ازدواج همسران پیامبر(ص)-ممنوعیت زنان پیامبر(ص)

خداوند متعال به جهت گرامى داشت رسول خدا(ص)، حرمت نهادن به زنان آن حضرت را نیز ضرورى دانسته است و آنان را «امّهات المؤمنین»، (سوره احزاب، آیه 6، «النّبى اولى بالمؤمنین من انفسهم و ازواجه امّهاتهم») یعنى مادران مؤمنین قلمداد نموده است. واضح است که آنها حقیقتا مادران واقعى مؤمنین نیستند، بلکه مراد خداوند متعال ارج نهادن به آنان بسان احترام به مادران خود مى باشد و ناگفته پیداست که کسى با مادر خود ازدواج نمى کند، (سوره نساء، آیه 23 «حرّمت علیکم امّهاتکم و بناتکم و اخواتکم») . و اصلاً این کار نسبت به ساحت مقدس رسول اکرم(ص) جسارت و بى ادبى است که کمترین التفات از این سنخ به همسران آن حضرت داشته باشیم.
لذا خداوند متعال در قرآن کریم مى فرماید: شما حق ندارید رسول خدا را اذیت و آزار رسانید و هرگز حق ندارید بعد از آن حضرت با همسران آن حضرت ازدواج کنید این کار نزد خداوند متعال بسیار بزرگ است «… و ما کان لکم ان تؤذوا رسول الله و لا ان تنکحوا ازواجه من بعده أبدا ان ذلکم کان عندالله عظیما»، (سوره احزاب، آیه 53) . بلکه حتى براى خود همسران پیامبر نیز محدودیت هایى قرارداده شده است که براى سایر بانوان منظور نکرده است، (سوره احزاب، آیات 29 تا 34).
استاد شهید مطهرى ضمن اشاره به این نکته، به بعد سیاسى آن نیز توجه داشته مى فرماید: در قرآن کریم درباره زنان پیامبر، دستورهاى خاصى وارد شده است. «یا نساء النبى لستُنَّ کأحد من النساء» ؛ «شما با سایر زنان فرق دارید ».
اسلام عنایت خاصى داشته است که زنان پیغمبر، چه در زمان حیات آن حضرت و چه بعد از وفات ایشان، در خانه هاى خود بمانند، و در این جهت بیشتر منظورهاى اجتماعى و سیاسى در کار بوده است.
قرآن کریم صریحا به زنان پیغمبر مى گوید: ((و قرن فی بیوتکن ; در خانه های خود بمانید)). اسلام می خواسته است ((امهات المؤمنین)) که خواه ناخواه احترام زیادی در میان مسلمانان داشتند از احترام خود سوء استفاده نکنند و احیانا” ابزار عناصر خودخواه و ماجراجو در مسائل سیاسی و اجتماعی واقع نشوند. و چنانکه می دانیم یکی از امهات المؤمنین (عایشه) که از این دستور تخلف کرد ماجراهای سیاسی ناگواری برای جهان اسلام به وجود آورد. خود او همیشه اظهار تأسف می کرد و می گفت دوست داشتم فرزندان زیادی از پیغمبر می داشتم و می مردند اما به چنین ماجرایی دست نمی زدم.
سر اینکه زنان پیغمبر ممنوع شدند از این که بعد از آن حضرت با شخص دیگری ازدواج کنند به نظر ما همین است; یعنی شوهر بعدی از شهرت و احترام زنش سوء استفاده می کرد و ماجراها می آفرید. بنابراین اگر درباره زنان پیغمبر دستور اکیدتر و شدیدتری وجود داشته باشد بدین جهت است.
بنابراین فلسفه حرمت ازدواج با زنان پیامبر; احترام به رسول خدا(ص ) و جلوگیری از سوء استفاده احتمالی دشمنان از نام و اعتبار کسانی است که به جهت قرابت با پیامبر منزلتی در میان مسلمانان یافتند. توضیح آن که :
1- در آیه 6 سوره احزاب خداوند متعال همسران پیامبر را مادر مؤمنین دانسته است ((وازواجهم امهاتهم)) و واضح است که مادر جسمانی نیست تا مانند مادر انسان با او محرم باشند.
