرد (یسالمهم کم سالمهم رسول الله)» بحارالانوار، ج 52، ص 381.. به هر حال از ظاهر اینها به دست مى آید که یهود و نصارا نیز در عصر ظهور وجود دارند و تحت حکومت حضرت مهدى(عج) زندگى مى کنند.
2. دسته دوم روایاتى است که اشاره دارد امام(عج) در همه جا دین اسلام را برپا خواهند کرد و همه مردم مسلمان خواهند شد. هیچ خانه اى در شهر و بیابان نمى ماند مگر این که توحید در آن نفوذ مى کند. اسلام به صورت یک آیین رسمى، همه جهان را فرا خواهد گرفت. حکومت به صورت یک حکومت اسلامى در مى آید و غیر از قوانین اسلام، چیزى بر جهان حکومت نخواهد داشت. در این زمینه به چند روایت اشاره مى شود:
امام صادق«ع» مى فرماید: «وقتى قائم ما قیام کند. اهل هیچ دینى باقى نمى ماند مگر این که اظهار اسلام مى کنند و با ایمان مشهور و معروف مى گردند» ارشاد مفید، ح 2، ص 384؛ کشف الغمه، ح 2، ص 45..
«تا هر کجا که تاریکى شب وارد شود، دین اسلام نفوذ خواهد کرد (لیدخلن هذا الدین ما دخل علیه اللیل)» منتخب الاثر، ح 57، ص 212..
در آن عصر، شرک و کفر و پلیدى رخت برمى بند و آموزه هاى متعالى اسلام به همه جاى جهان ابلاغ خواهد شد: «بى تردید آیین محمد«ص» به هر نقطه اى که شب و روز مى رسد، خواهد رسید و دیگر اثرى از شرک روى زمین نمى ماند (لیبلغن دین محمد ما بلغ اللیل و النهار)» تفسیر عیاشى، ج 2، ص 56؛ بحارالانوار، ج 51، ص 55، ح 41..
در آن عصر دین برتر و مسلط اسلام خواهد بود و یهودیان، مسیحیان و… همه آن را خواهند پذیرفت: «به درستى خداوند هنگام قیام قائم(عج) اسلام را بر تمامى ادیان برترى خواهد داد» کافى، ج 1، ص 433؛ ینابیع المودة، ج 2، ص 508..
و نیز «هیچ یهودى و مسیحى و صاحب دینى باقى نمى ماند، مگر این که داخل اسلام شده باشد (لایبقى یهودى و لانصرانى و لاصاحب مله الاّ دخل فى الاسلام)» منتخب الاثر، ص 393، ج 10؛ بحارالانوار، ح 52، ص 61، ح 59..
امام«ع» چندگانگى و اختلافات دینى را بر طرف مى کند و وحدت عقیدتى در سایه اسلام به وجود مى آورد:
«یرفع المذاهب فلایبقى الاّ الدین الخالص»؛ یوم الخلاص، ح 2، ص 649؛ بشارة الاسلام، ص 297.؛ «همه ادیان و مذاهب از روى زمین برداشته مى شود و جز دین خالص باقى مى ماند».
3. بر اساس دسته سوم روایات، امام مهدى(عج) ابتدا همگان را به دین اسلام دعوت مى کند و از آنان مى خواهد که همگان با رغبت و بصیرت، آن را بپذیرند و در صورت سرپیچى و باقى ماندن در کفر و ضلالت، برخورد شدیدى با آنان مى کند.
عبداللَّه بن بکیر از امام موسى بن جعفر«ع» در تفسیر آیه «وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً…»؛ آل عمران (3)، آیه 83. فرمود: «آیه مذکور در شأن حضرت قائم نازل شده است. وقتى آن حضرت ظاهر شد، دین اسلام را بر یهود، نصارا، صائبین و کفار شرق و غرب عرضه مى دارد، پس هر کس با میل و اختیار اسلام بیاورد، به نماز و زکات و سایر واجبات امرش مى کند و هر کس از قبول اسلام امتناع ورزد، گردنش را مى زند تا این که در شرق و غرب زمین جز موحد و خداپرست کسى باقى نماند» بحارالانوار، ج 52، ص 340..
امام باقر«ع» نیز مى فرماید: «…خدا شرق و غرب جهان را براى صاحب امر مفتوح مى کند؛ آن قدرى مى جنگد تا این که جز دین محمد، دینى باقى نماند» همان، ص 390..
امام صادق«ع» فرمود: «وقتى که قائم قیام کند، هیچ کافر و مشرکى پیدا نمى شود، مگر این که قیام او را انکار کرده و ناپسند مى شمرد، ولى کار به جایى مى رسد که اگر کافر و مشرکى در شکم سنگى سخت پنهان شده باشند، آن سنگ مى گوید: اى مؤمن در شکم من کافر است، مرا بشکن و او را بکش» بحارالانوار، ج 52، ص 324..
امام باقر«ع» نیز مى فرماید: «قائم(عج) هر منافق شکاکى را به قتل مى رساند» اثبات الهداة، ج 7، ص 61؛ بحارالانوار، ج 52، ص 110..
با توجه به این احادیث، همه مردم جهان، اسلام را مى پذیرند و البته عموم آنان با علاقه و رغبت مسلمان مى شوند و منافقان و کافران نیز با الزام حکومتى، اسلام را مى پذیرند؛ قرآن نیز به این مطلب اشاره فرموده است:
«هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ»؛ توبه (9)، آیه 33..

