اسلام نسبت به «اپرتونیزم»‌ یا اصل «فرصت طلبی» چه دیدگاهی دارد؟

اگر «اپورتونیزم» را این‌گونه معنا کنیم که باید فرصت طلب و ابن الوقت بود و به هیچ اصولی پایبند نباشیم و هرگاه   لازم باشد تغییر جهت داده و منافع خود را همواره بر منافع دیگران و جامعه ترجیح دهیم، و از هر موقعیتی استفاده کرده و حتی تهدیدات پیش روی جامعه را به نفع شخصی خود تبدیل کرده و هیچ ارزشی جز سودطلبی را در نظر نگیریم، واضح است که چنین چیزی مورد تأیید اسلام نبوده و مورد نکوهش قرار گرفته است.[1]

 اما در مقابل، اسلام بدون آن‌که سود و منفعت را تنها سود و منفعت مادی بداند، این موضوع ‌را می‌پذیرد که بدون ضرر رساندن به دیگران و نیز به جامعه، زندگی خود را به گونه‌ای تنظیم کنیم که تهدیدها را کمتر و فرصت‌ها را بیشتر کنیم. و به عبارتی بیشترین استفاده از فرصت‌ها را ببریم.[2]

در همین زمینه، پیامبر(ص) فرمود: «فرصت را پیش از آن‌که (از دست رود) و به غصه تبدیل شود، دریابید‏ …».[3]

هم‌چنین حضرتشان فرمود: «از تأخیر کار خیر بپرهیزید و در اولین فرصت انجامش دهید».[4]

امام علی(ع) نیز موضوع استفاده از فرصت‌ها را این‌گونه بیان می‌فرماید:

هراسیدن مساوی با شکست است و خجالت از انجام یک کار به خسارت منجر می‌شود و فرصت‌ها مانند ابرهای در حال حرکت از ما دور می‌شوند. پس از فرصت‌های مناسب بهره لازم را ببرید.[5]

[1]. «زیان دنیا طلبی»، 14583؛ «جدایی آخرت جویان از دنیاطلبان در قرآن»، 26371.

[2]. «تلاش برای دنیا یا آخرت»، 1821؛ «برقراری تعادل بین دنیا و آخرت»، 97016.

[3]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول ص، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 80، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.

[4]. همان، ص 122.

[5]. سید رضی، نهج البلاغة، ص 471، ح 21، قم، هجرت، 1414ق.