وقتی زبانِ بدن همه چیز را برملا می کند

دروغگو دشمن خداست، دروغگو کم حافظه است و …

زمانی که بچه بودیم این جمله ها را در گوش مان می گفتند و آن معصومیت و پاکی طفولیت، ما را از دروغ گفتن منع می کرد و به دلیل ترس از خدا و هم کاسه شدن با شیطان، سعی می کردیم راستگو باشیم. گاهی این سعی ها دردسری برای دیگران می شد و می شنیدیم که می گفتند؛ حرف راست را از دهان بچه بشنو! و این با ما همراه بود تا مدرسه رفتن و در کتاب درس داستان چوپان دروغگو را خواندن. حتی تلویزیون هم دست بردار نبود و وقتی که کارتون پینوکیو پخش می شد، از دیدن ماجرای دروغ گفتن آن عروسک چوبین، شب ها خوابمان نمی برد و تا صبح دست هایمان روی بینی مان بود تا مبادا دراز شود!
حالا که بزرگ شده ایم و دنیای ما هم تغییر کرد. گاهی دروغ و دروغگو بودن دیگر ترسی ندارد و وقتی طعم دروغ به کاممان شیرین شد، دیگر چوپان دروغگو و پینوکیو برایمان غریبه می شوند. شخصیت دروغگو را در هر فرهنگ و جامعه ای می شود پیدا کرد و باید اعتراف کنیم که خیلی از ما در زندگی برای یکبار هم شده، یک لاف زن حرفه ای، بلوف زن قهار، خالی بند ماهر، چاخان باف مَشتی و دروغگوی حسابی را از نزدیک دیده ایم. فردی که از علوم متفرقه هیچ نمی داند، اما عالمانه پایان نامه دروغ می نویسد!
تا به حال فکر کرده اید که یک دروغگو زمان دروغ گفتن چه عکس العمل هایی دارد؟ اصلاً ویژگی های آدم های دروغگو چیست؟ چطور می توان در جامعه، دانشگاه، محل کار و … او را شناخت؟

– توانایی تشخیص دروغ:

نفس و فطرت بیش تر انسان ها پاک و محجوب است. انسان ها هر چقدر هم که تلاش کنند تا دروغی بگویند که به اصطلاح مو لای درزش نرود، باز چشمان شان گویای تمام حقایق است. چشم ها هیچ گاه دروغ نمی گویند. اگر شما یک تبهکار حرفه ای هم باشید، چشمان تان هیچ گاه نمی توانند کسی را فریب دهند. پس چرا خودتان را بیهوده به زحمت می اندازید؟ البته دور از جان شما…
حرکات بدن گویای تمام حقایق است. اگر در روز روشن مچ فرد دروغگو را گرفتید، نباید به سرعت عکس العمل نشان دهید. این کار باعث می شود که فرد مقابل احساس شرمندگی کند. او فقط می خواهد به نوعی خود را جلوی چشم دیگران بزرگ تر جلوه دهد. بالاخره امکان ندامت و توبه برای همه هست. پس با شرمنده کردن نباید این فرصت را از آن ها گرفت. البته گاهی ترس از دوباره اشتباه کردن فرد دروغگو، او را محتاط می کند و انسان ها معمولاً خیلی مؤدب تر و با سیاست تر از این هستند که بخواهند کسی را دروغگو بخوانند. به طور کلی بیش تر افراد، دروغگوهای ماهری نیستند و در جاهایی اشکالاتی پیش می آید و تپق می زنند. یعنی داستان های دروغشان، می لنگند. این جور افراد توانایی دیدن دروغ های بزرگ تر را ندارند. آن ها نمی دانند که چگونه باید بر روی سخنان کذب شان سرپوش بگذارند و به همین دلیل دست شان رو می شود.
اگر به طور خاص بخواهیم تکنیک هایی را در مورد تشخیص دروغ و دروغگو بدانیم، معمولاً توسط پلیس و نیروهای امنیتی این روش ها به کار می رود. به طور مثال زبان دروغگو، راحت تر فرد را لو می دهد. این تکنیک ها به قرار زیرند:

1- زبان بدن دروغگو:

– حالت فیزیکی فرد محدود و خشک می شود، دست ها حرکت چندانی ندارند و سرعت حرکت دست ها و پاها حین دروغ گفتن کندتر می شود.
– کسی که دروغ می گوید، از برخورد چشمی با شما اجتناب می کند.
– دروغگو دست های خود را به صورت، گلو و یا دهانش می مالد. لمس کردن یا خاراندن بینی یا پشت گوش هم اتفاق می افتد.

2- ژست های احساسی و تناقض:

– زمان و مدت ژست ها و حالات احساسی سرعت عادی خود را از دست می دهد. ابراز احساسات با تأخیر مواجه می شود و ممکن است طولانی تر از حالت عادی ادامه پیدا کند و بعد ناگهان متوقف شود.
– زمان بین ژست های احساسی و کلمات متناقض است. مثلاً وقتی کسی هدیه ای دریافت می کند می گوید خیلی دوستش دارم و بعد از گفتن جمله لبخند می زند. در حالی که در حالت عادی باید همزمان با گفتن جمله این لبخند را نشان دهد.
– ژست ها و حالات با بیانات لفظی مغایر است. مثلا فرد دروغ گو وقتی می گوید دوستت دارم، اخم می کند!
– وقتی فرد قصد تظاهر به حالتی را دارد، حالات او به حرکات دهانی محدود می شود؛ به جای این که کل چهره او را تحت تأثیر قرار دهد. مثلاً وقتی کسی که به حالت طبیعی لبخند می زند، این لبخند روی کل صورت او تأثیر می گذارد.

3- تعاملات و واکنش ها:

– فرد مرتکب دروغگویی، حالات دفاعی به خود می گیرد. فرد معصوم چنین واکنشی نخواهد داشت.
– فرد دروغگو در مواجهه با فرد مقابل خود که از او به خاطر دروغش پرس و جو کند، احساس ناراحتی می کند و ممکن است سر یا بدنش را از او برگرداند.
– فرد دروغگو ممکن است ناخودآگاه اشیایی (کتاب، فنجان قهوه و …) را بین شما و خودش قرار دهد تا احساس آرامش بیشتری داشته باشد!

4- زمینه لفظی و محتوا:

– شخص دروغگو ممکن است از کلمات خود شما برای پاسخ به سؤال تان استفاده کند. وقتی از او می پرسید آخرین شیرینی را تو خوردی؟ جواب می دهد: نه، من آخرین شیرینی را نخوردم.
– دروغگوها گاهی اوقات با بیان عبارات و جملات مستقیم از بیان دروغ اجتناب می کنند. به جای این که مستقیماً چیزی را رد یا انکار کنند در لفافه سخن می گویند.
– فرد متهم به دروغگویی معمولاً بیش تر از حد طبیعی حرف می زند و برای متقاعد کردن شما جزئیات غیرضروری به آن اضافه می کند. آن ها از سکوت و مکث میان صحبت ها احساس ناراحتی می کنند.
– دروغگو با لحنی یکنواخت و خسته کننده حرف می زند و معمولاً از ضمایر استفاده نمی کند.
– کلمات او به آهستگی بیان می شوند و گرامر و ساختار جمله هایش ممکن است مشکل دار باشد.
منابع:
www.akairan.com
نشریه دیدار آشنا شماره 135