مقداد بن عمرو بن ثعلبه معروف به مقداد بن اسود از بزرگترین اصحاب پیامبر (ص) و نخستین شیعیان امام علی (ع) بوده است.

تولد و اصل و نسب مقداد

از تاریخ تولد مقداد اطلاعات دقیقی در دست نیست اما با توجه به این که مورخان مرگ او را در سن 70 سالگی بیان کرده اند و وفات او در سال 33 هجری قمری بوده است می توان به این نتیجه رسید که مقداد 37 سال قبل از هجرت (سال شانزدهم عام الفیل مصادف با 24 سال قبل از بعثت) به دنیا آمده است. نام پدر مقداد عمرو بوده است اما مقداد زمانی در مکه با اسود بن عبد هم پیمان می شود و این پدرخواندگی باعث شد تا اسود با مقداد نسبت پدری پیدا کند و برای همین به او مقداد بن اسود هم می گویند.

خانواده مقداد

مقداد با دختر زبیر، عموی پیامبر (ص) با نام ضباعه ازدواج کرد. او یک پسر به نام عبدالله (یا معبد) و یک دختر به نام کریمه داشته است که عبدالله در جنگ جمل در سپاه مخالف امام علی (ع) قرار داشت و کشته شد.

مسلمان شدن مقداد

مقداد سیزدهمین نفری بود که اسلام آورد و جزو هفت نفری بود که ایمان خودش را آشکار کرد. ابن مسعود او را یکی از هفت نفری می داند که اسلام خود را ظاهر نمودند و متحمل شکنجه مشرکان شدند.

حضور مقداد در جنگ ها

مقداد در تمامی جنگ های پیامبر (ص) شرکت داشت و از جمله دلاوران سپاه اسلام به حساب می آمد. مسلمانان اهل سنت به مقداد لقب «حارس رسول الله» داده اند.

وفاداری مقداد به امام علی (ع)

پس از رحلت پیامبر (ص) زمانی که ابوبکر خود را به عنوان جانشین پیامبر معرفی کرد مقداد از جمله معدود مسلمانانی بود که به امام علی (ع) وفادار ماند و با ابوبکر بیعت نکرد. مقداد از جمله نفراتی بود که در مراسم خاکسپاری حضرت زهرا (س) نیز شرکت داشت.

مقداد یکی از ارکان اربعه بود

از اصطلاحات رایج بین علمای حدیث و مورخین اسلامی، اصطلاح «ارکان اربعه» است. ارکان اربعه عبارتند از سلمان، مقداد، ابوذر و عمار. با توجه به اینکه در روایات و اخبار اهل بیت (ع) به طور مکرر از این چهار نفر به عناوین گوناگون ستایش شده است و آن همه فضایل و مناقب درباره آنها وجود دارد، از این رو ایشان را به عنوان پایه های دین و ستون های محکم ایمان یاد کرده و با اصطلاح ارکان اربعه معرفی کرده اند.

وفات مقداد

مقداد در اواخر عمر خود در منطقه ای به نام جرف در یک فرسخی مدینه زندگی می کرد و هنگامی که از دنیا رفت پیکرش توسط مسلمانان به مدینه آورده شد. عثمان بن عفان بر او نماز خواند و او را در قبرستان بقیع به خاک سپردند.

مقداد در روایت معصومین (ع)

پیامبر اکرم (ص) درباره مقداد فرموده است: «خداوند مرا به دوستی با چهار نفر مامور کرده است؛ علی، سلمان، مقداد و ابوذر.»

از انس ابن مالک روایت شده که روزی رسول خدا (ص) فرمود: «بهشت مشتاق چهار نفر از امت من است» وقتی که حضرت علی (ع) از حضرت درباره آنان سؤال کرد، پیامبر فرمود: «به خدا سوگند تو اولین ایشان هستی و آن سه نفر دیگر، مقداد، سلمان و ابوذر هستند».

امام صادق (ع) در تفسیر آیه 107 سوره کهف (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ کَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا) فرمود: این آیه درباره ابوذر، مقداد، سلمان و عمار نازل شده است.

از امام صادق (ع) نقل شده است: ایمان 10 درجه دارد؛ مقداد در درجه هشتم و ابوذر در درجه نهم و سلمان در درجه دهم است.

امام صادق (ع) درباره آیه مودت (آیه 23 سوره شوری) (قُل لا أَسئَلُکُم عَلَیهِ أَجراً إِلاَّ المَوَدَّةَ فِی القُربى) فرمود: «به خدا سوگند به این آیه کسی عمل نکرد، مگر 7 نفر و مقداد یکی از آنان بود».

روزی جابر بن عبدالله انصاری درباره سلمان، مقداد و ابوذر از پیامبر (ص) سؤال کرد. سپس حضرت در مورد هر کدام سخنانی گفتند تا آن که در مورد مقداد فرمودند: «مقداد از ماست. خداوند دشمن است با کسی که دشمن اوست و دوست است با کسی که دوست اوست.‌ ای جابر! هرگاه خواستی دعایی کنی و مستجاب شود، خدا را به نام ایشان بخوان، زیرا این نام‌ها نزد پروردگار، بهترین هستند».

امام باقر (ع) فرمود: مردم بعد از رسول خدا (ص) از مرام و مسیر پیامبر (ص) برگشتند جز سه نفر: سلمان و ابوذر و مقداد.

امام صادق (ع) فرمود: «دوستی با افرادی که پس از پیامبر (ص) منحرف نشدند بر مسلمانان واجب است». سپس عده‌ای از آنان را برشمرد که از آنان سلمان، ابوذر و مقداد است».

رجعت مقداد در زمان ظهور

طبق روایات، مقداد از کسانی است که در زمان ظهور حضرت مهدی (ع) و قیام ایشان، رجعت کرده و از یاران و فرمانداران حکومت حضرت صاحب الزمان (عج) خواهد بود.

منبع: سایت ستاره