2- لذا همان طور که احترام به پدر و مادر واجب است و ازدواج با مادر حرام است نباید با زنان پیامبر ازدواج کرد و این حکم اختصاصی در مورد زنان پیامبر(ص ) است که در آیه 53 سوره احزاب می فرماید: ((و ما کان لکم ان توذوا رسول الله ولا ان تنکحوا ازواجه من بعده ابدا” ان ذلکم کان عندالله عظیما”; و شما حق ندارید رسول خدا را آزار دهید, نه هرگز همسران او را بعد از خود به همسری درآورید که این کار نزد خداوند عظیم است )).
در این جا این سؤال پیش می آید که چگونه خداوند همسران پیامبر(ص ) را که بعضی به هنگام وفات او نسبتا” جوان بودند از حق انتخاب همسر محروم ساخته است ؟ پاسخ این سؤال با توجه به فلسفه این تحریم روشن است .
زیرا: اولا”, چنان که از شأن نزول آیه دانستیم , بعضی به عنوان انتقام جویی و توهین به ساحت مقدس پیامبر(ص ) چنین تصمیمی را گرفته بودند و از این راه می خواستند ضربه ای بر حیثیت آن حضرت وارد کنند. ثانیا”, اگر این مسأله مجاز بود جمعی به عنوان این که همسر پیامبر(ص ) را بعد از او در اختیار خود گرفته اند ممکن بود این کار را وسیله سوء استفاده قرار دهند و به این بهانه موقعیت اجتماعی برای خویش دست و پا کنند و یا به عنوان این که آگاهی خاص از درون خانه پیامبر(ص ) و تعلیمات و مکتب او دارند به تحریف اسلام پردازند و یا منافقین مطالبی را از این طریق در میان مردم نشر دهند که مخالف مقام پیامبر باشد (دقت کنید). این خطر هنگامی ملموس تر می شود که بدانیم گروهی خود را برای این کار آماده ساخته بودند بعضی آن را به زبان آورده و بعضی شاید تنها در دل داشتند.
از جمله کسانی را که بعضی از مفسران اهل سنت در اینجا نام برده اند, طلحه است , (تفسیر قرطبی , ج 8, ص 5310). خداوندی که بر اسرار نهان و آشکار آگاه است برای برهم زدن این توطئه زشت یک حکم قاطع صادر فرمود و جلو این امور را به کلی گرفت و برای تحکیم پایه های آن به همسران پیامبر(ص ) لقب ام المؤمنین داد تا بدانند ازدواج با آنها همچون ازدواج با مادر خویش است !
با توجه به آنچه گفته شد روشن می شود که چرا همسران پیامبر(ص ) لازم بود از این محرومیت استقبال کنند؟ در طول زندگی انسان گاه مسائل مهمی مطرح می شود که به خاطرآنها باید فداکاری و از خودگذشتگی نشان داد و از بعضی از حقوق حقه خود چشم پوشید, به خصوص این که همیشه افتخارات بزرگ مسؤولیت های سنگینی نیز همراه دارد, بدون شک همسران پیامبر(ص ) افتخار عظیمی از طریق ازدواجشان با پیامبر(ص ) کسب کردند, داشتن چنین افتخاری نیاز به چنین فداکاری هم دارد. به همین دلیل زنان پیامبر(ص ) بعد از او در میان امت اسلامی بسیار محترم می زیستند و از وضع خود بسیار راضی و خشنود بودند و آن محرومیت را در برابر این افتخارات ناچیز می شمردند.
دومین آیه مورد بحث به مردم شدیدا” هشدار داده می گوید: اگر چیزی را آشکار کنید یا پنهان دارید خداوند از همه امور آگاه است ((ان تبدوا شیئا” او تخفوه فان الله کان بکل شیء علیما)). گمان نکنید خدا از برنامه های ایذایی شما نسبت به پیامبرش با خبر نیست , چه آنها که بر زبان جاری کردند و چه آنها که در دل تصمیم داشتند همه را به خوبی می داند و با هر کس متناسب کار و نیتش رفتار می کند.