جمع بندى روایات

این چند دسته از روایات و آیات، مربوط به دوره ها و مراحل مختلف حکومت حضرت مهدى(عج) است:
دسته اول اشاره به سیره و روش حضرت مهدى(عج) در ابتداى ظهور دارد و دسته دیگر، اشاره به دوره تحکیم و تثبیت حاکمیت آن حضرت.
توضیح اینکه امام«ع» در ابتداى ظهور، تنها کافرانى را که به ظلم و فساد در زمین مشغول اند، سرکوب مى کند و یا ملزم به پذیرش اسلام و قوانین حیات بخش آن مى کند.
امام با کافرانى که از ظلم و جور و فساد به دوراند و پذیراى حکومت دادگستر ایشان هستند، همانند سیره پیامبر اکرم«ص» از سرمسالمت رفتار مى کند و از آنان جزیه (مالیات مخصوص) مى گیرد و به تدریج با برقرارى عدل و فراگیرى آن در سراسر زمین و از بین بردن باطل ها و بدعت ها و آشکار شدن نشانه ها و آیات حق، حجت هاى روشن الهى بر مردم، تمام مى شود و دیگر جاى هیچ عذرى براى کفر و شرک باقى نخواهد ماند و در آن دوره مردم مسلمان خواهند شد و کفر و شرک مصداق روشن ظلم و تجاوز از حق خواهد بود که جایى در حکومت الهى مهدى(عج) ندارد و باید از اساس حذف گردد.
حضرت صادق«ع» در تفسیر آیه «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى »؛ توبه (9)، آیه 33. به فضل فرمود: «اى مفضل! اگر پیامبر بر همه دین ها غالب شده بود، از آتش پرستان، یهودیان، نصارا، ستاره پرستان و از تفرقه، نفاق و شرک اثرى نبود. این که خداوند فرموده «لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ» مربوط به روز ظهور مهدى(عج) است» بحارالانوار، ج 52، ص 330..

وضعیت اهل کتاب (یهود و نصار)

با توجه به مطالب پیش گفته، مانعى ندارد که بگوییم: اقلیتى از یهود و نصارا در پناه حکومت حضرت مهدى(عج) با شرایط اهل ذمه وجود داشته باشد.
از امام باقر«ع» نقل شده است: «وقتى قائم قیام کند، میان اهل تورات به تورات و میان اهل انجیل به انجیل حکم مى کند و میان اهل زبور به زبور و میان اهل قرآن به قرآن…» مى توان گفت اینها مربوط به مراحل آغازین ظهور است، ولى تکامل بشر به حدى مى رسد که همگان موحد و مسلمان مى شوند و یا حداقل آنان از عقاید شرک آلود خود (مانند تثلیث و این که خدا پسر دارد و…) دست بر دارند تا مدتى تحت حکومت اسلامى به زندگى خود ادامه مى دهند.
درباره آیات مربوط به وجود یهود و نصارا تا قیامت مى توان گفت: منظور از ادامه زندگى، مى تواند مربوط به دوره آخرالزمان باشد و به جهت نزدیکى ظهور امام زمان(عج) و برپایى قیامت و با یک تعبیر از آن یاد شده است؛ چنان که بسیارى از علایم آخرالزمان و علایم برپایى قیامت یکسان باشد. بنابراین یهود و نصارا تا آن دوران هستند و با ظهور امام زمان(عج) و اقتداى حضرت مسیح«ع» به ایشان، پیروان حق طلب ادیان با حق آشنا مى شوند و همه زیر پرچم امام زمان(عج) مى آیند. (مهدویت2، رحیم کارگر، کد: 15/500028)